Hayvanlardan Kaynaklanan Riskler!

Hayvanlardan kaynaklanan riskler iki türlüdür... Biri hayvanın sebep olduğu doğrudan risk (ısırma, sokma...), diğeri taşıdığı ve naklettiği hastalık riski, yani dolaylı risk.

İnsan, davranışıyla hayvanı kızdırmamalıdır. Hayvan korktuğu için saldırabilir. Diğer yandan, insan ısırma veya sokma karşısında paniğe kapılmamalıdır. Zamanında alınan basit birkaç tedbir, durumu kurtarabileceği gibi, gelecek yardımı bekleyebilmeyi de sağlar.

Yılanlar...

Avrupa' da ve Türkiye' de zehirli yılan olarak sadece engerek bulunur. Bazen öldürücü olabilse de, gerekli ve uygun önlemler çabuk alınırsa, engerek sokması fazla tehlike yaratmaz. Deri üzerinde bir ısırık izine rastlandığında, bunun bir engerek ısırığı mı, yoksa zararsız bir yılanın ısırığı mı olduğu nasıl anlaşılır? Engerek ısırığı, diş izlerinin iki yanında ikişer büyük deliğin varlığıyla belirgindir. Engerek zehiri hemolitiktir, yani alyuvar çeperlerini tahrip ederek böbreklerin tıkanmasına ve akut bir anemiyle şoka sebep olabilir.

Isırmadan sonra yapılacak ilk iş hekim çağırmaktır, ama önce zehirin dolaşıma girişini dağıtmağa ve etkisini azaltmağa çalışılmalıdır... Hasta yatırılır ve teskin edilir. Isırık yerinin çevresine, ısırılan kol veya bacağın koltuk altına veya kasığına serum şırınga edilir. 20 dakikada bir 20- 30 saniye gevşetmek üzere sıkı şekilde bağlanır. Yarayı temizlemek için oksijenli su kullanılır, alkol kullanılmaz! Yara, üzerine buz konarak soğutulur. Yara emilmemelidir, emenin ağzındaki çürük bir diş veya yaradan zehirin vücuda girip bulaşması söz konusudur.

Köpekler...

Köpek herhangi bir sebep yokken ısırırsa, özellikle başıboş gezen bir hayvansa, evcil dahi olsa davranışlarında bir anormallik varsa, salyası akıyorsa, her zaman kuduzdan kuşkulanılmalıdır. Isırılan yer sabunlu suyla yıkanmalı, tükürüğün deri içerisine işlemesini önlemek için yara ovalanmamalı, alkolle temizlenmeli, hemen hekime başvurulmalı ve veterinere haber verilmelidir.

Sinir sistemini etkileyen türden bir virüs hastalığı olan kuduz, her zaman öldürücüdür. Çok uzun süren kuluçka devresi (ortalama 90 gün), kuşkulu durumdaki bir köpek tarafından ısırılmış herkesin zamanında aşılanmasına imkan verir. İnsanda kuduz iki evrede gelişir... Yara yerinde karıncalanma ile kaşıntı ve bunu takip eden dönemde kaslarda kasılmalar, şiddetli baş ağrısı, hastalığın karakteristik belirtisi olan sudan korkma, kontrol edilemeyen kızgınlık nöbetleriyle belirgin taşkınlık evresi ve nihayet felçlerle birlikte koma ve ölüm.

Kuduz, köpeklere ve evcil hayvanlara, bunları ısıran tilkiler tarafından bulaştırılır. İnsanlar da hastalığı evcil hayvanlardan alır. Sürülerin, köpeklerin aşılanması, başıboş gezen hayvanların toplanması en etkili korunma önlemleridir. Köpek, tetanosun bulaşmasına da sebep olabilir.

Kediler...

Kuduz, tetanos ve pastörelloz insana kedilerden de geçebilir. Bundan başka kediler, tırmalamayla geçirdikleri, virüs kökenli, lenf bezlerini tutan, kolaylıkla iyileşebilen, kedi tırmığı hastalığını da bulaştırır.

Kedi, aynı zamanda toksoplazmozun bulaşmasından sorumlu tutulur. Toksoplazma kedinin bağırsak asalağıdır, yumurtalarıyla birlikte hasta hayvanın dışkısında bulunur. Dışkıyla kirlenmiş bir otu yiyen koyun, sığır ve domuzun etinde asalağın yumurtaları bulunur. İyi pişmemiş bir hayvanın etini yiyen insan hastalığa yakalanır. Erişkin bir kişide hemen hemen zararsız olan toksoplazmoz, gebelikte çok tehlikeli gelişmelere yol açabilir.

Sıçanlar...

Sıçanların, insanlara saldırdıkları sık görülen bir durumdur. Özellikle lağımcılar ve dok işçileri bu tür saldırılara maruz kalır. Kuduz ve tetanostan başka, yüksek ateş, sarılık, karaciğer yetersizliği ve kanamalarla belirgin bir hastalık olan leptospiroz da insana sıçanlardan geçer.

Çiftlik hayvanları...

Malta humması (bruselloz) insanlara, sığır ve domuzlar tarafından bulaştırılan bakteri kökenli bir hastalıktır. Dalgalı ateş ve dalağın büyüklüğü ile belirgindir. Beyin zarı iltihabı alametleri veren ölümcül şekilleri de vardır. En çok tarım işçileriyle veterinerlerde görülür.

Arılar ve eşek arıları...

Arı ve eşek arısı sokması çok ağrılı olur. Lakin çoğu zaman zararlı değildir. Eşek arıları, arılara göre daha saldırgandır. Boğazın arka tarafında bir sokma, dokuların şişmesine ve üst solunum yollarının tıkanmasıyla ölüme sebep olabilir. Çok sayıda arının sokması, zehirlenme belirtileriyle birlikte vücudun genel durumunu bozabilir, şoka yol açabilir.

Uyuz böcekleri...

Uyuz, yumurtalarını bırakmak için deri altına tüneller kazan uyuz böceğinin sebep olduğu bir hastalıktır.

Sivrisinekler...

Sivrisinekler, Türkiye' de ve tropikal ülkelerde sıtma mikrobunun bulaşmasına neden olurlar.

Pire...

Sıçan piresi, veba hastalığı bulaştırabilir. Bu hastalık gelişmiş ülkelerde artık görülmez olmuştur. Üçüncü dünya ülkelerinde ise halen veba vakalarına rastlanabilmektedir.

Keneler...

Köpek keneleri, yapıştıkları hayvanın kanını emerek beslenen köpek asalaklarıdır. Bazen insanı da ısırır, ısırık aslında zararsızdır... Buna karşılık, ısırık yerinde siyah bir leke bırakan, virüs kökenli, Akdeniz çıbanlı hummasını bulaştırmak gibi bir tehlikesi vardır. Son yıllarda insanoğlunun başına musallat olan keneler birçok ölüme sebebiyet vermişlerdir.

Bitler...

Vücudun kıllı bölgelerini ve saçları çok seven, kan emici küçük asalaklardır. Kaşıntılara sebep olurlar. Bitlerden kurtulmak için DDT kullanılabilir.

Akrepler...

Zehirli bir hayvan olan akrep iğnesiyle sokar ve çoğu zaman tehlikeli etkileri olur.