Gen Düzenlemesi Yaygınlaşıyor

Son 200 yıl içinde dünya nüfusu 1 milyardan 7,9 milyara çıktı. Böyle hızlı bir nüfus artışına tarımsal üretim ekim alanlarının genişleterek ve birim alandan kaldırılan ürünü artırarak ayak uydurabildi. Nitekim son yüz yılda değişik ıslah teknikleri ile verimin kat be kat artırıldığına şahit oluyoruz (Çizelge). Teorik potansiyelin henüz çok gerisinde olduğumuz da bir gerçek. Nitekim dünya çeltik verim ortalaması dekara 333 kg iken Hindistan’da bir denemede söz konusu verim 2240 kg/da’a ulaşılabilmiştir[1].  

Son yıllarda gen düzenleme yöntemleri ile elde edilen sonuçları kısaca bir göz atalım:

• Daha 2019 yılında Arjantin’de tatlı su çuprası;
• ABD’de yağ kalitesi iyileştirilmiş soya;
• Hindistan’da dört yıl gibi kısa zamanda ve nohut;  
• Japonya’da tatlı domates çeşidi;
• Japonya’da bir mercan balığı;
• İngiltere’de yeni buğday hatları tarla deneme safhasında;
• Japonya’da başakta çimlenmeyen arpa tescil edildi;
• ABD’de uzun raf ömürlü çilek geliştirildi;
• Japonya’da fangri mercan ıslah edildi;
• Rusya’da CRISPR’den yararlanılarak ilk buzağıyı klonlandı (inek sütüne alerjiyi devreden çıkaran);
• Çin’de azottan daha fazla yararlanabilen buğday çeşidi geliştirildi. Ve yüzlerce yeni genotip adayları yolda…

Gen düzenleme yöntemlerine bakış açısı ülkeden ülkeye değişmektedir. Örneğin AB, bu yöntemle ilgili mevzuatı GDO kapsamına alarak, adeta gen düzenleme yöntemleri ile geliştirilen çeşitlerin tarımını yasaklamıştır. Aynı yaklaşım ülkemiz için de geçerlidir. Halbuki GDO karşıtı Rusya, 2019 yılında gen düzenleme ile ilgili araştırmaları başlattı. Nitekim kısa zamanda klonladığı buzağıyı sürüye kattı bile.  

Görüldüğü gibi gen düzenlemenin artılarından yalnız belirli ülkeler yararlanmaktadır. Türkiye dahil birçok ülke olayın öneminin ve aciliyetinin henüz farkında değiller. Bu tür çalışmalara Tarım ve Orman Bakanlığımızın destek verildiği bilinmektedir. Ancak konunun araştırma bazında muhatabı Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Biyoteknoloji Bölümünün çalışma konuları arasında yer dahi almaması ilginçtir[2]. Gönül istiyor ki bu ve benzeri konular için, özel sektör, üniversiteler ve kamunun bir çatı altında toplandığı “Türkiye Tarımsal Araştırma Kurumu” benzeri kurum oluşturulsun ve bu konuyu sahiplensin.