BEGÜM TANYERİ

http://blog.milliyet.com.tr/kariyeristik

30 Mayıs '15

Kategori: Bilim

Dünya tarihindeki en şiddetli 10 Deprem

Dünya Tarihindeki En Şiddetli 10 Deprem

"Deprem ile ilgili Doğru Bildiğiniz Yanlışlar" yazısını yazarken, Dünya tarihinin en büyük depremleri nelerdir diye merak ettim ve araştırmaya başladım.

Hesaplama formülü 10 tabanlı bir logaritma içeren Richter ölçeğine göre, deprem şiddetinin 1 birim artmasının, gerçek şiddetinin 10 katına çıkması demek olduğunu düşünürsek, birazdan sayacağımız 10 depremin şiddetini, daha net anlayacağımız kesindir.

Ama önce, nedir bu "Richter Ölçeği", ona bir göz atalım.

RICHTER ÖLÇEĞİ NEDİR?

Richter ölçeği ya da yerel magnitüd ölçeği, sismoloji´de kullanılan, dünya genelinde meydana gelen depremlerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı oranını belirleyen ve sınıflara ayıran uluslararası ölçüm birimidir.

Richter ölçeği ile büyüklüğü 8'den fazla olan depremlerin şiddeti ölçülemez. Günümüzde, özellikle büyük ölçekli depremlerde, moment magnitüd ölçeği, Richter'in yerini almıştır.

Deprem büyüklük ölçeği yukarıya doğru sınırsız olsa da, bir jeolojik levhanın jeolojik enerji potansiyelinin, bilim adamlarına göre, tahminen 9,5 büyüklüğünü geçemeyeceği düşünülür. Açıklama olarak şu nokta öne sürülür:

Her jeolojik levhada, zaman geçtikçe farklı derecelerde ve zamanlarda tektonik hareket ile jeolojik enerji potansiyeli artmaktadır.

Bu artış, levhalar rahat ve serbest şekilde hareket edemediklerinden, itici, çekici vb. kuvvetlerin levhalarda jeolojik enerji olarak saklanmasından, bir başka deyişle potansiyel enerji birikmesinden doğar. Deprem, jeolojik potansiyel enerjinin levhalarda daha fazla saklanamaması sonucu oluşur; böylece, levhanın en zayıf noktasından ani hareketle jeolojik enerji potansiyeli doğal yoldan azalır.

Bu sanı gereğince, dünyadaki mevcut jeolojik levhaların hiçbiri, 9,5'ten büyük deprem oluşturacak jeolojik enerji potansiyeline sahip değildir.

Richter ve Mercalli Deprem Büyüklük/Şiddet Ölçeği
Richter´e göre büyüklük	Mercalli´ye göre şiddet	Hissetme ve Etkiler	Enerji		Oluşma sıklığı
Richter´e göre büyüklük	Mercalli´ye göre şiddet	Hissetme ve Etkiler	ton TNT güç eşitliği	Joule enerji eşitliği	Oluşma sıklığı
0 ile 1,9	I	sadece özel sismik aletler sayesinde ölçülür.	0,001–0,7	(4..4000) $\cdot$ 10⁶	günde yaklaşık 8.000 kez
2 ile 2,9	II	hareket etmeyen insanlar tarafından hissedilebilir. serbest asılı lamba vb. cisimler hafif sallanabilir.	1–22	(4..90) $\cdot$ 10⁹	günde yaklaşık 1.000 kez
3 ile 3,9	III	az sayıda insan tarafından hissedilebilir. hafif sarsıntılar bir pencere önünden geçen bir kamyonu andırır. yan yana duran cam bardaklar hafif titreyebilir.	30–700	(0,1..3) $\cdot$ 10¹²	yılda 49.000 kez
4 ile 4,9	IV ile V	çoğu sayıda insan hisseder. serbest asılı lamba vb. cisimler görülecek şekilde sallanmaya başlar. bardak, tabak vb. takırdamaya başlar. park vaziyetinde arabalar hafif sallanır. çok hafif zararlar meydana gelebilir.	(1–22) $\cdot$ 10³ (ufak çaplı Atom bombası)	(4..90) $\cdot$ 10¹²	yılda 6.200 kez
5 ile 5,9	VI	korku ve paniğe neden olabilir. birçok insan aniden ev ve kapalı mekânları terkeder. kötü inşa edilmiş binalarda büyük hasarlar meydana gelebilir. duvarlarda çatlamalar olabilir. yaralanmalar meydana gelebilir	(30–700) $\cdot$ 10³(orta çaplı Atom bombası)	(0,1..3) $\cdot$ 10¹⁵	yılda 800 kez
6 ile 6,9	VII ile IX	korku ve paniğe neden olma olasılığı vardır. hareket vaziyetindeki araba içinde hissedilebilir. 160 km içindeki binalarda hasarlar oluşturabilir ve çökmeler meydana gelebilir. yaralanmalar ve ölümler olabilir. sahil kenarlarında tsunami olabilir.	(1–22) $\cdot$ 10⁶(büyük çaplı Atom bombası)	(4..90) $\cdot$ 10¹⁵	yılda 120 kez
7 ile 7,9	X ile XI	korku ve paniğe neden olma olasılığı yüksektir. daha geniş alanlarda ağır tahribata neden olur. binalarda hafif, orta, ağır derecelerde hasar oluşma ihtimali yüksektir, çökmeler meydana gelebilir. toprakta yarıklar oluşur. ölümler ve yaralanmalar oluşur. sahil bölgelerde büyük tahribat gücü taşıyan tsunami olabilir	(30–700) $\cdot$ 10⁶(Gök taşı 100–200 m)	(0,1..3) $\cdot$ 10¹⁸	yılda 18 kez
8 ile 8,9	XII	yüzlerce kilometrelik alanda büyük tahribata yol açar. binalarda ağır hasara ve çökmelere yol açma ihtimali oldukça yüksektir. yüksek miktarda yaralanmalar ve ölümler meydana gelebilir. geniş sahil bölgelerinde 40 metreye yaklaşık tsunami olasılığı vardır.	(1–22) $\cdot$ 10⁹(Gök taşı 250–700 m)	(4..90) $\cdot$ 10¹⁸	yılda 1 kez
9,0 ve üstü	-	binlerce kilometrelik alanda yıkıcıdır. tektonik levhalarda kaymalar, kırılmalar meydana gelir. sahillerin kıyıları deniz seviyesi altına batabilir veya çıkabilir. çok yüksek miktarda yaralanmalar ve ölümler meydana gelebilir.	-	-	20 yılda 1

Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Richter_%C3%B6l%C3%A7e%C4%9Fi

DÜNYA TARİHİNDEKİ EN BÜYÜK 10 DEPREM

10- ASSAM (TİBET) DEPREMİ:

Assam Depremi - 1950

Tarih: 15 Ağustos 1950

Büyüklük: 8.6

Çin, Tibet ve Hindistan'da bulunan pek çok şehir ve kasabanın etkilendiği Assam Depremi'nde, toprak kaymalarının da etkisiyle mevcut hasar katlandı. Toplam sayı tam olarak tespit edilemese de, bu afette 780'den fazla kişinin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

9- SUMATRA (ENDONEZYA) DEPREMİ:

Sumatra Depremi - 2005

Tarih: 28 Mart 2005

Büyüklük: 8.6

Dünya tarihinin en şiddetli depremlerinin yaşandığı bölgede, 2005 yılında, yerin 30 km. altında gerçekleşen sarsıntı neticesinde yaklaşık 1400 kişi hayatını kaybederken, 400'den fazla kişi de, depremin tetiklediği tsunaminin etkisiyle yaralandı.

8- RAT ADALARI (ALASKA) DEPREMİ:

Rat Adaları

Tarih: 4 Şubat 1965

Büyüklük: 8.7

Adalarda fazla yerleşim bulunmaması sebebiyle, herhangi bir ölüm ya da yaralanma kaydı olmayan Rat Adaları Depremi'ndeki hasarın büyük çoğunluğu, sonrasında meydana gelen tsunami sebebiyle gerçekleşmiştir.

7- ŞİLİ DEPREMİ:

Şili Depremi - 2010

Tarih: 27 Şubat 2010

Büyüklük: 8.8

Yerin 35 km. altında gerçekleşen ve yaklaşık 1.5 dakika süren Şili Depremi'nde, hemen ardından meydana gelen tsunaminin de etkisiyle yaklaşık 550 kişi hayatını kaybetmiş, 12.000'den fazla kişi yaralanmıştır.

30 milyon dolardan fazla zarara yol açtığı tahmin edilen depremden, evsiz kalan 800.000 kişi de dahil, Şili genelinde 1.8 milyon kişi etkilenmiştir.

6- EKVADOR DEPREMİ:

Ekvador Depremi - 1906

Tarih: 31 Ocak 1906

Büyüklük: 8.8

Ekvador ve Kolombiya'da, yaklaşık 1500 kişinin hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan depremin asıl yıkıcılığı, ardından gerçekleşen ve Amerika'nın batısı ve Hawaii'yi bile vuracak kadar güçlü tsunami yüzünden yaşanmıştır.

Japonya'ya kadar ilerleyen tsunaminin Pasifik Okyanusu'nu geçmesi yaklaşık 12 saat sürmüştür.

5- SENDAI (JAPONYA) DEPREMİ:

Sendai Depremi - 2011

Tarih: 11 Mart 2011

Büyüklük: 9.0

Yerin 24 km. derinliğinde gerçekleşen sarsıntının şiddeti, ilk etapta 7.9 olarak belirlenmiş; sonradan yapılan açıklamalar ile 8.8, 8.9 ve en son 9.0 olarak kayıtlara geçmiştir.

Deprem sonrası, Dünya'nın ekseninin 15 santim kaydığı ve bu kayma sonucu 24 saatlik bir günün, 1,8 mikrosaniye^[39] azaldığı belirtilmiştir.

Japonya'da yaşanan en büyük deprem olan Sendai Depremi, dünyada da en büyük ilk 5 deprem arasına girmiştir. Deprem sonrası bölgede yüksekliği 38 metreye varan ve saatte 500 km. hızla Hawaii kıyılarına kadar ulaşan dev dalgalar meydana gelmiştir.

Yaklaşık 16.000 kişinin hayatını kaybettiği deprem sonrasında, 3800 kişi de halen kayıp olarak belirtiliyor.

Sanayi ve ekonominin de büyük darbe aldığı deprem neticesinde ayrıca nükleer reaktörler de ağır hasar almış ve yayılan radyasyona engel olunamamıştır.

4- KAMCHATKA (RUSYA) DEPREMİ:

Kamchatka Depremi - 1952

Tarih: 4 Kasım 1952

Büyüklük: 9.0

Hawaii kıyılarında da büyük bir tsunamiye yol açan depremde yaklaşık 2300 kişi hayatını kaybetmiş; 1 milyon dolarlık maddi hasar meydana gelmiştir.

3- SUMATRA (ENDONEZYA) DEPREMİ:

Sumatra Depremi - 2004

Tarih: 26 Aralık 2004

Büyüklük: 9.1

Dünyada, bir sismograf ile kaydedilmiş bugüne kadarki en büyük üçüncü deprem olarak tarihe geçen 2004 Sumatra Depremi, 8-10 dakikalık süresiyle de bugüne kadar görülmüş en uzun süreye sahipti. Yerin 30 km. altında gerçekleşen sarsıntı, şiddeti ve süresi ile tüm gezegeni 1 cm hareket ettirdi.

Sonrasında, 30 metreye varan dev dalgalar üretti ve başta Endonezya olmak üzere, Sri Lanka, Hindistan ve Tayland gibi toplam 14 ülkede 230 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Böylece, tarihteki en çok ölüme yol açan doğal afetlerden biri oldu.

2- ALASKA DEPREMİ:

Alaska Depremi - 1954

Tarih: 27 Mart 1954

Büyüklük: 9.2

Tam 3 dakika boyunca devam eden tarihin en büyük ikinci depremi, sebep olduğu Prince William Boğaz'ında bulunan Montague Adasının Cleare Burnu'ndaki deniz tabanının yükselmesi olayı ile 10 metrelik gelmiş geçmiş en büyük tektonik yükseltim olarak da kayıtlara geçmiştir.

Alaska Depremi, toplam 300 milyon dolarlık hasara ve sarsıntı sonucu oluşan tsunami nedeniyle 128 kişinin ölümüne neden olmuştur.

1- ŞİLİ DEPREMİ:

Şili Depremi - 1960

Tarih: 22 Mayıs 1960

Büyüklük: 9.5

Dünya tarihinin en şiddetli depremi olarak tanımlanan Şili Depremi sonucu büyük Okyanus'ta hızla yayılan dev dalgalar 10.000 km. mesafedeki Hilo, Hawaii ve Güney Afrika'nın sahil bölgelerini bile vurmuştur. Depremde hayatını kaybedenlerin sayısı yaklaşık 3000 olarak kayıtlara geçmiştir.

Şili'de 550 milyon dolarlık zarara sebep olan ve 1000 kilometrelik yarıçapta hissedilen deprem, Puyehue Yanardağı'nı da tetiklemiş ve depremden 2 gün sonra harekete geçen yanardağ, haftalarca aktif kalmıştır.

http://birsoranbirbilen.blogspot.com