Etkili Ebeveynliğin Dansı!

Etkili ebeveynler, çocuk gelişimini inişli çıkışlı bir yolculuk olduğunu bilirler.
Bu yolculukta mükemmel olmaktansa etkili bir ebeveyn olmaya çalışırlar.
Çocuk gelişimini sonuçtan çok süreç olarak görürler.
Birkaç öneriyi deneyip bir etkisi olmadığını deneyimlediğinde yılmazlar.
Kendi ihtiyaçlarını önemserler. Bu ihtiyaçların hepsini olmasa da bazılarını karşılamaya çalışırlar.
Sağlıklı çocuk yetiştirmenin sağlıklı ebeveyn olmakla başladığını keşfetmişlerdir.

Etkili ebeveynliğin kilometre taşları

İletişimin sihri!
Çocuklarınızla iletişiminizi canlı tutun. Çocuğunuzun sorduğu sorulara heyecanla cevap verin. Çocukların iletişim kanalı genellikle oyundur. Oyun oynarken etkili iletişim kurun. Duygularını kabul edin, dinleyin ve geribildirimde bulunun. Eleştirmeden, suçlamadan, alay etmeden dinleyin. Çocuğunuzun anlattığı şey sizi kaygılandırsa ya da kızdırsa bile sonuna kadar bekleyin. Konuşmanın sonunda duygu ve düşüncenizi dile getirin. Anlattıklarının olumlu ya da olumsuz taraflarını sorun. Çözümü kendisinin bulmasına yardımcı olun. Desteğe ihtiyaç duyarsa birkaç çözüm önerisi sunup seçmesi konusunda teşvik edebilirsiniz.

Etkili ebeveynler, çocuklarının olumlu ya da olumsuz davranışlarına belirli mesafede takipte kalırlar. Her iki davranışı için de iletişime geçerler. Etkili ebeveynliği engelleyen en belirgin iletişim biçimi çocuğunuzla sadece olumsuz davranış yaptığında iletişime geçmektir. Çocuğunuzun sizi oyun oynamak için sürekli çağırıp gitmediğinizi düşünün. Babasının yanına gidip onunda maç izlediğini ve yanına gelmediğine tanık olsun. Odasına giderken kazayla bir vazoyu yere düşürmüş ve ardından her ikinizde tüm işinizi bırakıp yanına gittiğinizi düşünün. Çocuğunuz bu olaydan sonra “Anne babamı güzellikle yanıma çağırdığımda ikisi de benimle ilgilenmiyor. Fakat olumsuz bir durumda ikisi de yanıma koşuyor. O halde onların yanıma gelmeleri ve ilgilenmeleri için daha çok olumsuz davranayım” diye düşünebilir.

Çocuğunuzla olumlu kanalla iletişim kurun. Çocuğunuz sürekli sizi incitecek ya da kızdıracak davranışlarda bulunuyorsa iletişiminizi sorgulayın. Çocuğunuzun olumsuz davranışlarıyla daha çok ilgileniyor olabilirsiniz.

Etkili ebeveynler, çocuğuyla açık iletişimde bulunurlar. Çocuğun o andaki ihtiyaçlarını fark eder ve sonuna kadar dinlerler. Uygun olmayan isteklerini nedenleriyle dile getirirler. Olumsuz davrandıklarında net kuralları ve yaptırımları hatırlatırlar.

Ebeveynliğin yansıması
“Çocuğunuza model olun”  önerisini neredeyse tüm ebeveynler bilir. Çocuklar, ebeveynlerinin yansımalarıdır. Yalan söyleyen ama çocuğuna yalan söyleme diye uyaran bir çok ebeveynin başarı şansı yoktur. Tableti elinden zorla alan ama tüm gece elinden tableti düşürmeyen ebeveyn ne kadar etkili olacaktır? Çocuğunu masada yemeğe alıştırmaya çalışan bir annenin mücadelesini bir baba televizyonun önünde yiyerek bozabilmektedir. Tırnak yiyen bir babanın “çocuğum tırnak yiyor, ne yapabilirim?” sorusu iyi bir yansıma örneğidir. Çocuklara göre anne babanın yaptığı her şey doğrudur. Onlara göre anne babanın tüm yaptıkları taklit edilmelidir. Siz “dediğimi yap, yaptığımı yapma” mesajı verdiğinizde kafaları karışmaktadır. Çünkü onlar için en kolay olanı yaptığınızı yapmaktır. Tabii ki de hatalar olacaktır. Olumsuz bir davranış süreklilik kazanmışsa ve yansımasını çocuğunuzda görmeye başladığınızda harekete geçme vaktiniz gelmiştir.

İşbirlikçi seçenekler
Çocuğunuza seçenek sunduğunuzda hem kendi kararını almasını sağlarsınız hem de siz rahat edersiniz. Seçenek sunmak, ebeveynler için iyi bir kurtarıcıdır. Çocuk gelişiminde ise yeri önemlidir. Kendi kararlarını almasına izin verdiğiniz için değerli hisseder. Aile içerisinde söz sahibi olduğunu düşünür. İşbirliği içerisinde olduğunuz için çatışmaya girmez. Bağımsız bir birey olması için teşvik etmiş olursunuz. Etkili ebeveynler, çocuk gelişiminde seçeneklerin sihirli etkisini keşfetmişlerdir. İlk zamanlar alternatif seçenekler bulmakta zorlanabilirsiniz. Pratik yaptıkça da ustalaşırsınız. Kendinizi ebeveynliğin dansına bırakırsınız.

Sınırlar içinde özgürlük!                                                  
Çocuğunuzdan ne istediğinizi açıkça belirtin. Beklentileriniz havada kalmasın. Çocuğunuzun kurallara uymasını istiyorsanız öncelikle net kurallar koyun ve takibini yapın. Birçok anne baba kural koymakta fakat takibini yapmakta zorlanmaktadırlar.

Çocuğunuzu sağlıklı sınırlar içinde büyütün. Sınırları çizilmemiş bir aile, kapısı sonuna kadar açık bir eve benzer. Nasıl açık bir kapıdan kimin girip çıktığını kontrol edemezseniz, sınırsız bir ailede büyüyen çocuğun davranışlarını da kontrol edemezsiniz.

Etkili ebeveynler, çocuklarına etrafı çitlerle çevrili güvenli bir liman oluşturmayı bilirler. Bu limanın etrafına ne bariyer örerler ne de kapısını tamamen açarlar. Çocuklarına çitlerin dışarıya açılan kapısını ne zaman açabileceğini öğretirler. Bu çocuklar, evin bahçesinde güvenle ve özgürce oynayabilirler. Sınır koymayan aileler ise çocuklarını sürekli uyarmak zorundadırlar. Etkili ebeveynler, kuralları baştan belirleyip sadece hatırlatır, takip eder ve yaptırım uygularlar.

Güçlü yanlarını keşfet!
Etkili ebeveynler, çocuklarının güçlü yanlarını fark ederler. Güçlü yanlar; çok basit bir iş bile olabilir. Çocuğunuzun yapabildiği her şeyi fark edin ve olumlu geribildirimde bulunun. Abartılı tepkilerde bulunmayın. “Ayakkabını kendin giyebiliyorsun artık.”, “Boncukları ipe dizebiliyorsun”, “Marakasla ilginç sesler çıkartabiliyorsun”, “Topu uzağa atabiliyorsun” gibi yapabildiği becerileri belirtin. Çocuğunuzun olumlu benlik hanesini arttırması için destek olun. Olumsuz davranışların yoğunlaştığı zamanlarda olumlu hanede birikenler hakkında konuşun. Olumsuz davranışlarından dolayı kendini güçsüz hissetmesine neden olacak tutumlarda bulunmayın. Güçlü yanlarını hatırlamasını sağlayıp resmini çizmesini isteyebilirsiniz. Sabah-akşam görüp hatırlayabileceği bir yere asabilir.  

Özerklik için izin ver!
Etkin ebeveynler, çocukların yaşına göre yapabilecekleri kazanımları için teşvik ederler. Ayakkabısını giyebileceği yaş döneminde ilk zamanlar destek olur ve kendi yapmaları için yüreklendirirler. Çocuklarını kendilerine bağımlı kılmazlar. Özerkliğin gücünü ve önemini bilirler.

Etkili ebeveynler, çocuklarının yapacağı bir çok şeyi yaparak onların yetersizlik duygusuyla büyümesine izin vermezler. Yeni öğrendiği bir beceri olduğunda yakın mesafede kalır, yardım isteyip istemediğini sorarlar. Çocuk, kendi yapmak istediğini dile getirmişse müdahale etmezler.

Etkili ebeveyn olmak istiyorsanız, öncelikle kendi içinize bakın. Ebeveyn olarak hangi kriterler size daha uygun?  Hepsini uygulayacaksınız diye kural yoktur. Hiçbir ebeveyn mükemmel değildir ve olmamalıdır. Size kolay gelecek özelliklerden başlamak güçlü hissettirecektir. Hiçbirini yapmak istemiyorsanız nedenlerini sorgulayabilirsiniz? Ebeveynlik becerilerinizi geliştirmek için destek alabilirsiniz.