Bayram geleneklerimizden

Anadolu’nun her yerinde olduğu gibi; Köyümüzde de * Bayram gelenekleri vardır. Son 25 yılda unutulmaya yüz tutmuş, 30 yaşın altındakilerin de günümüzde bilmedikleri bir bayram geleneğimizi sizlerle paylaşmaya çalışacağım.

Bu geleneğimiz köyümüzün gençlerinin (10-16 yaş grubu) Arife günü akşamı bayram harçlıklarını temin etmeye çalıştıkları, bunun içinde emek harcadıkları, mevsimine göre doğayla ve köyün köpekleriyle mücadele ettikleri, yörede adına “Godu godu dolanmak” dedikleri bir gelenektir.

Gençlerin ertesi günkü bayram harçlıklarını edinmeleri için ev ev dolaşarak; Köy halkının arpa, buğday, un, yumurta, tereyağı ve nakit para alarak, köydeki tüm evleri dolaştıktan sonra topladıkları şeyleri köyün bakkalına götürerek karşılığında nakit para veya çerez gibi yiyecek maddeleri alarak, kazançlarını oturup hakça paylaştıktan sonra; Bayram harçlıklarını çıkarmanın gururu ve yorgunluğu ile evlerine giderrek ertesi günkü bayram için son hazırlıklarını yapmaya çalışırlar.

Köy halkının gelenek gereği evlerine gelen bu gençlere bayram harçlığı vermeden önce onlardan “Yunus Emre”nin;

Şol cennetin ırmakları

Akar Allah deyu deyu

Çıkmış İslam bülbülleri

Öter Allah deyu deyu

Deyişini hep bir ağızdan ve gür sesle okumalarını isterler.

Gençlerin yorulmasını istemeyenler hemen verecekleri neyse biran evvel vererek ve gençlerle bayramlaşarak, hatta tanıyamadıkları genç varsa onunla da tanışarak gençleri mutlu ederek gitmelerini sağlarlar.

Yine gelenek gereği kimi ev sakinleri de gençlerin söylediği bir dörtlükle tatmin olmadıklarını ve seslerinin de duyulmadığını söyleyerek onları yormaya çalışırlar. Bu böylece devam eder, akşamın ilerleyen bir vaktinde biran gelir ki; 3-5 gurup bir mahallede karşılaşırlar. Komşu ev sahipleri de sanki sözleşmişler gibi onlardan Yunus Emre’nin bu şiirinin 2. hatta 3. ve 4. Dörtlüklerini gür sesle okumalarını isterler. Bu istekleriyle hem onları harçlıklarını kazanırken zorlanmalalarını (yorulmalarını), hemde Yunus Emre’nin şiirinin ne kadarını biliyorlar diye test de ederler. Bu test sırasında birbirine yaklaşan gurupların söyledikleri nefesle adeta köy halkı gençlik korusunu dinlemiş olurlar.

Bu etkinlikten sonra gençler de emekleriyle, bayram harçlığı kazanmanın gururunu yaşarken, büyüdüklerinin de farkına varırlar. İşleri bitip mutlu bir şekilde gece yarısı evlerine dönerken bir yıl sonraki Arife günü yapacakları etkinliğin de planını yapmaya başlarlar.

Yunus Emrenin bu şiirin tamamı aşağıdadır.

Şol cennetin ırmakları

Akar Allah deyu deyu

Çıkmış İslam bülbülleri

Öter Allah deyu deyu

Salınır Tûbâ dalları
Kur’an okur dilleri
Cennet bağının gülleri
Kokar Allah deyu deyu

Aydan arıdır yüzleri

Misk-ü amberdir sözleri

Cenet’te hurî kızları

Gezer Allah deyu deyu

Hakka âşık olan kişi

Akar gözlerinin yaşı

Pûr nur olur içi dışı

Söyler Allah deyu deyu

Ne dilersen Hak’tan dile

Klavuzla gir bu yola

Bülbül âşık olmuş güle

Öter Allah deyu deyu

Kimi yiyip kimi içer

Hep melekler rahmet saçar

İdris nebi hulle biçer

Diker Allah deyu deyu

Altındandır direkleri

Gümüştendir yaprakları

Uzandıkça budakları

Biter Allah deyu deyu

Açıldı gökler kapısı

Rahmetle dolu hepisi

Sekiz Cennet’in kapısı

Açar Allah deyu deyu

Rıdvan-dürür kapı açan

İdris-dürür hulle biçen

Kevser şarabını içen

Kanar Allah deyu deyu

Miskin Yunus var dostuna

Koma bu günü yarına

Yarın Hakk’ın divanına

Varam Allah deyu deyu

*Köyümüzü merak edenlerin MB’ daki “Edebiyat, Dik Duruş ve Büyükdere” başlıklı blog’u okumalarını öneririm.