Bor Tarihine bir bakış 1

     Bor Kasabasi Niğde’nin cenubi garbında vaki olup bir çok bağ ve bahçelerden muhat olmakla tahminen 300’ Rum, 150’si Ermeni ve mütebakisi İslam olarak 4000 haneyi şamil ve mesaharı sathiyesi nokta-I nazarından Niğde’den dahi vasi bir kasabadır. Sekenesi ötedenberi diyar-ı ahere hicret etmeyi mutad etmemiş olmakla, vatanlarinda ticaret, sanat ve ziraatle meşgul ve müteayuşdırlar. Sanatlardan ziyade kermiyetlisi ziraatten sonra halıcılıktır ki cesim ve müşekkel halı ve seccadeler çıkarılmakta ve bu suretle çok aileler temin-i mayişet etmektedirler. Rumlara mahsus Pente Martires ve Ayos Georgios namına takdis olunmuş bir ekklisiya ve bir parekklision vardır. Ahal-i hristiyaniye merkez kasabada meskun olmakla mükemmel ve mücedded mektebe maliktirler. Mekteplerin idare-i maliyelerini temin edecek hariçten habbe-i vahid irada malik olmayıp ahalisi ise uzun servet sahipleri değil iselerde hamiyet ve mearife olan şevk ve iştiyakları zaruret ve fakr-ü halarına galip gelerek şu noksa-i sanatlarile ikmal ile muntazam ve yedinci sınıf derecesinde Elinodimotikon Sholeion, Nipiagogeion (anaokulu - f.d.) ve Parthenagogeion (kız okulu - f.d.) idare etmektedirler. Sagırdanın adedi zükur ve ünas 200 nefer-i mütecaviz olup 4 didaskalos (muallim), bir didaskalissa (muallime - f.d.) ve bir voithos (muavine - f.d.) tarafından idare olunur.

     Muallimin ekseriyetle veyahut umumiyetle evlad-ı vatandan yetiştirilme zevattan maadutdır. Koinotis (cemaat - f.d.) daim-ül-evkat hem kendisi müstefid olmak ve hemde evlad-ı vatanın taalim-i terbiyesiyle müstakbelde muallim zevat yetiştirmek maksadıyla ötedenberi Kayseri Zincidere İeratiki Sholisinde İpotrofoslar idare edip ikmal-i tahsilden sonra müddet-i tahsiliyeleri muakabilinde nısıf ücretle vatanlar-ı mekteplerinde beray-ı tedris istihdam edilirler. İlm-i irfan meziyetinin takdiri o derece tezayüd ve tefeyyüz eylemektedir ki ahali maarifin lüzumunu his ederek şu on sene zarfında mekteplerinin 150-200 lira miktar-ı senevi mesarifatını temin ettikten ez gayri 1000 liraya karib mesarifatla enkaz halinde olan mekteplerini müceddeten inşaa ettirip ve şu son iki sene zarfında 1500 lira miktarı bir meblağ tedarikle senevi 70-80 lira ve ileride daha fazla irat getirir akar iştira ve inşaasına muvaffak oldukları gibi el-yevm 30 nefer talebe sırf Rum olarak muhtelif Gimnasion ve mekatib-i aliyede tahsil etmektedirler. Marifperverliklerine vatanperverlikleri dahi iştiraken her vakit vatanlarına ianat-ı külliyede bulunan hamiyetmendar zevat dahi eksik değildir. Nitekim Hacı Amfilohiadis ailesi bundan 40-50 sene akdemleri kendi mesarifatile mektep tesis ve hayli seneler didaskaloslarını idare etmiştir. Keza bundan birbuçuk sene akdemleri vefat eden Hacı Simeon Efendi Kabasakaloğlu hali hayatında hergün güna ianat ve verküde birinci olmakla mahsus olduktan icat’ı nazar ikmal-i tahsilden sonra vatan-ı mekteplerinde beş sene 15 lira senevi ücretle tedris dievthintislik etmek üzere kendisi nefsinden mesarifi deruhte edip , İeratiki Sholide bir genç kendisi ve diğer birini dahi valideleri Hacı Anastasia idare ettirerek memleketi on sene hayli mesariften tahlis ettirdikleri gibi badelmevt vasiyetinde vatanını feramuz etmeyerek bir miktar akçe dahi terk eylemiştir. Diğeri Hacı Konstantinos S. Kucuci Efendi ve zevcesi K.Kiryaki bilaveled vefat eylediklerinden ikiyüz liraya karib servetlerinin küffesini vatan-ı mekteplerine terk eylemiştir. Evlad-ı vatan umumen yekdil ve yek cihet umur-u vatana muavenet etmeyi farayiz-i azime ad eyledikleinden meyanelerinde mütehadisagraz-ı şahsiyelerine mektep ve umur-u memleketi vasıta ad edipte fırkalar meydana getirmek dirayetini irtikap etmeyip ez cümle umur-u vatan ve mektep mesailinde adavet-i şahsiyelerini feramusle müttefiken hareket ve müstagid ve sadakatle vatanperverlikleri musammen zevata umur-u milliyeyi tevdii ederler. Bu sene mekteplere nezaret eden Eforia Heyeti (Eğitim Heyeti - f.d.) berveçh-i ati zevatdan müteşekkildir.

     Anestis I. Kalamakidis, Iordanis Hacı Nikolaidis, Georgios D. Kerekeroğlu, Nikolaos Hacı Kamalakidis, Ioannis G. Fakiridis.

     Kasaba eski olmadığından bazı kuruni ahireye mahsus cesim camiler ve sair buna mumasil binalaran mada zaman-ı atika mahsus asarları yoktur.

    En Poro 15 Agustu 1913

    Fehmi Dinçer

    Ankara 2004

    Bor tarihine bir bakış - 2