Çatalhöyük ve tarihi hissetmek

Tarih beni her zaman çok heyecanlandırır, sadece okumak değil, onu hissetmek heyecanlandırır. Bir an 9000 yıllık bir nesne ile karşılaştığımı düşünüyorum da, neler hissederdim? Aslında çok heyecanlanacağımı biliyorum. Karşımda duran nesneler bu kadar eski olunca... Eski kelimesi hiç bir şey ifade etmiyor artık bu durumda. Bir kaç sene evvel kullandığım nesneler eskidir ya da geçen sene aldığım birşey. Ama MÖ 7000’li yıllardan günümüze gelen bir nesne eski değildir, bunu antika kelimesi ile de karşılayamam, o tarihtir...

Yapı Kredi Kültür Merkezi Vedat Nedim Tör Müzesi’nda sergilenen “Topraktan Sonsuzluğa Çatalhöyük” sergisi, 9000 yıllık insanlık tarihini izleyicinin karşısına getiriyor. Hem de nasıl bir getirme, sadece cam mekan arkasında sergilenen bir kaç nesnenin sunumu şeklinde değil, Çatalhöyük’ün orjinal yapısının sergi mekanında yeniden oluşturulmasıyla getirme.

İzleyici sergi alanına girdiği anda tipik bir Çatalhöyük evi ile karşılaşıyor. Bu gerçekten ilginç bir yerleşme örneği, evlere girişler damlardan aşağıya uzanan merdivenler ile sağlanıyor. Sergi hakkında verilen bilgilerden, Çatalhöyük’te evler arasında sokakların olmadığı, evlere ulaşımın ve ev dışı yaşamın damlarda devam ettiği öğreniliyor. Aslında bu çok hoş olmalı, İstanbul’un bu şekilde düzenlenmiş olduğunu düşünsenize bir kere, çok ilginç hatta eğlenceli olabilirdi. Böyle bir durumda yerden oldukça yüksekte bir yaşam sürüyor olurduk.

Sergi mekanı, Çatalhöyük evleri gibi düzenlenmiş, loş bir ortam yaratılmış, içeride evin en önemli mekanı olarak ocak çevresi, bunun çevresinde yemek yapımında kullanılan kap kacaklar ve kil toplar, ayrıca gündelik hayata dair başka nesneler yerleştirilmiş. Evin içindeki bölümlerden kiler ve ritüellerin gerçekleştirildiği bölümler duvar resimleri ve kabartmalar sergi alanında içinde, orijinal mekanlarında oldukları halleriyle sergilenmekte. Tabii sergi alanı içinde o dönem kullanılan aletler, takılar ve çeşitli figürler de cam mekanların içinde sergileniyor.

Sergiye dair oldukça iyi bir çalışma da, Vedat Nedim Tör Müzesi’nin hemen karşısında yer alan Sermet Çifter Salonu’nda Çatalhöyük kazısının geçmişten bugune nasıl geliştiğini ve günümüzde nasıl ilerlediğini gösteren sergi. Bu iki sergi birbirini tamamlamış durumda. Tarihi hissetmek için oldukça güzel bir fırsat. Sergi 20 Ağustos’a kadar gezilebilir.