İtibah’tan İmamın Ordusu’na

Namık Kemal (1840-1888), daha çok, “vatan şairi” olarak bilinir. Kısa yaşamı sürgünlerde, zindanlarda geçmiştir. Bu yönüyle düşünülürse, Namık Kemal’in “fikri yönü” de anlaşılmış olur.

Namık Kemal’in, Atatürk’ü etkileyen iki şairden biri (öteki Tevfik Fikret) olduğunu söyleyelim.

Namık Kemal, iki romanıyla edebiyatımızda iki “ilk”e imza atmıştır. Romanlarından “Cezmi” (1880), “ilk tarihi roman”; “İntibah” (1876), “ilk edebi roman” sayılır.

“İntibah”ın ilginç bir serüveni var:

Namık Kemal, Kıbrıs’ta, Magosa zindanında sürgünken kaleme aldığı romana “Son Pişmanlık” adını verir.

Bilmeyenlere, o yıllarda yapıtların sansürden geçtiğini anımsatalım.

Maarif Nezareti, “Son Pişmanlık”ı inceler; beğenilmeyen yerler çizilir. “Son Pişmanlık” adı da beğenilmez. Kitabı sansürden geçirenler, kitaba bir ad bulurlar:

İntibah/ Sergüzeşt-i Ali Bey...

Sansürden geçen romana basım izni çıkar. Namık Kemal, sürgünde hapiste olduğu için, romana adı da yazılamaz.

Namık Kemal’in “Son Pişmanlık”ı yazdığı dönem, II. Abdullah Hamit dönemi/dir.

*****

Bugünlere “İntibah” adıyla gelen roman, adı dışında ne gibi değişikliğe uğradı?

Bunu bilen yok!

Mustafa Nihat Özün’ün şu sorusunun yanıtı dün de yoktu, bugün de yok, yarın da olmayacak:

“Maarifin, daha romanın adından başlayarak bu değiştirmeleri, bu çıkarımları ne kadardı, acaba bunların çıkartılması eserin bütünlüğüne ne kadar zarar vermiştir, onlar çıkarılmamış olsa eser daha başka bir şekilde mi görünecekti?”

*****

Yıl 1876...

Adı beğenilmediği için değiştirilen, kimi cümleleri ayıklanan “Son Pişmanlık”, “İntibah” adıyla basılma izni alır.

Yıl 2011...

Gazeteci Ahmet Şık'ın “İmamın Ordusu” adlı çalışması, daha yazılma aşamasındayken hukuksal açıdan sakıncalı görülür.

Nereye nereden?

TURGUT ÇELİK/ Mersin