Kriz kölesi değil yaşamın efendisi olmak

Ekonomi için uyarı Nobel'li iktisatçıdan geldi: Savaşa ve silahlanmaya savrulan paralar yerine kamu yatırımları yapılmalı! Bu doğru tespit, böylesi bir kriz olmadan da bizdeki kimi iktisatçılar tarafından da dillendirilmişti.

Daha 1. sınıfta, öğrencilere 'kaynaklar kıt, ihtiyaçlar fazla' deyişini öğretirler. Kıt kaynaklardan kıtlığa geçilen çoraklaşan alanlar ile çevresini aydınlatmayan demir yığını binalar arasında sıkışan insanlık, büyük gelir uçurumu girdabında, göç ve terör kıskacı altında yaşamayı öğrenmeye çalışıyor.

Nobel'li Stiglitz bunu analiz edecek birikimde ve Paris'te, Le Point Dergisi'ne konuşmuş: Bir kaç çevrimdir bütçe / finans kaldıracını etkileyen ve serseri fonlar ile emlak piyasası genleşmesi üzerinden Kıta'lara sürüklenen kriz hakkında uyarmış:

"Daha bitmedi!" Bunu demek, böyle giderse, sürüneceğiniz çok zamanlar var demek.

Stiglitz'in konuşma metninin tümüne bakamadım ama basına yansıyan kadarıyla, hükümetlere özetle, "Aklınızı başınıza alın. Savaşa, silaha değil kamu yatırımına kaynak aktarın" diyor.

Çok yalın bir gerçeğin tekrar okumasını sağlıyor: siyasal ve kültürel meşrebinizle kaynakları nereye harcadığınız, eskiden anlayışla karşılanabilirdi. Ama şimdi alarm veren ve can çekişen bir yerküre gerçeği var ve Pompei gibi yanmadan, Titanik veya Venedik sendromları yaşamdan; yani batmaya yatmadan, bir an evvel konvansiyonel anlayış değiştirilmeli.

Birleşmiş Milletler'in son toplantısında da açlığa ve yoksulluğa boşuna vurgu yapılmadı...

İnsanlığın baş düşmanları insan kardeşleri değil onları insanlıktan çıkaran düzenlerdir.

İnsancıl sol'da bunları yıllar öncesinden söylemekteydi...

En zor koşullar altında bile silaha değil, eğitime, sağlığa önem verilmeli demekteydi. Bütçe ve fonlarla vatandaşlar için kurulacak etkin bir sosyal güvenlik sisteminin devletin halkı için daha çok koruyucu olabileceğine dikkat çekmekteydi.

O güçlü, karnı tok, sırtı pek halkın devleti de daha güçlenebilirdi!

Türkiye söz konusu olduğunda elbette duyarlı konumumuz gözetilmeli ve caydırıcılığa dayalı güvenliğimiz sımsıkı tutulmalı ve ama ülkemizde savrulan ve israf edilen kaynaklardan tasarruf edilmesiyle bile kamuya önemli oranda aktarma yapabilmek, öylelikle ekonomiyi canlı ve diri tutabilmek, olanaklıdır.

Stiglitz'in konuşmasında var mı bilemiyorum: Bir diğer olgu, sıcak paranın vergilendirilmesi ve kayıt dışı iktisadi işleyişin kayda alınmasıdır. Ki, bu da ekonomik sistemin bizzatihi kendi güvenliği açısından yaşamsaldır.

Tobinn vergisi uygulanma alanı bulursa, genelde ve yerelde çevre yıkıma yönelik yağmacılığa karşı durulursa ve çocuk emeğine dayalı metanın dolaşımına engel olunursa, dünya daha yaşanılabilir hale gelebilir.

Kriz kölesi değil yaşamın efendisi olmalıyız.