Daron Acemoğlu’na Göre Kurumlar ve Kapsayıcı Olmalarının Gelişmişlik Düzeyine Etkileri

Geçmişten günümüze iktisat hakkında pek çok iktisatçı yaklaşımlarda bulunmuş, önemli iktisadi konularla alakalı kitaplar yazmıştır. Ekonomi bilimine büyük katkıları olan Daron Acemoğlu bazı iktisatçıların yaklaşımlarını sentezleyerek kurumların iktisadi gelişme üzerine etkilerini açıklamaktadır.          
      
İktisadi ve siyasi kurumları oyunun kuralları ve ayrılmaz parçası olarak görmüştür. Kurumsal yapının ülkelerin refah düzeyine etkisi olduğunu siyasi kurumların, siyasi güçlerini kullanarak iktisadi kurumlar üzerinde belirleyici olduğunu savunmaktadır. İktisadi kurumların içinde bulunduğu işleyiş için her zaman bir toplum tarafından denetlenen siyasi kurumlardan destek görecek nitelikte olması ve bu gelen destek güç sayesinde inandırıcılığını arttıracağına inanmıştır. Acemoğlu ‘’Hakların güvenceye alınmasının gerçek bir siyasi güç tarafından desteklenmedikçe inandırıcı olmayacağını vurgular.
 
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin özel konum, iklim veya farklı şartlar doğrultusunda değil, kapsayıcı kurumlar sayesinde arttığını savunan Acemoğlu kurumların kapsayıcı olması sonucunda ülkelerde oluşan değişikliklere sık sık vurgu yapmaktadır. Kapsayıcı kurumlar ülkenin yeteneğini en iyi şekilde gösterebileceği koşulları oluşturmak için topluma eşit şartlar sağlayan kurumlardır. Kurumların kapsayıcı bir yapıda olması ve devletin bu kapsayıcı yapılanma içerisinde teşvik edici olması halkını cesaretlendirmesi önem arz etmektedir. Doğru zamanda harmanlanan iktisadi ve siyasi kurumsallaşma ülkenin ekonomik yapısının doğru büyümesinde etkili olur. Ekonomik büyümeyi fark eden halkın, oluşan mevcut fırsatları değerlendirmesine olanak tanır. İnsanların içinde ki girişimci potansiyeli ortaya çıkar, iş sahaları büyür, teknoloji bu sayede gelişir ve şekil alır. Yatırımlar artar, fikirler artar, insanlar yeteneklerine göre bölümlere yönelir, ekonomik refah düzeyi bu doğrultuda yükselişe geçer.

Kapsayıcı kurumlar insanları aynı ölçütlere göre değerlendirir. İnsanları tanıdıklarına, arkalarında duran isimlere, destekçilerine, yaşadıkları şehirlere, ceplerinin kabarıklığına, ten renklerine, sınıf farklarına göre kategorize etmez. Becerileriniz ve yetenekleriniz, çalışmalarınız ve zekanız doğrultusunda ilerlersiniz. Bugün büyüyen pek çok ülkeye baktığımızda kapsayıcı kurumların etkilerini açıkça görebilmekteyiz. Sistemleri yenilikçidir. Örneğin Kuzey ve Güney Kore’ye baktığımızda savaştan sonra iki tarafta aynı doğrultuda başlamış fakat günümüzde Güney Kore, Kuzey’e göre on beş kat daha gelişmiştir. Kuzey Kore’ye baktığımızda gördüğümüz gerileme dışlayıcı kurumsallaşmanın etkilerinden kaynaklanmaktadır. Örneğin Amerika ve Meksika. Meksika bağımsızlığını ilan ettikten sonra gelişip büyümesi gerekirken, yapılanmasında türeyen dışlayıcı kurumlar yüzünden belli bir kesimin gelişmesi ve zenginleşmesine olanak sağlamıştır. Halkın tepkisini çeken bu durum isyana sebebiyet vermiştir.

Dışlayıcı kurumlar halk üzerinde olumsuz etki bırakıyor. Mülkiyet haklarını savunamayan, fikirleri desteklemeyen, yeniliklere fırsat vermeyen, teşvik etmeyen, yardımcı olmayan ve olumlu ödüllendirmeler yapılamayan bir toplumdan potansiyel görmek ve beklemek güçtür. Potansiyeli olmayan bir toplum yaşadığı ülkeyi refaha yükseltmez aksi yönde kuvvet uygulayarak aşağı çeker. Kurumların kapsayıcı olması hem toplumun motivasyonu, hem birlik ve beraberlik algısı, hem de toplum bilincinin oluşması için etkilidir. Toplum olduğunu hisseden ülke refah düzeyine ulaşmak için halkını teşvik ettikçe meyvelerini her zaman toplayacak ve ekonomisinde mutlaka etkilerini görecektir.