Hangi kağıdın tasarrufunu yapalım?

Son zamanlarda birçok şirket e-faturaya geçip, faturaları basılı matbu evrak yerine e-posta ile almamız için yazılar yazmakta, reklamlar, duyurular yapmakta, hatta bazı bankalar eğer kredi kartları e-posta ile alırsak ek ödeme vaat etmekteler. Burada öne sürülen gerekçe, işte şu kadar kağıt tasarruf edilirse bu kadar ağaç kesilmekte kurtulur edebiyatı. Aslında bu gerekçe tutarsız ve anlamsız. Daha haklı bir gerekçe bulmaları lazım. Nedenine gelince her şeyden önce fatura basmakta kullanılan, yazı-tabı kağıdı veya birinci hamur denilen kağıt cinsi kısmen ülkemizde üretilmekte kısmen de ithalat yoluyla gelmektedir. Ülkemizde üretile kağıt için hammadde olarak selüloz kullanılmakta ve bu selüloz da ithal edilmektedir.Netice olarak bu kağıtların üretimi için ülkemizde zaten hiçbir ağaç kesilmektedir. SEKA özelleşmeden önce ülkemizde odundan kağıt üretiliyordu, özelleştikten sonra artık üretilmiyor. Çünkü SEKA fabrikaları özelleştikten sonra satın alan firmalar bu tesislerin selüloz ünitelerini ekonomik olmadığı için kapattılar.

Ülkemizden ağaç kesilmiyor diye kağıt tasarrufu yapmayalım mı? Elbette yapalım. Ama hangi kağıdın tasarrufunu yapacağımızı da bilerek yapalım. Çünkü bir ülkenin kağıt tüketiminin yüksekliği o ülkenin ne kadar gelişmiş olduğunu göstermektedir. Bir yerde medeniyetin ölçüsüdür. Temizlik kağıtları denilen, tuvalet kağıdı, peçete, kağıt havlu ile başlayalım. Kişi başına düşen yıllık tuvalet kağıdı tüketimi Kuzey Amerika’da 24 kg., Avrupa’da 14 kg., iken Türkiye’de 2 kg.dır(2004 rakamları). Bunun da en büyük nedenlerinden birisi toplum olarak temizlikte hijyen olmayan bir şekilde daha çok su ve bez kullanmamız. Ortalama olarak evlerin %25 inde tuvalet kağıdı kullanılıyor. Burada bir mesele daha var. Avrupa’da genellikle hurda kağıttan yapılmış temizlik kağıtları daha çok tüketilirken, bizde saf selülozdan yapılmış olanı daha çok tüketiliyor. Bu da “ayranı yok içmeye…”atasözümüzü hatırlatıyor. Zaten tüketim olarak oldukça geri kaldığımız bir madde için tasarrufun anlamı yoktur, hatta teşvike gerek vardır.Gazete kağıdı ve ambalaj kağıdı için de aynı durum sözkonusu.

Yazı tabı kağıdı dediğimiz, özellikle fotokopi kağıdı, ofis kağıtlarının dünyadaki tüketimi özellikle teknolojinin ve bilgisayarlaşmanın gelişmesi ile anormal ölçüde arttı. 1960 lardan bugünlere global olarak kağıt tüketimi 5 kat, yazı tabı kağıdı tüketimi ise 6 kat arttı. Bu kağıdın tüketiminde tasarruf yapılması için dünyada da kampanyalar var. (http://www.shrinkpaper.org/)

Fransız hükümeti, hükümet ofislerinde 2012 itibarı ile kağıt tüketiminin %50 düşürülmesi ve hurda kağıttan veya özel ormanlardan yapılma kağıt kullanılması için geçtiğimiz sonbaharda karar almıştır. (http://www.amisdelaterre.org/Colloque-Consommation-et-achat.html)

Bu arada bu tip kampanyalar gelişmiş ülkelerde işe yarıyor.Gelişmiş ülkelerde ofis kağıdı kullanımı 2000-2005 arası %6 azaldı. (http://www.nytimes.com/2008/02/10/business/10metrics.html?_r=2&ref=technology&oref=slogin)

Ülkemizde bu tip kampanyalar şirketlerin gayretleri ile bir netice vermez. Fransa’daki gibi öncelikle hükümetin kendisi uygulamak için bir karar almalı.Aslında bu kriz ortamında böyle bir tasarrufu önce hükümet ve devlet daireleri başlatmalı ve vatandaşa da bu bilinci yerleştirmelidir.Kağıt medeniyetin ölçüsü, kullanılmasın değil ama bilinçli kullanılsın. Ağaçtan yapılma kağıt yerine hurdadan yapılma kağıt kullanımı özendirilsin.