Festivallerin önemi ve işlevi

Karnaval, bayram, şölen, gösteri, şenlik veya geçitler dizisi olarak tanımlanan festivaller; dönemi, kutlanma şekli, yapıldığı yer, katılımcıların sayısı veya niteliği bakımından belli bir program dâhilinde tertiplenmiş ve özel önemi olan gösterilerin bütünüdür. Dünyanın hemen hemen her coğrafyasında bölgesel, ulusal ve bazense uluslararası çapta katılımlarla kutlanan festivaller, birçok bileşeni yapısında barındıran toplumsal etkinlikler şeklinde yapılmaktadır. Ülkemizde, daha çok yaz aylarında düzenlenen festivaller, birçok nedenden dolayı beklenen ilgiyi görememekte ve birçoğu artık kutlanmamaktadır.

Ülkemiz sosyolojik koşulları göz önüne alındığında bölge, yer veya kültürlerin tanıtımına büyük katkısı olabilecek bu tür organizasyonların geleceğini tehlikeye atmaktadır. Dünyanın birçok bölgesinde başarılı ve görkemli bir şekilde gerçekleştirilen bu etkinlikler incelediğinde; amaç, işlev ve öneminin iyi kavranması, tarihsel derinlik, yer ve zaman seçimi, yeterli ekonomik destek ve iyi bir organizasyonun başarı getiren unsurlar olduğu görülmektedir.

Her çağda, kültürde ve toplumda çok değişik şekillerde kutlanan festivaller daha çok topluma mal olmuş kahraman, lider veya sanatçıların doğum ya da ölüm yıldönümleri, bir mevsimden diğerine geçiş zamanı, bir kurum ya da ülkenin kuruluş veya kurtuluş yıldönümleri vb. gibi ortak duyguların sembolik olarak paylaşımı ve etkinliği şeklinde kutlanmaktadır. Duygu, düşünce, tasarı veya bir güzelliğin anlatımında kullanılan üstün yaratıcı yöntemlerin bir bütünü olarak tanımlanan sanat ise festivallerin kuşkusuz en önemli yönünü oluşturmaktadır.

Bir topluluğun veya yörenin tarihini, sosyal görüşünü, oyunlarını, gelenek ve görenek gibi kültürel değerlerini yaşatıp bunların diğer topluluklar tarafından tanınmasını sağlayarak aynı zamanda da sonraki kuşaklara aktarmak gibi birçok amaç ve işleve sahip olan festivaller, çoğunlukla gelenekselleşmiş tarih ve günlerde kutlanmaktadır. Temsil ettiği yöre veya sosyal grubun sembolik simgesi haline gelmiş olan bu etkinlikler, aslında ortak hüzün ve duyguların etkileşiminin somutlaştığı beklide hiç farkında olunmamış yaşanmışlıklardır. Başladığı tarihten günümüze kadar olgunlaşıp gelen ve yapısında farklı tarihsel süreçlerden motifleri bulunduran bu şölenleri, tarihsel bir derinliği olan etkinlikler olarak algılamak bunların önemini daha anlaşılır kılacaktır. Çoğu zaman yapıldığı gibi bunların sadece müzik dinletisi, eğlence veya şenlik olarak algılanması ise bu etkinliği gerçek amacından uzaklaştırmaktadır.

Günümüzde yüklendiği toplumsal işlevleri ile gelenekselleşen festivaller, aynı zamanda önemli ekonomik işlevlere de sahiptir. Çeşitli sanat ve kültürel gösterilerin yapılması, ulaşım-konaklama, yiyecek-içecek, kıyafet ve hediyelik eşya pazarı gibi birçok bileşeni bu etkinliklere ekonomik bir boyut kazandırmaktadır.

İlk olarak belli bir bölgede kutlanmasına rağmen günümüzde şöhreti uluslararası düzeye ulaşan çok başarılı festivaller bulunmaktadır. İspanya’nın Valencia bölgesindeki Bunol Köyü’nde Domates Festivali <ı>“La Tomatina”, İtalya’daki Venedik Festivali ve Brezilya’da Rio Karnavalı bunlardan sadece birkaçıdır. Yine sinema alanında dünyadaki en eski festivallerden biri olan Cannes Film Festivali ilk olarak yapıldığı 1946 yılından itibaren sinema etkinliği yanında organizasyonun yapıldığı bölgeyle özdeşleşmiştir.

Farklı sosyal gruplar veya toplumlararası kültürel ilişkilerin geliştirilmesi, dostluğun ve hoşgörünün yerleşmesi ve güçlendirilmesi ancak bir araya bunların bir araya getirilmesiyle mümkün olabilmektedir. Ayrıca etkinlikler kapsamına toplumun bütün kesimlerini ilgilendiren bilgilendirici panel ve konferansların düzenlenmesi ise sosyo-kültürel gelişime ivme kazandıracaktır. Başta İl ve İlçe İdareleri olmak üzere, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yerel Yönetimler, Üniversiteler ve diğer kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak her türlü destek ve katkılar etkinlikleri layık oldukları bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.

Sonuç olarak, festivaller amacına uygun bir şekilde iyi organize edilip yönetildiklerinde yapıldığı bölgenin sosyal ve kültürel gelişimine, turizmine ve dolayısıyla da ekonomisine büyük katkılar sağlayacaktır.