Bosna-Hersek Bir İslam Ülkesi mi?

Bosna Müslümanları, diğer bir tabirle, “Boşnaklar” yeryüzündeki en şuurlu, en samimî İslam topluluklarından biridir.

Gelgelelim, ülkedeki topluluklardan birinin Müslüman olması, o ülkenin İslam ülkesi olmasına yetmiyor.

Çünkü bir ülkeye İslam ülkesi diyebilmek için, ülke nüfusunun çoğunluğunu oluşturmaları ve yönetimde hâkim unsur olmaları gerekiyor. Bosna-Hersek’te bu iki şart da sağlanabilmiş değil. Nüfus dağılımı şöyle: %48 Boşnak, %37 Sırp, %15 Hırvat. Görüldüğü gibi, Müslüman nüfus yarının altında…

Yönetim ve “karar alma” mekanizması ise, kelimenin tam anlamıyla, “korkunç” derecede karmaşık…

Yönetim, 1992-95 arasında yaşanan etnik iç savaş ve katliamları, Clinton yönetiminin durdurması sonucu oluşturuldu. ABD’nin Ohio eyaletinde bir şehir olan Dayton görüşmeleriyle karara bağlandı.

Dayton anlaşmasına göre, Cumhurbaşkanlığı Konseyi, her bir etnik grubun temsilcilerinin yer aldığı 3 ayrı temsilciden oluşmaktadır. Bu üç temsilci, her etnik grup tarafından ayrı ayrı seçilmektedir. 4 yıllığına seçilen Konsey üyeleri dönüşümlü olarak her 8 ayda bir Cumhurbaşkanı olarak görev yapmaktadır. Konsey’in karar alabilmesi için her üç üyenin de aynı yönde oy kullanması gerekmektedir.

Fakat karar almaya bu 3 temsilcinin hemfikir olması da yetmiyor. Eğer yetseydi, BM’deki Kudüs oylamasında, büyük bir ihtimalle “olumlu” oy çıkardı. Çünkü Sırp ve Hırvat toplumlarının “anavatan”ları diyebileceğimiz Sırbistan ve Hırvatistan olumlu oy kullandılar.

Peki, Bosna-Hersek’in “Çekimser” kalmasında kim/ne etkili oldu? Ülkenin “karar alma” mekanizmasında çok önemli bir “kurum” daha var: Yüksek Temsilcilik Ofisi!

Şimdi, bu yapının tanımını dikkatle okuyun:“Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 55 üyeden oluşan Barışı Uygulama Konseyi tarafından tayin edilen Yüksek Temsilcilik Ofisi, Dayton Anlaşması’nın uygulamasını denetleyen ve tarafların birbiriyle uyumlu çalışmasını teşvik eden önemli yetkilere sahip bir uluslararası yapıdır.”(1)

Nasıl? Tanımı bile ne kadar net(!), değil mi?

Tabii bu kadarla da kalmıyor… Ülkede karmaşık bir “federasyon” yapısı… Karmaşık seçim sistemleri, parlamento ve bakanlar kurulu yapısı var. Onlara hiç girmiyorum.

Anlayacağımız, katliamları durduran ve barışı getiren Amerika, kendi şehirlerinden Dayton’da şekillendirdiği “anlaşma”yla “kendine özgü” bir yönetim şekli oluşturmuş. Herhalde, Yüksek Temsilcilik Ofisi’nde de etkinliği sürmektedir.

Tabii Bosna-Hersek’i meydana getiren toplumlar üzerinde de, kendilerine “barış”ı getiren ABD’ye karşı belli bir “yakınlık”, bir “minnet” borcu duygusu söz konusudur. Olaylar hâlâ çok taze… ABD aleyhine tavır sergilemek kolay değil.

Dolayısıyla, Boşnak kardeşlerimize darılmaya hiç hakkımız yok.

---------------------

(1): Balkanlar’da Siyaset, Anadolu Üniversitesi yayınları, S.123