Kriz günlüğü

Ekonomide bilindiği içinde bulunduğumuz ve son aylarını yaşadığımız 2009 yılı mali açıdan hiç acıcı bir şekilde geçmedi. Dünya’yı saran bir kriz dalgası geldi ve henüz hazır olmayan ekonomileri büyük ölçüde etkiledi. Rakamlara baktığımızda birçok devlet 2-3 yıl önceki verilerine döndü. Peki çoğu devleti ve ülkeler arası piyasayı etkileyen bu dalga sonrasında ABD borsalarında büyük şirketler bir bir kar açıklaması sizce de tuhaf değil mi?

1929 Yılında Dünyada yine ABD kaynaklı büyük bunalımın (Büyük buhran) olduğu senelerdeki gibi bir kriz dalgası geldi. Şuanda da var olan bazı Amerikan şirketleri büyük bunalım 1929 döneminde de vardılar ve krizi atlattılar. Dünya da oluşan krizin belirli büyük devletlerin suni olarak yaptığı bir kriz olarak nitelendiriyorum. Bunların o devletlere sağladığı artılar olsa da eksileri de olmadı değil. Örneğin yapılan bu suni krizin altında gelişmekte olan ülkeler bazı alındı. Dünya borsalarına baktığımız zaman ise bütçeleri ne kadar açık verse de şirketler dönem sonu bilançolarında kar açıklayabiliyor. Tabii bunun altında belirli siyasi güçler var. Her zaman olduğu gibi siyasetin girmediği alan yok. Örnek istiyorsanız J.P.Morgan’ın geçmişine ve ABD için ne kadar önemli bir şirket odlunu düşünmek ve biraz araştırmak size istediğinizi verecektir. Amerikan devleti ve bilindik bazı Avrupalı devletlerin içinde bulunduğu bu sistem sonrasında yapılan kriz sonrasında ülkelerinde istemedikleri bazı şirketlerin iflasına göz yumuldu. (Örnek Lehman Brothers 613 Milyar dolarlık bir iflas) devlet göz yumarken bazı şirketler için ise kamulaştırılma kararı alındı ve devlet kaynaklı kredi olanakları sonuna kadar açıldı. En bilindik örnekler bunlar ve daha diğerleri…

Hesaplanan fakat beklenilmeyen sonuçlar

Bu krizi oluşturanlar ince hesaplar ile planlarını uyguladılar fakat istemedikleri bazı sonuçları bilinçli veya bilinçsiz ortaya çıktı. Bunlar kendi ülke ekonomilerini ithalat ve ihracat olarak çıkmaza sokacağıydı. Ve kötü tablo gerçekleşti. Hesap edemedikleri veya yanlış yaptığı bir hesap banka rezervlerinde trilyonlarca dolar bulunan Çin’in kriz ortamında rezervindeki dolarları hisseleri düşen ve işçi çıkaran Amerikan şirketlerini bir bir satın aldığını gördük en son GM grubuna ait askeri araç üretimi yapılan Hummer Çinli bir firmaya satıldı. İki devletin parlamentosundan geçerse ABD otomotiv tarihinin en büyük satışı olacak. Buradan serbest piyasa da sermayenin ne kadar önemli olduğunu görüyoruz.

2. Kriz dalgası olur mu?

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler ekonomilerini yeni yeni toparlamaya başladı. Doların değer kaybetmesi engel olmak için Amerikan devleti kısa bir süre içerisinde dış ekonomiye müdahale edecek. Bu krizden etkilenen küçük ve orta ölçekli şirketler 2010 sonuna kadar sıkıntı yaşayacaklar fakat büyük şirketler kendilerini toparladılar. Bunun anlamı dünya ekonomisinde olumlu yönde etkilenecek. Fakat Türkiye ekonomisi 2009 un son çeyreğindeki büyümenin sonuçlarına 2010 ilk çeyreğinde eksi olacak yansıyacak. Neden olarak doların TL karşısında değer kaybetmesine seyirci kalınmayacak. Merkez bankasının alacağı tedbirler ile bunu göreceğiz. Merkez bankası ise bu kararları nasıl alacak, kimi dinleyecek… Herkes biliyor zaten.

Sözde değil Özde bir ekonomi umuduyla…

S&S