Karartılamayan Işıklar

KİTAPLAR ARASINDA:

KARARTILAMAYAN IŞIKLAR  KÖY ENSTİTÜLERİ

Ulusuna ders veren, değerli çalışkan ve üretken insanlar yetiştiren Köy Enstitülerinin kuruluşunun 79. Yılında bu yıl kaydına değer anma toplantıları yapıldı.  Emeği geçmiş öğretmenlerden söz edildi. Aramızdan ayrılanları rahmetle ve saygıyla anıları ve hatıraları yaşatıldı. Türk Milli Eğitimine çok önem veren M. Kemal Atatürk önderliğinde 17 Nisan 1940 yılında zamanın Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç döneminde bu okullar kuruldu. Anılan tarihte 21 tane Köy Enstitülerini kurdular. Adlarını veriyorum:  Kızılçullu / İzmir, Gönenköy /  Isparta, Arifiye / Sakarya, Pazarören / Kayseri, Akçadağ / Malatya,  Duziçi / Adana, Akpınar Lâdik, Samsun, Beşikdüzü / Trabzon, Savaştepe / Balıkesir, Cılavuz / Kars,  Hasanoğlan / Ankara, Yıldızeli / Sivas,  İvriz / Konya, Pulur / Erzurum, Ergani  / Dicle  / Diyarbakır, Ortaklar / Aydın, Erciş / Van gibi il ve ilçelerimizde adı geçen Köy Enstitüleridir. Bunlar 1954 yılında tamamıyla kapandı, bir kısmı Öğretmen Okullarına dönüştürüldü.

Türk Milli Eğitimi coğrafyasında uzun yıllar başarıyla hizmet
Köy Enstitüleriyle ilgili geçenlerde bana bir kitap elime ulaştı. Kitabın adı:  Karartılmayan Işıklar Köy Enstitüleri, yazarı: Mümtaz Boyacıoğlu, basım tarihi Nisan 2018, Ankara’da Aydan Yayıncılık A,Ş. tarafından tertemiz bir baskı ve mizanpajla bastırılmıştır. Kitap 320 sayadan oluşuyor.  Eserin yazarını  yakından  tanıdığım   bir öğretmendir.1943  Kırşehir / Kaman doğu olup, 1964 yılında Kırşehir Öğretmen Okulu Mezunudur. Eğitimci yazar Mümtaz Boyacıoğlu Urfa, Ağrı ve Kırşehir’de uzun yıllar öğretmen ve idareci olarak görev yaptı. 1992 yılında emekli oldu. Halen Kaman’da ikamet ediyor.

Eğitimci yazar M. Boyacıoğlu bu kitabında  “Köy Enstitülerini kapattılar ama ışığını söndürmediler” diyor. Bu okullarda okuyup, bitirenlerle bizzat görüşerek birer röportaj halinde yaşantılarından ve emeklerinden söz ediyor.

Bunlardan  bazıları şunlardır: Hasan SAROĞLU, Rıza ŞAHİN, Ramazan AKDOĞAN, Bekir SARIOĞLU, Hasan YAZAR, İlyas SÜRMELİ, Niyazi DURMUŞ, Ali Baa AKDOĞAN, Haydar ÖZDEMİR, Kadem AKDOĞAN, Mustafa KUTLU, Osman Uygar ÇOBANOĞLU, Hüsniye  (Yıldıran) ÖZGÜR,  Rahmi KEREM,  Ali UYSAL, Doğan ATLAY, Hüseyin Atalay TEKİN, Halil DÖNERTAŞ, Ziya UYSAL, İbat DURMUŞ, Hikmet KARAA,  Ünal Şöhret DİRLİK, Sabit SAĞLAM, Abdullah ÖZKUCUR, H. Nedim ŞAHHÜSEYİNOĞLU,  Ali İhsan GÜVENÇ, Mahmut SARAL ve Ertan AYKIN gibi isimler yer alıyor.

Bunlardan Ertan AYKIN ve Ünal Şöhret DİRLİK’i yakından tanıyorum.  Ertan AYKIN Bey 1970 lerde Mardin Milli Eğitim Müdürü iken, ben de o yıllarda Kızıltepe’de öğretmendim. Ertan Aykın değerli bir idareci ve aynı zamanda iyi bir ressamdı. Mardin’de başaralı ve ilgi çekici resim sergilerini açtığını hatırlıyorum. O anılarında Diyarbakır, Mardin, Urfa, Gaziantep,  Adana, Mersin,  Ordu, Rize ve hatta İstanbul’da görev yaptığını söylüyor. (Ertan AYKIN Sayfa:  303- 308)  Fincancı katırlarını ürküttüğü için Anadolu’nun birçok il ve ilçelerine sürgün edildiğini söylüyor.  Ünal Şöhret DİRLİK ise hem şair ve hem de iyi bir folklorcu ve araştırmacı yazardır. Ü. Ş. DİRLİK, halen Fethiye’de oturuyor. Adı geçen ilçede onun adı bir kütüphaneye de verilmiştir. Bu adlarını yazdıklarımdan bazıları bu gün yok aramızda olmayanları rahmetle ve yaşayanlara sağlıklı günler diliyorum.  

Değerli öğretmen meslektaşım Mümtaz Boyacıoğlu kalıcı ve nitelikli bir eser ortaya koymuştur. Kitabında Köy Enstitüleri nasıl kuruldu, Nasıl çalıştılar, Okulu Bitirenler Nasıl çalıştılar? Bu ve benzeri soruların cevabını veriyor kitabında.

Yazar Mümtaz Boyacıoğlu Köy Enstitülerinden mezun olup ve göreve başlayan öğretmenlerden söz ederken şu noktalara yer veriyor:

  Köy Enstitülerinin yapımında canla başla çalışarak, gece, gündüz demeden paslı çivileri toplayarak ve doğrultarak tekrar kullananlar,
    Bir yumurtanın bile kırılmasına gönlü razı olmayanlar,
    Bir civcivin bile ölmesini istemeyenler,
    En uzak köylerde görev alarak, köylünün kalkınması ve aydınlanması için gece, gündüz çalışanlar,
    Aybaşlarında şehirlere gelirken ve mesleki çalışmalar için komşu köylere giderken fırtınada yolunu kaybederek bedelini hayatları ile ödeyip, cesetleri baharın karlar eriyince bulunanlardan, kaç tanesinin anılarını alabildik? “ diyor (Syf:27)

Kırşehir / Kaman’dan Hasan Oğlan Köy Enstitüsü’nden mezun olan ve uzun yıllar öğretmen ve idarecilik yapan İlyas SÜRMELİ anılarında şunları anlatıyor:
“ Üç beş ayda bile zor tıraş olabilen,
O yokluklar ve zorluklar içinde,
Toplantılara gelirken,
Çalıştığı köyüne dönerken,
Benim öğretmenimi kurtlar yedi,
Cenazeleri, baharın karlar eriyince bulundu “ diyerek gözyaşlarını tutamadı Öğretmen İlyas SÜRMELİ (Syf: 67)

Sözün özü: Eğitimci yazar Mümtaz Boyacıoğlu köy Enstitüleriyle ilgili nitelikli ve kalıcı bir kitap hazırlamıştır. Birçok kaynaklara da baş vurduğunu görüyoruz. Kitabın son bölümünde bu okullarla ilgili bazı fotoğraflara da yer vererek  bu güzel eserini zenginleştirmiştir.Okunmaya ve  araştırmaya  değer bir  kitap...

Türk kütüphanelerine ve de sevgili öğretmenlerimize armağan etmiş Aziz meslektaşım Mümtaz Boyacıoğlu’nu bu çabasından dolayı kutluyor, başarılarının devamını diliyor ve de ellerine yüreğine sağlık diyorum.

Edinmek isteyenler: mumtazb.oglu@hotmail.com

Abdülkadir  GÜLER
25 Nisan 2019-   SÖKE