Kanuni

“Muhteşem yüzyıl” adlı dizi sebebiyle bu aralar Kanuni Sultan Süleyman belki de iktidarından sonra en fazla tartışıldığı zaman dilim olmuştur. Bu dönem de alabildiğince tartışılması, o dönemdeki bilinmezliklerde ortaya çıkarma şansını da ortaya çıkarıyor. Ancak genelde her tartışmada olduğu gibi, bu tartışmada da ideolojik yaklaşımlar devreye girmesi maalesef kaçınılmaz oluyor. Osmanlı tarihine yönelik, gerek bir bütün olarak gerekse bazı kırılma noktalarıyla ilgili analitik araştırmalarımızın hala yeterince olmayışı ve bu araştırmalarla desteklenen belgesel ve filmlerimizin eksikliği de, bu film vesilesiyle alabildiğine gün yüzüne çıkıyor.  

Bu bağlamda Kanuni gibi Osmanlı’nın en önemli padişahlarından bir hakkındaki tartışmaların film sebebiyle magazinsel boyutta ele alınması, basitleştirilmesi, Osmanlıya yönelik medyanın bir kesiminde öteden beri oluşmuş, çoğunlukla negatif tavrında dışa vurumu olsa gerek. “Muhteşem Yüzyıl” dizisinin şu ana kadar yayımlanan bölümlerinde Kanuni’nin, dini siyasi, ve mezhepsel olarak büyük çalkantıların ve ayrışmaların yaşandığı 16.yüzyıl Avrupa sına yönelik dikkate değer bir perspektif ortaya konulmadı. Buradan hareketle, filmin ileriki bölümlerinde de bu yönde bir Kanuni vizyonunun ortaya konulmasını beklemek hayal etmek olur diye de düşünüyorum. Zira film esas itibariyle basit, popüler ve oryantalistlik bakış acısından neşet eden bir kurguya sahip olarak, medeniyet perspektifinden alabildiğine yoksun gözüküyor. Belki de böyle bir amacın hiç olmadığı, reyting kaygısıyla, ve tamamen ticari amaçla, “harem ile başlayıp haremle biten” veya kadın düşkünlüğü, çariye hayatı, aşk odaklı, bir amaç güttüğünü söylemek daha doğrudur. Halbuki Kanuni’nin yaşadığı ve padişah olduğun dönem, Avrupa da büyük değişimlerin, çalkantıların ve ayrışmaların yaşandığı bir dönemi ifade ediyordu.  

Yanı çok ayrıntılara girmeden şunu rahatlıkla ifade edebilirim ki bu film farklı niyetlerle hazırlansa da Kanuni’niyi anlama noktasında toplumda ciddi bir uyanış olduğu aşikardır. Kanuni ile ilgili yazılan kitapların yok sayması bunun açık göstergesidir. Ayrıca bütün bunlar bize gösteriyor ki, bu günlerde yayınlanan malum filmdeki imajında alabildiğince basitleştirilen kanuni’nin şahsiyeti, dönemindeki olaylar özellikle de Avrupa ya yönelik vizyon er perspektifine dair bilmemiz gereken pek çok şey vardır. Umarım muhteşem yüzyıl filmi etrafındaki tartışmalar, Kanuni’yi ve Osmanlı tarihinin Fatih ve Abdülhamit han gibi diğer önemli şahsiyetlerini, Osmanlı-İslam medeniyet perspektifinden ele alacak nitelikli dizi ve filmlere kapı aralar.