Bu toprağın ozanları: güle güle Aşık Reyhani - Abdülkadir Güler

Ünlü halk ozanlarımızdan Erzurumlu Âşık Reyhanî’yi kaybettik. Geçenlerde TV ve basınımızda vefatı ile ilgili bir haberi okuyunca irkildim ve çok üzüldüm. Âşık Reyhanî halk şiirimizin geleneği içinde ve günümüzün yaşayan ünlü ozanlarımızdandı. Erzurumlu Âşık Yaşar Reyhanî. Sazı ve atışmalarıyla ünlüydü. Tıpkı Aşık Veysel (1894- 21 Mart 1973), Aşık Talibi Coşkun (1900–12 Mart 1976) ve geçen yıl aramızdan ayrılan Karslı Murat Çobanoğlu (1940–26 Mart 2005) Allah’ın şu işine bakın ki bu üç halk ozanımız da mart ayında aramızdan ayrılmışlardır. Birkaç yıl önce Kütahya, İzmir yolculuğumuz sırasında Aşık Reyhani ile tanışma fırsatını bulmuştum. Sazı ve sözü gibi hatırnaz, kibar ve sıcakkanlıydı. Bursa’da oturduğunu söylüyordu. Bu arada birbirimize adreslerimizi verdik, ” Şairim, bir gün yolunuz Bursa’ya düşerse telefonumdan beri ararsınız. Fakirhanemizde bir sıcak çorbamızı içersiniz” diyordu. Bu sıcak teklifinde samimiydi Aşık Reyhani. Bu bizim son görüşmemizdi. Onunla halk ozanlarımız konusunda bir söyleşi yapmadığıma ne denli üzülüyorum. Bu fırsatı değerlendiremediğim için üzgünüm...

Aşık Yaşar Reyhani, 1932 yılında Erzurum iline bağlı Hasankale’nin Alvar Köyü’nde dünyaya gelmişti. Aşık Reyhani okuma, yazmayı daha sonra öğrenmişti. Önemli bir tahsil hayatı yoktu. Kendi kendini yetiştirmişti. Çevresinde bulunan halk ozanlarını dinleyerek aşıklık geleneği alanındaki bilgi ve kültürünü zenginleştirmişti.

Aşık Yaşar Reyhani her nedense asıl memleketi olan Erzurum’dan küskün olarak ayrılmış yaklaşık 13 yıldan bu yana Bursa’da yaşıyordu. Erzurumlu hemşerilerinden kırgındı. Bir değişinde şöylece sitem ediyordu Aşık Reyhani:

Can emanet veren alır

Ecel görünmezken gelir

Mezarım gurbette kalır

Soran olmaz Erzurum’da.

Abide yaptılar kimi

Reyhani dinle vasfını

Benim ise mezarımı

Ören olmaz Erzurum’da.

Halk ozanlarının kaderidir bu. Ben bunları düşünürken belki bir gün ben de buralarda sessiz, .sedasız ölür giderim.Ölüme inanıyor ve hiçte ölümden korkmuyorum, ne var ki günün birinde yapayalnız gideceğime ben de iyice anlamış bulunuyorum. Gitmeğe giderim, lâkin birkaç samimi dostun omuzlarında olsun.

Ünlü halk ozanımız Aşık Reyhani hayatının son yıllarını çileler içinde ve hatta yokluk içinde geçirdi. Yıllar önce Ankara’da tanıdığım ünlü halk ozanımız Aşık Talibi Coşkun gibi, oda yalnız ve perişan olarak aramızdan göçüp gitti. .

Aşık Reyhani on yıldan bu yana yüksek tansiyondan rahatsızdı ve kalp yetmezliği vardı..Ayrıca 9 yıl önce de sevdiği oğlunu bir trafik kazasında kaybetmişti. Hem maddi ve hem de manevi açıdan zor şartlarda Bursa’da yaşamını sürdürüyordu. Ancak tüm bunlara karşın Bursa’da onu seven, tanıyan yakın dostları, halisane sevenleri de vardı. Bu yakın dostlarının sıcak ilgilisi onu yaşatıyor ve de hayata bağlıyordu.Allah böylesine vefalı, samimi dostların sayısını eksik etmesin. Vefatından 12 gün önce hastaneden taburcu olmuştu. Hayat arkadaşı, vefalı eşi Rabia Reyhani’ye “ Hakkını helâl et, 10 günüm var, yakından göçüp gideceğim, elveda ediyor, , ”gidiyorum” diyordu. Onuncu günde vefat ettiğini” söylüyordu… Aşık Yaşar Reyhani sevenlerinin omuzlarında yeşil Bursa’da toprağa verildi. Mekânı cennet olsun.

Aşık Reyhani usta bir halk ozanı idi. Birlik ve beraberlikten yana idi. Bölücü, yıkıcı, çığırtkan, isyankâr değildi.” Kurtarır” adlı değişinde şunları vurguluyordu ozanca:

Sahipsiz boğulur gider

Sütleri soğulur gider

Başıboş dağılır gider

Sürüyü çoban kurtarır.

Okuyanlar çağ yeniler

Bağ dikenler bağ yeniler

Su vermeyince iniler

Bağ bağçıvan kurtarır. (1).

Âşık Reyhani daha önce Aşık Dertli mahlası ile şiirlerini yazıp söylüyordu. Daha sonra Bayburtlu Âşık Hiçrani tarafından kendisine Reyhani mahlası verildi. Huzuri Baba, Aşık Nihani, Aşık Efkâri, Murat Çobanoğlu’nun babası Gülistan Çobanoğlu gibi ünlü halk ozanlarından halk şiiri konusunda gelenek ve usulü öğrendi, onların deneyimlerinden yararlandı.Ünlenerek bugünlere geldi. Yaklaşık 35 yıldan bu yana Şair Feyzi Halıcı’nın yönetiminde Türkiye genelinde her yıl Konya’da yapılan AŞIKLAR BAYRAMINDA bir çok ödüller aldı Aşık Reyhani. Şiirlerinin bir bölümünü Alvarlı Reyhani, Böyle Bağlar, Kervan, Şu Tepenin Arkasında adını taşıyan kitaplarda şiirlerini topladı. 30’ün üzerinde plak ve 100’ün üzerinde kaset doldurdu. Aşık Reyhani, kendisiyle yapılan bir röportajda:”Aşığı dert yetiştirir, dert aşığın hocasıdır.Her bölgeden kolay kolay aşık çıkmaz.Yoksulluk ve 9 ay süren kış günleri bu aşığı besler…Bir ara halk ozanlarına maaş bağladılar, bir ben, birde Aşık Mahzuni bu maaşı kabul etmedik.Çünkü maaşı veren emirde verir, aşık emre girdi mi, serbest çalıp söyleyemez. Ercişli Reyhani ve Sivaslı Aşık Veysel ve hatta Aşık Talibi coşkun zor günler yaşadılar içinde öldüler ” diyordu.

Aşık Reyhani 74 yaşında aramızdan ayrıldı. Türk halk edebiyatı bir halk ozanını daha kaybetti.En başta yakınlarına , sevenlerine başsağlığı ve de kendisine de Allah’tan rahmet diliyorum.Halk şairlerimizin geleneğine bağlı sazının tellerinde Anadolu’da yaşayan insanlarımızın geleneğine bağlı dürüst, samimi, ona, buna kul, köle olmayan, dik duruşlu ünlü bir halk ozanı idi. Türk halk şiirimizin evreninde her zaman saygıyla anılacaktır. Nur içinde yatsın Aşık Reyhani…

Zaman zamlan Konya’da yapılan Aşıklar Bayramına katılan Aşık Reyhani Konya’da uzun yıllar Aşıklar Bayramını büyük bir özveriyle gerçekleştiren şair üstadımız Sayın Feyzi Halıcı’ya ithafen yazdığı KONYA’DAN başlıklı şiiriyle sözlerimi bağlamak istiyorum. Bir bakın ki kimler geldi, kimler geçti bu Konya’dan. Adı geçen ve aramızdan ayrılanları bir daha rahmetle, saygıyla anıyorum efendim.

Merhamet et Feyzi baba

Gelen gitti bu Konya’dan

Kime bakidir acaba

Solan gitti bu Konya’dan

Efkâri netti sesini

Deryami koydu nesini

Mudami’de belgesini

Alan gitti bu Konya’dan

Zerrafi’nin gör pozunu

İlhami döndü yüzünü

Alyansoğlu son sazını

Çalan gitti bu Koya’dan.

Mehmet Hiçran çok nazliydi

Ümmani can niyazlıydı

Umman Saraç’ta gizliydi

Ölen gitti bu Konya’dan.

Laçin Aladağlı Pünhan

Hani nerde Nevzat, Merdan

İshak Kemal Erzurum’dan

Falan gitti bu Konya’dan.

Ali İzzet kıdığı gam

Veysel’e tasvir bulamam

Davut Sulari hoş makam

Alan gitti bu Konya’dan.

Hey Mehmet Ali Ferahi

Coşkuner, sevda , Penahi

Turabi kul gibi Ahi,

Kılan gitti bu Konya’dan.

Molla Mehmet tonbul baba

Feyzullah Çınar’da çaba

REYHANİ’yi koy hesaba

Bulan gitti bu Konya’dan…(2).

Aşık Reyhani.

1 ve 2 / Çağrı Kültür Sanat Folklor Dergisi / yıl :50, Sayı: 558-562 -2006/ Ankara.

Abdülkadir GÜLER