Fatih'in meşhur ''Amanname'' si

Fetihten hemen sonra Fatih'in Bizans ve Ceneviz halkına hitaben yayımladığı '' Amanname''ye, ''çağdaş insan hakları'' , ''çağdaş demokrasi'' ve ''çağdaş hoşgörü'' çerçevesinden bakalım.

   '

'Biz ki emir-i azam Sultan-ı muazzam Murad Han oğlu padişah-ı muazzam ve emir-i azam Sultan Muhammed Han'ız! Yerleri ve gökleri yaratan Allah adına, büyük Peygamberimiz Muhammed Mustafa Aleyhimüsselam adına, yüce kitabımız Kuran-ı Azimüşşan adına, Allah'ın yüz yirmi dört bin peygamberi adına, büyük babamız babamız ve oğulalrımız adına, kuşandığımız kılıç adına yemin ederiz ki, şehrin katolik papazları tarafından, bizimBab-ı Hümayumuza mümessil olarak gönderilen rahiplerle Senyor Baraban Balios, Senyör Markiz Drifango ve rercüman Nikola Pelezoni'nin dilediği üzere Galata halkının, bize tabi olan sair halklar gibi adalet ve ibadetlerini serbestçe yağmalarına izin veriyoruz.

 

''Ahalinin barınakları, dükakn, bağ, değirmen, gemi, ticaret hane vesair malalrına dokunulmayacaktır. Aillelerine eskisi gibi sahip oalcaklar istedikleri gibi idare edeceklerdir.

   

''Ticaret malalrını mülkümüzün her tarafında satmaya izinlidirler. Karada ve denzide istedikleri gibi seyehat edebilecekleri gibi, gümrük ve angaryadan da muhaf tutulacakalrdır. Bu kanun ve kaideleri bugünden başlayıp ebediyen hükümran olacaktı. Biz onalrı kendimizi korur gibi koruyup gözeteceğiz.Kiliselerinde diledikleri gibi ayin düzenleyebilecekler, papazlara ve arhontlara kötü söz söylenmeyecektir''

 

Günümüzden yüyılalr önce Fatih Sultan Mehmed Han'ın fethettiği beldenin yerli ahalisine ( ki onalr Fatih gibi iananmıyor, Fatih gibi konuşmuyor, Fatih gibi giyinmiyor, Fatih gibi yaşamıyorlardı, üstelik birkaçgün öncesine kadar aynı insanlarla kılıç kılıca gelmişti) verdiği temel hak ve hürriyetleri beş ana maddede özetlemek mümkündür:

 

İnanç hürriyeti, ibadet hürriyeti, kıyafet hürriyeti, seyahat hürriyeti, ticaret hürriyeti..

 

Bu çağda bile yukarıdaki özgürlüklerin bazılarına (Mesela kıyafet hürriyetine) hala hasret yaşamamız, ne acı bir kaderdir..