Good Shepherd

Matt Damon 40 küsur yaşını gösterememiş ama iyi oynamış.

Film yıldızlar geçidi gibiydi. Sonunda birisi, de Niro’nun çok iyi bir casus şefi olabileceğini kavramış (yani yönetmen olarak kendisi). Angelina Jolie’yi sonunda birileri, olduğu gibi, koca ağızlı, kenar mahalle dilberi olarak gösterebilmiş, daha önemlisi rol yapamadığını, yani aptal rolü oynarken, aptal görünmediğini ama zeki rolü oynarken, asıl aptallığının dımdızlak ortaya çıktığını...

Plansal hata: Sevişme git-gelinden, dalgaların gel-gitine geçiş bayağı değil, anlamsız bir gösterge ilintilemesi olmuş.

ABD’lerin İngiltere’nin casusluk bakış açısına bakış açısı: Diezenformasyonu enformasyondan daha çok ve daha kirli kullanırlar (film).

İngilizler’in ABD casusluk bakış açısına bakış açısı: Yankiler herkesi öldürerek, sorunu çözebileceğini sanıyor (John le Carre).

Tarihsel hata: Berlin’e girildiğinde, kim kime ulaşabileceğini aşağı yukarı biliyordu. (Kaynaklar: Casuslar, Asrın Casusu, Atom Çağı’nın İlk 40 Yılı, Parça ve Bütün.) ‘Sen bana bunu ver, ben sana şunu vereyim’ oyunu oynanmadı, onun dışında kör tuttuğunu öptü, hatta henüz kurulmamış İsrail bile işin içindeydi. ABD, Çin’in 2000’lerde kezlerce yaptığının, aslında kendisine müttefikleri tarafından kezlerce yapıldığını hiç kavrayamadı: Megalomaninin sefaleti.

Didaktik açıdan feci: Hangi tezi baz alacağını bilememiş. Sürekli taraf değiştiren casusların bile bir davranış veri tabanı ve oryentasyonu vardır. Yalnızca kaygan zemine rasgeldiklerinden dolayı yalpalarlar. Olağan insanlar ise zaten sürekli yalpalarlar ama onlar da o casusluk testlerini geçemezler.

Filmin anafikri olabilecek, birincisi 2. Dünya Savaşı öncesi masonculuk oyunları, ikincisi 2. Dünya Savaşı sonrası McCarthy’cilik oyunları temaları, hiçbir biçimde görsel, işitsel, sözel somut-anlatı düzeyine çıkamıyor. Üstelik, bir de belgesel görüntüler özellikle kullanılmış. Sorun şurada: Buradaki oyuncuların hiçbiri, o döneme ilişkin hiçbir filmde oynamadı ve tarihsel bilinç olarak da, insan olarak da, Yanki olsalar bile, o dönem hakkında hiçbirşey bilmiyor. O nedenle, bu konular karton-film kuklalığında kalıyor.

Filmin anafikri iktidar-statü bağımlılığı. John le Carre bile, aslında işadamlarının yıllarca İngiltere’nin ideolojik sayılan casusluk eylemlerini yönlendirdiğini, ‘Yolun Sonu’nda faça eder.

Çarpıcı bir diyalog alıntısı: “Siz neye sahipsiniz Mr. Wilson?” “ABD’ye, sizler yalnızca birer ziyaretçisiniz.”

imdb’den alıntı: “İyi çoban kim? Ailesini koruyan mı, vatanını koruyan mı?” Orada olmayan yanıt: “Sırasıyla: İnsanlık, trans-hümanizm, post-hümanizm, meta-hümanizm.” Asimov’un, 3 Robot Yasası’nın üzerine, 0. Robot Yasası’nı icat etmek zorunda kalması gibi, insan sonrası insan olandan önce gelir. İyi çoban budur. Ben iyi bir çobanım. Vatan evimiz değil, Dünya evimiz değil. Ev yok, asla da olmadı. ‘İnsan doğası’ diye bir şey de olmadı. ‘Evrensel’ diye (insana ait) bir şey de olmadı.

Dipnot: Marc Ferro, ‘Sinema ve Tarih’ kitabında, Eisenstein’ın ‘Potemkin Zırhlısı’ ile gerkçe Potemkin Zırhlısı’nın öyküsünün birbirine benzemek zorunda olmadığını önesürer ama bu alçaklığın daniskasıdır. Bu senaryo gerçek tarihe benziyorsa bravo, benzemiyorsa Yankiler gene bir numara çevirecekler demektir. ‘Kılıç Balığı’ ve ‘Fight Club’ ile 11 Eylül 2001 feci çakışmıştı. Bu filmin senaristi Erich Roth da, ‘Munich’te epeyi ayrıntı düzeltmesi yapmıştı. Bu filmdeki kahramanların, gerçek yaşamda hangilerinin Musevi olduğunun belirtilmesi gerekirdi. Savaş suçlusu ve Nobel barış ödülü sahipli Kissinger, bir Musevi idi örneğin (yediği herzeler için İngilizce wikipedia’ya bir bakın).

Bir de ek: Hoover FBI’yı 48 yıl yönetti de ne oldu ki Wilson CIA’yi kurup da tanrı olsun? Şimdi suç işleyen polisleri araştıran polisleri araştıran, matruşka kurumları var. Aynı biçimde, CIA’in 10 tane yavrusu, rakibi, düşmanı olduğu kesin. Çok değil 30 yıl sonra, hepsini gazetelerde 32 punto manşetten okuyor olacağız. Hep öyle oldu çünkü.