Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 
 

Prof Dr İrfan Serdar Arda

http://blog.milliyet.com.tr/driserdararda

27 Nisan '15

 
Kategori
Çocuk Sağlığı
 

Çocuklarda hidronefroz (böbrek büyümesi) - 1 (Nedenleri ve oluşma şekli)

Çocuklarda hidronefroz (böbrek büyümesi) - 1 (Nedenleri ve oluşma şekli)
 

Gündelik dilde “böbrek büyümesi” olarak adlandırılan hidronefroz, böbreğin kendisinin değil, idrar taşıyan oluşumların genişlemesidir. İdrar böbrek içinde oluştuktan sonra, taşıyıcı kanallar ile öncel


Gündelik dilde “böbrek büyümesi” olarak adlandırılan hidronefroz, böbreğin kendisinin değil, idrar taşıyan oluşumların genişlemesidir. İdrar böbrek içinde oluştuktan sonra, taşıyıcı kanallar ile öncelikle kaliks ve oradan da pelvis olarak adlandırılan yere dökülür. İdrarın biriktiği pelvis, kabaca bir havuza benzetilebilir. Pelvis, alt ucunda idrarın mesaneye taşınmasını sağlayan üreter adı verilen uzun bir kanal ile birleşir. Üreter, mesanenin arka tarafından içeri girer ve kaslardan oluşan mesane duvarı içerisinde ilerleyip küçük bir delik halinde içeri açılır. İdrar burada biriktikten sonra da, dış idrar yolu olan üretra ile dışarı atılır. Böbrek dahil bahsedilen tüm bu oluşumlar üriner sistem olarak adlandırılır. Hidronefroz, kaliks düzeyinden başlayarak mesaneye dek olan idrar yolundaki genişlemeye verilen isimdir.


Hidronefrozun en önemli nedeni, idrarın akmasını engelleyen tıkanıklıktır (obstrüksiyon). Tıkanıklık doğumsal nedenli olabileceği gibi yaşamın daha sonraki evrelerinde de ortaya çıkabilir. En sık olarak pelvis ile üreterin birleşim yerinde görülür (üreteropelvik darlık - ÜPD). Tıkanıklık dışında en önemli neden böbrek reflüsüdür (veziko-üreteral reflü, VUR). Burada, reflünün derecesine bağlı olmak koşuluyla, mesaneden geriye doğru kaçan idrar üreter ve/veya pelviste genişlemeye neden olur. Doğumsal olmayan hidronefroz ise sonradan oluşur. Bunun başlıca nedenleri; taş ve idrar yolu enfeksiyonuna bağlı sekeller, geçirilmiş ameliyatlar ya da herhangi bir nedenle dışarıdan üriner sistem üzerine olan basılardır. Mesane bozukluğu ve üretrada oluşan tıkanıklıklara bağlı olarak ortaya çıkan hidronefroz ise, hem bulgular hem de sonuçlar açısından daha ciddi ve önemlidir. Doğumsal omurga ve omurilik anormalliklerine bağlı olarak (spina bifida) ortaya çıkan nörojenik mesane ile doğumsal üretra tıkanıklıklarında (posterior üretral valv) oluşan hidronefroz ise, tanımlandığında genellikle iki taraflı ve ciddi boyuttadır.


Hidronefroz, böbrek üzerinde olan etkisine göre dört evrede sınıflandırılır: En hafifi olan Evre 1’de; böbrek pelvis ve kalikslerinde çok az genişleme vardır, böbrek işlevinde ise azalma saptanmaz. Evre 4 bulguların en ağır olduğu grubu oluşturur. Bu hastalarda, böbrek pelvis ve kalikslerinde belirgin genişleme ile birlikte ciddi bir işlev yitimi vardır. Genişlemenin fazlalığı, sorunun iki taraflı olması ve birlikte mesane işlevinin de bozuk olması hidronefrozun ve sonuçlarının da ciddi olmasına yol açar.


Olağan koşullarda, idrar böbrekten herhangi bir engelle karşılaşmadan mesaneye dek ulaşır. Eğer idrar akışının önünde bir engel varsa, biriken idrar pelvis içindeki basıncın artmasına yol açar. Eğer basınç çok artarsa, o zaman idrar böbrek içine doğru kaçabilir (intrarenal reflü). Bu kaçış idrar oluştıran yapılara kalıcı zarar verebilir. Eğer, enfeksiyon varsa, zedelenme kaçınılmazdır. Zamanla olağan dokunun yerini nedbe (skar) dokusu alır. Bu durum aynı zamanda işlev yitimine de yol açar. Hidronefroz ne kadar ciddiyse; oluşan zedelenme, skar dokusu ve işlev yitimi de o denli fazladır. Çok ileri derecede hidronefrozda, böbrek içerisinde işlevin kaybolduğu bölgelerde, kistik alanlar (içi idrar ile dolu boşluklar) oluşabilir. Hidronefroz ne kadar erken dönemde ortaya çıkmışsa (anne karnında-intrauterin dönem) ve ne kadar ileriyse, kistlerin sayısı ve çapı da o denli fazladır (kistik displastik böbrek).


Tek taraflı böbrekte oluşan işlev yitimini, olağan bir işleve sahip olan karşı böbrek taraftaki böbrek biraz büyüyerek (hipertrofi) karşılayabilir. Ancak, eğer işlev yitimi iki taraflı ise, o zaman süregen (kronik) böbrek hastalığı oluşması olasılığı vardır.


Anne karnındayken iki taraflı hidronefroz saptanan bebeklerde, rahim içinde bulunan sıvı (amniyon sıvısı) olağandan daha az olabilir. Hidronefrozda yeterli idrar atılamayacağından sıvı az olacaktır. Bu durum oligohidramnios  olarak tanımlanır. Hidronefroz ne kadar ciddiyse su da o kadar az olacaktır. Bu durumda bebeklerde akciğer sorunları ile yüz, kol ve bacaklarda anormallikler görülebilir.


Sağlıklı günler dileklerimle.

 

Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA

Çocuk Cerrahisi Uzmanı

 

driserdararda@gmail.com

http://driserdararda.com

https://www.facebook.com/ArdaCocukCerrahisiSayfasi

https://twitter.com/drserdararda

https://tr.linkedin.com/in/isarda      

 
Toplam blog
: 59
: 16759
Kayıt tarihi
: 02.03.13
 
 

Prof. Dr., Çocuk Cerrahisi Uzmanı...   "Çocuk Cerrahisi", çocuklarda tedavisinde cerrahi yöntem g..