Hayali Arakadaş

Çocuklar, çocuklarımız… Baktığımız her yerde, duyduğumuz her seste,  dokunduğumuz her şeyde, her yerde onlardan bir şeyler buluruz.. Çünkü onlar hepsi birer çiçek, hayatımızın tek amacı, yaşam kaynağımız,  gözbebeklerimizdirler. Bunun için de üzerlerine titrer, korur, kollar, en iyi şekilde yetiştirebilmek için özen gösteririz. Bunu doğru yapabilmek için de zaman zaman yardıma gereksinim duyarız. İşte tam da burada bir birinden değerli, sevgili uzmanlarımız devreye girer. Evet, bu günkü konumuzun yardımını da,  Uzm.Psk. Begüm Kodaklı’dan aldık. Bizi kırmadı, sorularımızı yanıtlayarak tüm donanımından değerli bilgilerini her zaman olduğu gibi sizler için aktardı.

Çocukların yanında kimse olmadan varmış gibi davranmaları neyin işaretidir, böyle bir durum da endişelenmemiz gerekir mi, ebeveynler nasıl davranmalı?

Çocuğunuz sanki yanında biri varmış gibi onunla konuşuyor,  ( veya oyuncak bebeği, ayısı v.b. ile ) onunla oyunlar oynuyorsa çocuğunuzun bir hayali arkadaşı var demektir.

Hayali arkadaş normal gelişimin bir parçasıdır bu yüzden anne ve babaların  böyle bir durumda hemen endişe etmemeleri ve aşırı tepki vermemeleri gerekir.

Çocuklar hangi durumlarda hayali arkadaş edinme gereksinimi duyarlar ve bu arkadaşları ne gibi şeylerden seçerler?

Çocuklar yaşamlarında karşılarına çıkan problemlerle başa çıkamadıklarında veya oynadıkları oyuncaklar onlara yetmemeye başladığında kendilerine hayali arkadaşlar yaratabilirler.

Bazı çocukların çok sevdiği oyuncakları ( bebek, ayıcık v.b.) hayali arkadaşları olurken bazılarının ise görünmeyen hayali arkadaşları vardır.

Hayali arkadaş edinme hangi  dönemlerde başlayıp biter, bu durumun ortaya çıkma olasılığı fazla olan durumlar var mıdır, uzaması halinde ne yapmalıyız?

Hayali arkadaş çoğunlukla 3-6 yaş dönemi çocuklarında görülür ve tek çocuklarda hayali arkadaş görülme olasılığı daha yüksektir.Çocukların çoğu 5 yaş civarında hayali arkadaşlarını bırakırlar.Eğer hayali arkadaş 6 yaş civarında hala devam ediyorsa bir uzmandan yardım istemekte fayda vardır.

Çocuklar hayali arkadaşlarını ne gibi durumlarda kullanırlar, bu kullanımlar neyin göstergesidir, böyle bir durumla karşılaşan ebeveyn nasıl bir mesaj vermelidir?

Bazen çocuklar yaptıkları olumsuz davranışları hayali arkadaşlarına yükleyebilirler ve bu davranışlardan hayali arkadaşlarını sorumlu tutabilirler.Bu durum aile ortamının çocuğun duygularını ifade etmesi için müsait bir ortam olmadığının bir göstergesi olabilir.Bazen de çocuk hayali arkadaşını yalan söylemek için kullanabilir.Bunun nedeni ise çocuğun sadece olumlu davranış gösterdiğinde anne ve babası tarafından sevileceğini düşünmesi olabilir.

Böyle bir durumda anne ve baba olarak çocuklarımıza onların olumsuz davranışlarını sevmediğimizi fakat onları çok sevdiğimiz mesajını vermemiz gereklidir.

Çocuğun hayali arkadaşlarıyla olan iletişim ve davranış biçimi çocukları anlayabilmek açısından anne-babaya yol gösterici olabilir mi?

Çocuğun hayali arkadaşlarına karşı olan davranışları, konuşma biçimi ve söylediği sözler anne ve babalar için çocuklarının problemlerini çözmede anahtar görevi görürler.

Bu yüzden hayali arkadaş reddedilmemeli , anne ve babalar tarafından çocuklarını anlamak için kullanılmalıdır. Fakat bu hayali arkadaşları ile her oynadıkları an çocukların yanına gidip onlarla oynamamız gerektiği anlamına gelmez tam tersine anne ve babalar çocuğun hayali arkadaşı ile oynadığı oyunlara sadece çocuklar isterse dahil olmalıdırlar ve dahil oldukları oyunlarda da kontrolü ve kuralları çocuğa bırakmalıdırlar.Aksi takdirde çocuk oyunu sürdürmek istemeyebilir.Normal yaşamda da çocuk istemediği sürece hayali arkadaş günlük aktivitelere dahil edilmemelidir.

Hayali arkadaş çocuklara ne gibi kazanımlar sağlar?

Hayali arkadaşların çocuklara birtakım olumlu etkileri de vardır.Örneğin ; hayali arkadaşlar çocuklara farklı rolleri deneyimleyebilme, sosyal becerileri pratik etme ve geliştirme fırsatını verir aynı zamanda çocuklara  korku, kaygı ve öfke gibi olumsuz duygularıyla baş etmeleri konusunda da yardımcı olur.

Ebeveynler hayali arkadaşı nereye kadar normal görüp, nereden sonra tedirgin olmalı ve kimlerden yardım almalıdır?

Her çocuk yaşıtlarıyla birlikte olarak sosyalleşmeyi öğrenmelidir fakat her insanın olduğu gibi çocukların da kendi başına zaman geçirmeye ihtiyaçları vardır. Günlük hayatta çocuklarınız kendi arkadaşlarıyla oyunlar oynuyor, onlarla birlikte vakit geçiriyor ve aynı zamanda hayali arkadaşı ile oyunlar oynuyorsa endişelenecek bir durum yok demektir.Fakat çocuğunuz hayali arkadaşından ayrılamıyor, her gittiği yere onunla gidiyor, bütün aktivitelere onu dahil ediyor ve kendi arkadaşları ile oynamayı reddediyorsa aynı zamanda yalnız kalma durumu giderek artıyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Uzm.Dr.Anıl Yeşildal