Adem’in ilk aşkı

Bir Yahudi efsanesine göre insanlığın öyküsü Adem ve Havva ile başlamıyor. Daha öncesi var. Nasıl mı? Efsaneye göre Adem’in ilk eşi Havva değil, Lilith adında bir kadın. Hikayeye göre tanrı topraktan Adem ile Lilith’i yaratır, onları cennetine yerleştirir…

Cennette de olsa mutlu olmayı bir tülü başaramaz Adem-Lilith çifti. Onları mutsuz eden sandığınız gibi garip doğa üstü bir şey değildir, mutsuzluklarının nedeni günümüzde yaşanan ilişkilerdeki sorunlarla aynıdır. Adem baskın taraf olmak ister, Lilith kabul etmez tabiki… Sorun cinsel yaşamlarında da ortaya çıkar. Adem sürekli üstte olmak ister çünkü kendisini göğe benzetir. Lilith ise anaçtır ve toprağa benzer. Kabul etmez tabiki Lilith bu görüşü ve sorunlar büyür gider. Lilith, tanrının söylenmemesi gereken adını söyler ve göğe yükselir, yeri artık dışlanmışların yanıdır. Orda cinlerin kralı Şamael ile ilişkiye girer. Ondan çocuklar doğurur. Adem tanrıya yalvarır, Lilith’i geri ister ancak Lilith bu teklifi kabul etmez. Bunun üzerine tanrı Lilith’in her gün yüz çocuğunu öldürür. Lilith’te kendisini yeni doğan çocukları öldürmeye adar.

Tanrı Havva'yı yaratır

Tanrı Adem’e yeni bir kadın gönderecektir ancak; Adem’e ihanet etmemesi için onu Adem’in kaburga kemiğinden yaratacaktır. Adem’in yeni aşkı Havva; Adem’e hep sadık kalacaktır. Fakat çeşitli figürlerde de yer aldığı gibi Lilith hep aralarında olacaktır. Mutluluklarını gölgelemeye çalışacaktır. Adem ile Havva figürlerinde tasfir edilen yılan başlı kadın ‘Lilith’tir.

Lilith hakkında pek çok söylenti vardır, Tevrat’ın ikinci bölümünde ondan dişi bir şeytan olarak bahsedilir. Efsaneye göre kadınları erkekler karşısında eşit olma isteğini şeytanca planlarıyla Lilith gerçekleştirir. Bazı figürlerde yılan başlı kadın bazı figürlerde ise sadece yılandır. İlk figürlerde Adem ile Havva’nın hemen aralarında, çok yakınlarında tasfir edilirken, sonraları daha arka planda ve daha çok yılansı bir halde yer bulur kendisine Lilith.

İkinci Sanat Tarihi Kongresi, Ege üniversitesi