Çanakkale Türküsü için yapılmış araştırmalar

Çanakkale içinde vurdular beni
Ölmeden mezara koydular beni
Of gençliğim eyvah

Çanakkale köprüsü dardır geçilmez
Al kan olmuş suları bir tas içilmez
Of gençliğim eyvah

Çanakkale içinde aynalı çarşı
Anne ben gidiyorum düşmana karşı
Of gençliğim eyvah

Çanakkale içinde bir dolu testi
Anneler babalar ümidi kesti
Of gençliğim eyvah

Çanakkale'den çıktım yan basa basa
Ciğerlerim çürüdü kan kusa kusa
Of gençliğim eyvah

Çanakkale içinde sıra söğütler
Altında yatıyor aslan yiğitler
Of gençliğim eyvah

Çanakkale'den çıktım başım selamet
Anafarta'ya varmadan koptu kıyamet
Of gençliğim eyvah

Bu türküyü hep sevmişimdir. Çanakkale Türküsü’nü Mavi Gözlü Dev filminde dinlerken birkaç gün sonra 18 Mart olduğunu düşündüm. “Çanakkale Türküsü” adının çağrışımıyla Çanakkale türküsü olmalı derken, birgün Kastamonu Valililiğini web sayfasında Kastamonu Türküsü olarak görünce şaşırmıştım (1). Bu konuda bir araştırma yapmaya başlayınca “Bu araştırılmış, bitmiş” dediğim kapsamlı araştırmalara rastladım.

Ömer Çakır’ın “’Çanakkale Türküsü’nün öyküsü” başlıklı yazısından, türkünün köklerine ulaşmak için çok ciddi bir araştırma yapıldığı anlaşılıyor. Araştırma yazısını okuduğumuzda, türkünün Çanakkale Savaşı öncesine mi sonrasına mı ait olduğunu, sözlerinin zamanla nasıl değişime uğradığını, türkünün nasıl derlendiğini, TRT arşivine nasıl girdiğini öğreniyoruz.

Çanakkale Türküsü'nün kime ait olduğu tartışmalarında yeralan Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı Öğretim Üyesi Onur Akdoğu, türkünün sözlerinin kimin olduğunun belirlenemediği ancak bestesinin Kevser isminde bir hanıma ait olduğunu söylemiş (3).

Ali Osman Öztürk “Çanakkale Türküsü Örneğinde Bilim ve Popül (Er) İzm” başlıklı yazısında (4) “Çanakkale Türküsü hakkında ne biliyoruz? Herkesin bildiği ne ise onu değil mi? “Çanakkale içinde vurdular beni, ölmeden mezara koydular beni” Türkünün kaderi de hemen hemen aynı olmuş.” Öztürk’ün araştırmasında türkünün kime, nereye ait olduğu konusunda çok sayıda kişinin görüşleri açıklanıyor ve şu sonuca varılıyor: “Çanakkale Türküsü, her şeyiyle Çanakkale’ye aittir. Ancak beste mi, yoksa anonim mi sorusu ise şöyle yanıtlanabilir. Bugün elimizde olan varyantları bakımından anonim, yani halkın malıdır.”

(1) Kastamonu ezgileri: http://www.kastamonu.gov.tr/index_dosyalar/as/ezgiler.htm
(2) Ömer Çakır “Çanakkale Türküsü”nün öyküsü: http://www.gallipoli1915.org/turku.htm
(3) Onur Akdoğu, http://onurakdogu.com/index.htm
(4) Ali Osman Öztürk “Çanakkale Türküsü Örneğinde Bilim ve Popül (Er) İzm” http://www.izedebiyat.com/yazi.asp?id=41482