İnsanca çalışma hakkı

Sedef Tersanesi'nde elektrik taşeronu Elkon Ltd. Şti'nde çalışan, 19 yaşında Giresun doğumlu Onur Bayoğlu adlı işçi 14 Ocak akşamı mesai bitiminde çalıştığı gemiyi terk ederken iş güvenliği alınmadığı için gemi ambarına düşerek yaşamını yitirmiş. Çalışma gününün sonundaki yorgunluk...

"Artık canınız yanmıyor mu?

İşçilerin çalışmaya giderken öldüğü bir ülkede birileri çıkıp gururla ülkenin ihracat rakamlarından, büyümeden bahsedince canım yanmaya başladı. Bugun Tuzla Tersaneler Bölgesinin en modern tersanesinde en modern taşeronuna bağlı bir işçi daha iş kazasına kurban gitti. İş kazası olmaz denilen bir tersane alanı ve her türlü iş güvenliği tedbirini aldığını iddia eden bir taşeronda bu iş kazasının meydana gelmesi, iş kazalarının nedenlerini bir kez daha düşündürüyor. Bu firmaların kalifiye işçi çalıştırdıkları genellikle bilinir. İşletmeler, görünürdeki tedbirleri önemli ölçüde almışlardır. Taşeron Elkon ise zayıf ve küçük bir bağımlı işletme değildir. Tam tersine tersanelerdeki çalışmasının koşullarını belirleme gücüne sahip, sermaye birikimi açısından da güçlü bir işletmedir.

Öyleyse iş kazası neden olur?

Tersanelerdeki maliyet kalemlerine baktığımızda emek maliyeti tüm gemi imal maliyetleri içinde%23 ila %15 arasında bir orana sahip. Aynı zamanda %40 yatırım indirimi ve %100 gümrük muafiyetine sahip bir işkolu. Bunun yanı sıra her sene üretiminin %10'u kadar da teşvik bedeli almaktadır. Tüm bu şartlara bakıldığında, işkazasını bilindik saptamalarla açıklamak neredeyse imkansız görülmektedir.

Yani iş kazası ne İSİG önlemlerini almaya yetersiz sermaye yapısından, ne cahil ve deneyimsiz işçi çalıştırmaktan ne sektörün doğası gereği tehlikeli olmasından ne de taşeronluk sisteminden kaynaklanmamaktadır. İşkazasının nedeni bizatihi sektörün üretim ve ihracat potansiyelinin yükselmesidir. Şöyle ki siparişleri %360 artan bir sektörde çalışmak tersane için daha fazla kar ve rekabet anlamına geldiği gibi işçiler için de daha fazla çalışma anlamına gelecektir. Tersane işçilerinin hem saat olarak daha fazla çalışmalarını hem de daha "verimli" yani bir iş saatinde daha fazla iş yapmasını sağlayacak şekilde çalışmalarını sağlamak için farklı üretim teknikleri kullanma yoluna gidecektir. Bunun yanı sıra tersane dışına çıkarılabilecek bazı bölümlerini de kendilerine fazla uzak olmayan fason atölyede yaptıracaktır. Buralarda da işin hızlanmasını aynı ölçüde sağlayarak tabii ki.

Tüm bu iş ritminin hızlanmasının sınırı, insanın biyolojik ritmi olabilir mi?

İşin hızlanması, dar bir mekanda bir çok bir araya gelmemesi gereken işin bir arada yapılmasını sağlar. Bu durumda pek çok işçinin yaptıklar işe göre alınan tedbirler işe yaramaz hale gelebilmektedir. Örneğin elektrik işi ile kaynak işinin bir araya gelmesi hem duman nedeniyle zehirlenmeye, hem de kaynak kıvılcımlarının elektrik kablolarıyla teması ile elektrik çarpmasına, takılıp düşmeye, vb. pek çok iş kazasına neden olabilir. Önlemleri alınamayacak ama önlenebilecek işkazalarına.

"İnsanca çalışma hakkı"... artık, en önemli talep bu mu?

sadece tersanelerde değil, tüm sektörlerde"