Gelecekbilimde kehanetin 8 yasası

1. Sürpriz Tahmin Yasası: En muhtemel sonuç kimsenin beklemediği sonuçtur.
2. Boşa Çıkan Beklenti Yasası: En belirgin yorum mutlaka yanlış olacaktır.
3. Önyargılı Müdahale Yasası: Önyargı ve kehanet uyumlu değillerdir.
4. Kendini Tatmin Yasası: Kehanetlerde kendini tatmin eğilimi vardır.
5. Giderek Azalan Doğruluk Yasası: Bir kehanetin doğruluğu onun gerçekleşme zamanının karesiyle birlikte azalır.
6. Bölünmüş Fonksiyonlar Yasası: Kehanet ve yorum birbirleriyle bağdaşmayan faaliyetlerdir.
7. Kehanetin Kısa Gösterme Yasası: Kehanet geleceği kısaltır.
8. Varolmayan İhtimal Yasası: Bir şey olabilirse, olacaktır; olamazsa, olabilir.
Kaynak: (Lemesurier, 1995: 33)

YORUMLAR

1. En muhtemel sonuç kimsenin görmediği ama asıl beklenilesi sonuçtur. Eşit şanslı durumlarda en beklenilesi sonuç yoktur. Çok uç durumda, çok küçük, çok büyük sayıda ve eşit şanslarda, hiçbiri gerçekleşmeyip, yeni bir şey gerçekleşebilir. Zar atışta tüm olasılıklar vardır. Uzun bir oyunda tüm zarlar gelir. Kimse ‘1-1’ atıp, kaybeden oyuncuyu azarlamaz. Yani tüm kehanetler, uzun vadede büyük sayılar yasasına uyar.

2. En belirgin yorumun doğru olduğu durumlar da vardır. Öyle olmasaydı, bazı Yahudiler Hitler’den kaçmaz ve sağ kalmazdı. Kaçanların sayısı öldürülenlerden azdır ve bunun yorumu yapılamayabilir, çünkü kaçabilmek için para sözkonusu idi, yani bilip de uygulayamama durumu da mevcut. Bir de Zweig gibi kaçıp intihar eden de oldu. Kaçmayıp intihar eden de oldu. Bunlar standartdışı sapmalar.

3. Önyargısız kehanet olabilir mi? Kültürlerimiz kimliklerimizi belirlediğine göre çok zor.

4. Bu önerme, ‘bütün fütürologlar narsisisttir’ demek oluyor. Karşıtı bir sav: Bir paranoyağın en büyük paranoyası paranoyalarının doğru çıkmasıdır. Ayrıca, bilindiği kadarıyla, paranoyaklar arasında narsisistler göreli azdır.

5. Kehanetler zaman boyutunu birebir içermez. Tsiolkovsky uzaya gidileceğini söyledi ama ne zaman gidileceğini söylemedi. İlk aya seyahat romanı ise M.Ö. 100 yılında yazıldı. Eğer Çin uzaya insan yollamasaydı, Japonya Ay’a yerleşmeye kalkmazdı.

6. Önyargı gibi, yorum da göreli bir tanım. Her ikisi ve artı diğerleri saptırıcı etkenler başlığı altında toparlanabilir.

7. Karşıt örnekler: Robotlaşma (1 milyar yerine, 1 milyon robot 2005), insan türünün sonu (şimdilik), 2 uzay mekiği kazasının uzay çalışmalarını yavaşlatması gerekirken, artı-değer etkenler oluşması nedeniyle, hızlandırdı bile….

8. Bu genel varsayım. Olması zorunlu olduğu halde, engellenen durumlar da var: Türkiye’de 4 darbeyle ketlenen toplumsal değişim. ‘Varolmayan olasılık’ yerine, ‘novum olasılık’ demek terminolojik açıdan daha doğru olur.