İsmet İnönü

KURTULUŞ, KURULUŞ SÜRECİNDE

Atatürk, İsmet İnönü utkularını şöyle değerlendiriyor :
“ Bütün dünya tarihinde sizin İnönü Meydan Savaşlarında yüklendiğiniz görev kadar ağır bir görev yüklenmiş komutanlar azdır. Siz orada yalnız düşmanı değil ulusun ters alın yazısını da yendiniz.”

İnönü bu övgüyü şöyle yanıtlar:
“Ulusumuzun maddesel ve tinsel bütün yetenek ve güçlerini ruhundaki ateşle toplayan ve harekete geçiren Büyük Millet Meclisinin Başkanı Mustafa Kemal Paşa!
Yiğit erlerimiz ve subaylarımız adına, erlerimizle avcı hatlarında omuz omuza vuruşan tümen ve kolordu komutanları adına övgü ve kutlamalarınıza büyük bir övünçle teşekkür ederim.”

Nazım Hikmet Kuvayı Milliye’yi yazarkan kendisi hapisteydi. O yurtseverliğini şöyle seslendiriyor:

İnönü meydanı, yavrum
rüzgâr
soğuklar insanı arı gibi haşlıyor.
Zemheriler bitti diyelim,
hamsin ya başladı, ya başlıyor.

Muharebe beş gün beş gece sürdü.
Kan gövdeyi götürdü.
Ve nihayetinde
düşmanlar karın üstünde
top arabaları, sandıklar dolusu konyak,
altı kamyon bıraktılar.
sonra, kaçarken, yavrum,
köyleri, köprüleri yaktılar

Bu birinci İnönü,
sonra ikincisi:
23 Mart 1921 günü
düşmanın Bursa ve Uşak gurupları üstümüze yürüyor.
Onlarda, topçu ve piyade
bizden üç kere fazla,
Bütün cephelerde temas,
28, 29, 30;
Kavgaya devam.
Ve Martın 31’inci gecesinde,
(ayışığı var mıydı bilmiyorum)
İnönü karanlığı sesler ve kıvılcımlarla doluydu.
Ve ertesi gün
1 Nisan:
Metristepe aydınlanıyor.
Saat altı otuz.
Bozöyük yanıyor.
Düşman muharebe meydanını silahlarımıza terk etmiştir.
*

Atatürk kurtuluş sürecini kimlerle, kimlere karşı sürdürdü.Bunu kendisinden dinleyelim:

. İsmet Paşa, gerek Genel Kurmay Başkanlığında, gerek daha sonraki cephe komutanlığında gösterdiği yararlılık ve üstün çaba, kendisine görev verişteki yanılmazlığımı edimli olarak kanıtladı. Ulus, ordu, tarih karşısında içim adamakıllı rahattı.

Atatürk’ün izlediği örgütlülük, güvendiği arkadaşlarla birlikte davranma, Meclisin olurunu alma, tek başına karar almama.

Bu gerçeği Samsun’a çıkmadan İstanbul’da başlatmıştı.
İnönü’yle birlikteliği bu süreç, İstanbul’da başlar; Anadolu’da Kurtuluş Savaşı’nda,
Mudanya’da, Lozan’da sürer.

Büyük Atatürk, kurtuluş, kuruluş sürecinde, İsmet İnönü'yü şöyle değerlendiriyor:
“İsmet Paşa Hazretlerine
Durumu izliyorum. Bildirdiklerime göre girişimleri sürdürürseniz daha uygun evreye geçeceğinizi umarım. Bakanlar Kurulu ile aranızda sezilen görüş ayrılığı ortadan kaldırılır.
Gözlerinden öperim.
Gazi Mustafa Kemal ”

“ İsmet Paşa’nın yürüttüğü ve sonuçlandırdığı işin ne denli önemli olduğunu açıklamak gereksizdir.”

“Kazandığınız başarıyı en sıcak ve içten duygularımızla kutlamak için, yöntem gereği, Antlaşmanın imzalandığını bildirmenizi bekliyoruz, kardeşim.”

“Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine,
Her dar zamanımda Hızır gibi yetişirsin. Dört beş gündür çektiğim ezinci bir düşün. Büyük işler yapmış ve yaptırmış adamsın. Sana bağlılığım bir kat daha artmıştır. Gözlerinden öperim. Pek sevgili kardeşim, sayın önderim.”

Dört yıl süren Kurtuluş Savaşımız ulusumuzun ününe, sanına yaraşır bir barışla sonuçlandı.
İsmet Paşa 24 Temmuz 1923 günü Lozan'da antlaşmayı imzaladı. Kendisini kutlama zamanı gelmişti. O gün şu teli yazdım:
Lozan’da Delegeler Kurulu Başkanı
Dışişleri Bakanı İsmet Paşa Hazretlerine
Ulusun ve Hükümetin yüksek kişiliğinize vermiş olduğu yeni görevi başarıyla sonuçlandırdınız.Yurda yararlı sıra sıra işlerle örtülü olan ömrünüzü bu kez de tarihsel bir başarıyla yücelttiniz. Uzun savaşmalardan sonra yurdumuzun barışa ve bağımsızlığa kavuştuğu bu günde parlak başarılarınız dolayısıyla sizi, sayın arkadaşlarımı Rıza Nur ve Hasan Beyleri ve çalışmalarınızda size yardım eden bütün delege kurulu üyelerini içten duygularla kutlarım.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı
Başkomutan
Gazi Mutafa Kemal ”

TBMM’nin ikinci seçim dönemi, yeni Türkiye Devleti’nin tarihinde mutlu bir geçiş evresine rastladı. Gerçekten, dört yıllık Kurtuluş Savaşımız, ulusumuzun ününe, sanına yaraşır bir barışla sonuçlanmış bulunuyordu. 24 Temmuz 1923’te Lozan’da imzalanan antlaşma 24 Ağustos 1923’te Mecliste onaylanır.

İnönü, Cumhuriyete giden süreçte
Mudanya Antlaşması (11 Ekim 1922),
Ankara’nın başkent olması,
Cumhuriyetin ilanı,
Türkiye Cumhuriyeti Başkanlığına Mustafa Kemal’in seçilmesi aşamalarında etkin olarak görev yapmıştır.

Büyük Atatürk, İnönü yanılmazlığını Söylev'de dile getirmişti.

İsmet İnönü, de Atatürk sevgisini aramızdan ayrılışının yıldönümünde -21 Kasım 1938- şöyle dile getiririr:
Devletimizin bânîsi (kurucusu) ve milletimizin fedakâr ve sadık hâdimi (hizmetinde olan); İnsanlık idealinin âşık ve mümtaz (seçkin) siması (şahsiyeti);
Eşsiz kahraman Atatürk!
Vatan sana minnettardır.

Anıları önünde saygıyla eğiliyorum!