Kavramlar. 4: Kâmûs

 "Kamus , Kaamus , Kâmûs…"  Yazılışı için rivayetler çeşitlidir. Artık siz hangisini doğru kabul ederseniz…

Eski sezcükler üzerinde biraz antrenman yapıyoruz ya… Osmanlıca’ya alışmanız için bazı alıştırmalar veriyorum… (Yok öyle…  “sıktı be hoca!” demeler…) Daha işin başındayız. Daha neler çıkacak neler?

“Kamus”u eh… bizim gibi 50’nin üzerinde olanlar biraz çakarlar… Ha anladım : “bu söz “Sözlük” anlamına geliyor …” diyebilirler. Doğrudur da sözlük biraz hafif kaçar… “Kamus”  biraz BABA sözlüktür . Örneğin : “Kâmûs-ı Türki” gibi..

“Kâmûs’un bir anlamı “Kalın Sözlük” ise ikinci anlamı ise “Derya, deniz..” dir. Aslında bu iki anlamı belki birleştirebiliriz. “Derya, deniz gibi bir “Lügat” … Evet, belki de “Lügat” sözü daha bir yakışır “Kâmûs” un anlamını açıklamaya… Kocaman bir Lûgat…

Ne zaman , babamı test etmek için gidip bir Osmanlıca sözcük sorsam, biraz kem küm eder, sonra , hemen Şemsettin Sami’nin  ünlü  “Kâmûs-ı Türki”sünü açar ve sözcük üzerine örnekler verirdi (Rahmetlinin böyle bir lûgatı vardı…)

Bu Lûgatın yeni baskısı yapılmıştır ve denilmektedir ki , Büyük alim Şemseddin Sami’nin yeni bir anlayışla ve çağdaş dilbilim yöntemleriyle düzenlediği “Kâmûs-ı Türki” ile ilk kez Türkçe’nin derli toplu bir lugatı meydana getirilmiştir. Türkçe sözcüklerin yanında , Türkçe’ye girmiş Arapça ve Farsça  sözcükleri de içinde toplayan bu lugat , halen Türkçe’nin en geniş  Osmanlıca açımlamalı Sözlüklerinden biridir… İşte size içinde Lugat, Kamus ve Sözlük olan ilk cümle… Beğendiniz mi? Beğenmediniz, belli…

Niye “Kâmûs”u aklımıza taktık ki… (Yani bazen takıyoruz bir şeyi… Ondan sonra uzattıkça uzat..) Eh , nedeni belli…

Çünkü büyük üstat Cemil Meriç : “Kâmûs”  namustur…” demiştir.. Acaba onun tilmizleri , onu iyi anlayabilmişler midir? O biraz kuşkulu ..

Onu en iyi anlayan insanlardan birisi de kuşkusuz Atatürk’tür…

“Kâmûs”  namustur”…  sözünün açınımı ne olabilir? Elbette “Dil bir ulusun namusudur, ona herkes sahip çıkmalıdır… Eğer sahip çıkmazsanız, dil de , namus da elden gider.

Demek ki neymiş… Namus öyle, yalnız apış arasında saklanan bir şey değil… Bir ulusun ondan üstün değerleri var. Bunların başında “DİL” gelir. Ama biz dilimizi “Güzel Türkçe”mizi harcamak için elimizden geleni yaparız… Dün, Arapça, Farsça sözcüklerle dolduruyorduk.. Bugünse İngilizce , Amerikanca sözcükler alay alay gelip dilimizin içine kuruluyorlar…

Hiç utanmıyoruz… Sıkılmıyoruz… Bu dil bizim dilimiz. Atatürk  bu dili biraz adam etmek için az göbeğini çatlatmadı… Dernekler kurdu (harcadık..!) ;  Sözcükler uydurdu..(Bir türlü kabullenemedik.)  Bu kuşak onun , tozuna erişebilir mi. Rahmetli büyük bir Devrimci’ydi… Bugün ise “Devrimci”leri neresinden kurşunlarız diye , düşünüyorlar…

Bir yandan Osmanlıca, arzı endam etmiş, onu karşılayanlar davul zurna ile kapıda; diğer yanda Anglo-Sakson dillerinden giren sözcükler baş tacı…

Peki, namus nerede kaldı?

Namus dilimizde… Bir de , onun için kadınları öldüren katillerin dilinde : “Namus için vurdum” 

“Yahu  dilin elden gidiyor… O namus değil mi?”

“Bana ne dilden.. Biz namus için yaşıyoruz…”

Yaşayın bakalım. Bir gün aklınız başınıza gelir ama yine çok geç olur. Bir daha yineleyelim . Ne demiş Cemil Meriç usta:

“Kâmûs”  namustur…”  Onu bunu bilmem.!