Hendek

Büyük bir korku ve ürperti ile kanatlarını hızla çırpıp, dışı çamur ve pencerelerinin etrafı kireç ile sıvalı, tek katlı evin bacasından yere doğru, annelik telaşı ile hızlı bir dalış yaptı. Minnacık kalbi korkudan duracak gibiydi. Yuva kurduğu evin yarıya kadar yıkılmış olan bacasından, yavrularından biri, mamasını yerken, kaza ile yere düşmüştü. Anne serçe yerde çırpınıp duran yavrusunun imdadına hızla hızır gibi yetişti. Fakat bütün çabasına rağmen serçecik; canından çok sevdiği, güzeller güzeli yavrusunu, minik gagası ile tutup, kaldırmaya çalışsa da, bunu bir türlü başaramıyordu. En büyük korkusu; ansızın evin büyük kara kedisi Pısreş’in o’nun zavallı yavrusunu görmesi ve bir hamlede yutması idi. Tanrıya şükürler olsun, korktuğu başına gelmedi. Pısreş o sırada evin mutfağında, iki minik yavrusu ve karısı Zülfiye ile huzur içinde bir hayat sürdüren Fare Murtaza ile köşe kapmaca oynuyordu. Pısreş’in serçe yavruları gibi tatsız lokmalara ayıracak zamanı yoktu, kendileri çok meşguldü. 

Gür kıvırcık saçlarını elleri ile ıslatıp, ince uzun parmaklarını tarak gibi kullanarak düzelten Cemo, kapıyı usulca kapatıp dışarı çıktı. Dışarıda oldukça güneşli bir hava hakimdi. Gökyüzü bulutsuz ve masmavi idi. Etraftan çığlık çığlığa kuş sesleri geliyordu. Doğrusu güzel bir bahar günüydü. İçi bir hoş oldu, gülümsedi ve evlerinin kapısının önünü merakla kolaçan etti. Çok geçmeden olup biteni gördü. Hemen oraya doğru yöneldi. Gerek serçeye, gerekse de yavrusuna çok acıdı. Tez elden gidip, minik yavruyu yerden kaldırdı ve minnacık gagasındaki tozları silkeledi. Alçak uçuşlar yapıp, sürekli öten anne serçe, yavrusunun kendisi için yabancı ve tehlikeli olarak gördüğü, insan denilen bir canlının elinde olduğunu görünce, daha da bir telaşlandı. Cemo’nun etrafından telaşla dört dolanıp, uçuşuyordu. Cemo büyük bir şefkatle, incitmeden aldığı serçe yavrusunu, evin damına dayalı olan, kırık dökük tahta merdivende hızla yükselip, damın üstüne çıktı ve bacanın üstündeki serçe yuvasına, sevgi ve şefkatle öpücük kondurduğu minik serçeyi bıraktı. Cemo damın diğer tarafına yönelirken, anne serçe büyük bir sevgi coşkusu ile yuvasına korkusuzca uçtu. Kanat çırparken adeta Cemo’ya hem teşekkür ediyor, hem de kendisi hakkında pek olumlu düşünmediğinden dolayı özür diler gibiydi. Merdiven ile aşağı inmeden önce Buca köyünün derinliklerine doğru göz attı. Köyündeki bir evi özellikle çok merak ediyordu. Bu evde bulunan birileri onu çok ilgilendiriyor ve kalbinin atışını hızlandırıyordu. Bakışlarını o eve odaklandırdı ve daha iyi görebilmek için elini siper ederek uzun uzadıya baktıysa da kimseleri göremedi. Umudu kırılmış bir halde isteksizce merdiven ile aşağıya indi. 

Cemo mu? O daha çok gençti. Bıyıkları yeni yeni terlemiş, yaşı gelmiş olmasına rağmen, alımlı yüzünün de bazı kısımlarında sakalları henüz çıkmamıştı. Filinta gibi bir delikanlı, yakışıklı, siyah saçlı, küçük çeneli, düzgün çehreli bir delikanlı. Cıvıl cıvıl olan koyu kahve rengi gözleri ile karşı karşıya gelenlerin içi hemen bir hoş ısınırdı. Köyünde yediden yetmişe herkes tarafından, dürüstlüğü ve ahlakı ile çok seviliyor ve gençlere örnek olarak gösteriliyordu. 

İki ay kadar önce köyün en güzel kızlarından, sırılsıklam aşık olduğu Döne ile nişanlanmış, o nedenle başında insanı yaz ortasında dahi grip hastalığına düşürecek, mutluluktan alabildiğine serin mi serin esen olan kavak yelleri ile dolaşıyordu. Döne’si al yanakları, bukleli kömür karası saçları ile etrafına her daim gülen zeytin gözleri ile gülücükler saçan, biraz tombulca gencecik, on yedisine daha yeni girmiş bir kızdı. Cemo uzunca bir zamandır, gizliden gizliye bu yanıp tutuştuğu komşu kızı Döne ile en nihayetinde; başlık parası, garibanlık, kimsesizlik, fakirlik ve diğer benzeri engelleri birer birer aşıp, nişan takmıştı. Sevincinden hüngür hüngür ağladı. Ardından soluğu köyün camisinde alıp, Tanrısına sığınarak, uzun uzun dualar etti. Şükran duyguları ile yalvardı, yakardı. Büyülendiği bu mekanda, bildiği bütün duaları sıralayıp, alabildiğine bir minnet hissiyatı ile secde etti. Onlarca rekat namaz kıldı, diz çöküp, boyun eğdi. İlk iş olarak kurban kesip, konu ve komşusuna dağıtacaktı. Gönül rahatlığıyla Tanrının huzurundan ayrılıp, koşa koşa evinin yolunu tuttu. Yüce Tanrıya bin şükürler olsun, sonunda o’nun varlığını da görüp, muradına erdirmişti. Aman tanrım, ne şaşılası duygular hissediyordu. O’na göre; keşke her insan sevginin bu büyülü ortamında hayatlarını sürdürebilselerdi. Sevgiler hiç bir engele takılmadan, sevenler sevgilerini gönüllerince yaşasalardı. Dünyanın rengi değişmiş, herkes iyi insan, mavi daha bir deniz mavi, kırmızı daha bir kan kırmızı, ekmek daha bir ekmek oluvermişti. Köyü daha güzel, babasının bakışları daha yumuşak, annesi daha şefkatlı oluvermişti. Ve o Tanrının sevgili bir kulu idi. 

Köyün bu en güzel kızına aşık, sevdalı, körkütük vurgun, kalbi sabote edilerek yangın yerine çevrilen, bir tek Cemo değildi elbette. Döne’nin adı geçtiği zaman, bütün gençler yüreklerini sıkışmış hissedip, adeta bin ah çekiyorlardı. Süleyman da bu bağrı iyice kavrulmuş olan gençlerden biriydi. Gözü kara, tuttuğunu koparan, biraz da fazla çekincesi olmayan bir gençti Süleyman. Sevdiği için yapmayacağı yoktu. Günün yirmi dört saati sevdasını düşünüyor, yumruklarını sıkıp duvarlara vuruyor, kendi kendisine kahrediyordu. Göz göre göre bu büyük aşkını en yakIn arkadaşına kaptırmıştı. Mümkün olduğu kadar Cemo ile bir araya gelmiyor, o’na içten içe kin bağlıyordu. Cemo o’nun için artık en yakın arkadaş değil, en büyük düşmandı. Bir gün öyle veya böyle Cemo ile bunun hesabını mutlaka görecek ve Cemo’nun defterini dürecekti. Döne’nin Cemo’yu tercih etmesini bir türlü anlayamıyordu. Bunu kabullenemiyor, gururuna yediremiyordu. Bu duygular, içini adeta küçük bir kurt gibi kemiriyordu. Daha çok sigara içiyor, sesi kırılıp, çatallaşıyor, boğazına bir şeyler gelip, üst üste düğümleniyordu. 

Aradan iki ay kadar zaman geçmiş, Cemo hiç değilse haftada bir gün, kayın babasının evde olmadığını sezinlediği zamanlarda kaçamak yapıp, Döne’nin penceresini yüreği ağzında tıklatıyor, cennete gizlice alınıyordu. Her kaçamak ziyaretinde, Bakkal Kamo’nun dükkanından aldığı lokum, bisküvi ve çerezi bir beze sarıp, cennetine götürmeyi de ihmal etmiyordu. Mutlululuklarına doğrusu diyecek yoktu. Birbirlerini çok çok seviyorlar, dillere destan Mem û Zin’in sevdasını aratmayacak olan aşklarına sahip çıkıp, onun köklerini derinlere salıp, daha iyi yeşermesi, tüm güçlüklere rağmen dimdik ayakta kalması için ellerinden gelen her türlü özveriden kaçınmıyorlardı. Döne ile hayallere dalıyor, geleceğe dair rengarenk planlar yapıyorlardı. Köyde hayat koşullarının zorlaştığını, ellerinde herhangi bir ekilecek tarla ve tapanlarının olmadığını göz önünde bulundurarak, tüm olanaklarını zorlayarak, kendilerine bir çatı altında yaşamanın yolunu açacak olan, yapacakları mütevazi düğünlerinin ardından, şehre göç etmek için çareler arayıp, mutlu yaşantılarına burada devam edeceklerdi. Kaç tane çocuk yapacaklarına, çocuklarının adının ne olacağına dahi karar vermişlerdi. Çocukları okuyacak, her biri büyük adam olacak, insanların hayır dualarının yağmuruna tutulacaklar, en önemlisi de hiç kimseye muhtaç olmadan, kendilerinin çektiği sıkıntıları çekmeden mutlu yaşayacaklardı. 

Bulundukları yöreden ve onun püsküllü cehaletinden yakasını çekip, koparamıyordu. Süleyman’ın kendisine diş bilediğini biliyordu. Ama onun başının belası asıl başkaydı. Otuz yıldır devam edegelen bir kan davası bir gölge gibi peşini bırakmıyordu. Kendisinin suçu veya günahı neydi, buna bir türlü akıl erdiremiyor ve olup biten gayri insaniliğe şaşıp, kalıyordu. O zamanlar Cemo daha doğmamıştı bile. Doğumundan onlarca yıl önce yaşananları, bu insanlık dışı olumsuzlukların ceremesini çekiyor ve zaman zaman soğuk terler döküyordu. Hasımları sürekli onun sülalesini kollayıp, onlardan birilerini daha devirip, defalarca aldıkları intikamlarını daha katmerli hale getirmek istiyorlardı. Dolayısı ile hedef tahtasında bulunanlardan biri de, daha çiçeği burnunda olan yeni nişanlı Cemo idi. Onlarca defa onu kıstırdıkları halde, her seferinde postu deldirmeden olay yerinden uzaklaşmayı başarmıştı. Kötü haber tez yayılıyordu. Oturma odasının bir köşesinde oturmuş, tavşan kanı çayını yudumlarken, bir yandan da annesine çaktırmadan cebinden çıkardığı Döne’sin bir tutam bukleli saçını kokluyordu. Dışarıda karmaşık gürültüler geliyordu. İnsanlar korku ile bağrışıp, silah seslerinin geldiği yönü gösteriyorlar ve büyük bir panik yaşıyorlardı. Köyün epeyce ilerisinde bir çatışma yaşandığı ve akrabalarından eli silah tutan tüm erkeklerin çatışma yerine ulaşmaya çalıştığını öğrendi. Acele ile atının terkisine binip, ardında dereleri ve tepeleri toz duman içinde bırakan Cemo en kısa zamanda akrabalarının yanında yer almak için atını çatlatırcasına koşturarak, yıldırım hızıyla gelip, sipere yattı. Düşmana göz açtırmadan, mavzerinin kurma kolunu hızla çevirip, yeni mermiler koyuyor ve göz kamaştıran bir hızla silahını yeniden ateşleyip, hasımlarına doğrultuyordu. Sık sık bulunduğu mevziden çıkıp diğer mevzideki akrabalarına haykırıyor, onlara ne yapmaları gerektiğini avazı çıktığı kadar bağırıyor, tekrar sipere girerek, barutunu ateşlemeye ve düşmanlarını püskürtmeye devam ediyordu. Etrafta yüksek toz duman bulutları kalkıyor, tüfeklerden çıkan barut kokuları siperlerdeki tüm öldürücülerin genzini yakıyordu. Küllük tepesinde barış ortamı içinde yaşıyan benekli tavşanlar, tarla fareleri, korkularından yokuş yukarı hızla koşarak, olup bitene bir anlam vermekte güçlük çekerek, yürekleri kafeslerinden çıkacakmış gibi hızla atıp, yer altındaki yuvalarında soluğu aldılar. Tavuk avına çıkmak isteyen tilkiler, bütün kurnazlıklarına ve sivri zekalarına rağmen olup bitenden hiç bir şey anlamadan, arkalarına bakmadan bölgeyi terk ettiler. Kınalı keklikler hüzünle yuvalarını, kuluçkaya yattıkları yumurtalarını geride bırakıp, içlerinde buruk bir acıyla kanat çırparak bölge insanlarına küskün, uzaklaştılar. 

Bir anda Cemo’nun gösterdiği kahramanlıklar etkisini gösterdi. Karşı taraf püskürtülmüştü. Cemo gösterdikleri başarıyı görüp, bunu akrabaları ile paylaşmaya giderken, karşı cephede sessiz ve sinsice siperinde yatmaya devam eden birisi tarafından fark edildi. Daha fazla beklemeden; gezden, gözden ve arpacıktan nişan alıp, Döne’sinin aşkı ile minik bir kuş gibi pır pır atan yüreğini bir daha atmayacak şekilde durdurdu. Cemali güzel Cemo’nun dizlerinin bağı çözüldü, sıkıca tuttuğu mavzeri ile olduğu yerde, bir çam ağacı gibi devrildi, olduğu yerde yığılıp kaldı. Dudaklarının arasından kızıl bir kan göleti akıp, Küllük Tepesi’ndeki çakıl taşlarının arasından süzülüp, kızıl güller halinde toprağa karıştı. Kömür karası bukleli genç bir kızın saçları yüzünü okşarken, ışıldayan gözlerini bir daha açmamak üzere yumdu. 

Düşmanının tüfeğinden çıkan yağlı kurşun gelip, Cemo’nun yüreği ile buluştuğu anda Döne’yi ani bir titreme aldı, kalbi daraldı, yanaklarındaki allıklar kaybolup, yerini solgun bir çehreye bıraktı. Gözlerini feri kaçtı, kalbi sıkıştı. Annesi ne olup bittiğine bir anlam vermeden, kızı için paniklenip, bağırmaya başladı. Bir bardak su alıp, kızına içirdikten sonra anlını ve solgun yanaklarını tütün kolonyası ile bir güzel oğuşturdu. Kendisine yavaş yavaş gelen Döne etrafına anlamsız anlamsız bakıp, sızlayan kalbine elini olanca gücüyle bastırdı. İçi tarifsiz bir şekilde acıyordu. Kötü şeyler olmuş ve içine aniden düştüğü bu darlık, bu olumsuzlukların habercisiydi. 

Cemo’nun ölüm haberi köyün dört bir tarafında, tez duyuldu. Buca köylüleri şehitlerini getirip, yürekleri yerinden eden, hazin bir törenle defnettiler. Şehidin huzurunda tüm köy halkı saygı duruşunda bulundu. Haklarını helal edip, bildikleri tüm duaları okuyup, O’nun layık olduğu yere gitmesi için yaradana yalvarıp, yakardılar. 

Döne, insanın bakmaya kıyamadığı kıvrım kıvrım bukleli saçlarını yolup, doğal allıklı yanaklarını kanatarak, yüzünü tümden tırmalayıp, yiğidinin ardından İç Anadolu Kürtlerinin yakmış olduğu ağıtların en yürek dağlayanını yakıp, göğüs kafesini kırarcasına yumruklayadurdu. O’nu bu halde görenler, insanlıklarından utanç duyup, başlarını suçlular gibi önlerine eğiyorlardı. 

Filinta delikanlı Cemo önündeki bütün engelleri aşmasını bilmiş, fakat bu son hendeği aşarken mertliği asırlardır ortadan kaldıran, delikli bir demirden çıkan kurşunla yoncalarla kaplı, bir hendeğin üzerine yığılıvermişti. Döne’nin yüreğindeki yangın aylarca sönmek nedir bilmedi. Süleyman da dahil, büyük ısrarlarla kapılarına dayanan bütün taliplerini her defasında hıçkırıklara boğularak, geri çevirdi. Bir başına kalan Döne; köyde doğum yapan her anneye koşarak, çocuğunun adını Cemo koyması ricasında bulunurken, ömrünün kalan yıllarını, hayata küskün bir şekilde karalar içinde, kimseye yar olmadan ve yüreğindeki tılsımını yitirdi. Hayatla olan bütün bağlarını kökünden kopardı ve güneş O’nun için bir daha doğmamak üzere, İç Anadolu’nun bozkırının ardında battı. 

Aydın Yılmaz 

Amsterdam, 01 Ağustos 2006 aydin1960@live.nl