Kitaplar ne işe yarar?

Öldürür: 1985 yılında bir öykü dinlemiştim. 20 yaşlarında biri, Oğuz Atay’ın kitaplarını okuduktan sonra, tam da bir romanda anlatıldığı gibi intihar etmiş ve ölmüş. Goethe’nin ‘Genç Werther’in Acıları’nı okuduktan sonra, onlarca kişinin kitabın kahramanı gibi intihar ettikleri anlatılır. Salman Rüşdi, ‘Şeytan Ayetleri’ni yayınlattıktan sonra İran mollaları tarafından ölüme mahkum edildi. Kendisi hala sağ ama yayıncılarından biri bıçaklandı. Türkiye’de Sabahattin Ali, Uğur Mumcu, Asım Bezirci ve daha niceleri yazdıkları için öldürüldüler.

Yaşatır: F. Kafka, ‘ölümle yaşam arasında seçim yoktur’, demiş. C. Bukowski, “savaşla barış arasında bazıları için fiilen fazla bir şey farketmez”, demiş. S. Hassel, 2. Dünya Savaşı boyunca çevresinden iki milyon kişi ölürken nasıl sağ kaldığını anlatmış. Bu ölüm öyküleri beni yaşattı. Birkaç kez intihardan ve epeyi kez de katilden korudu. Kıssadan hisse: Siperden asla kafanı çıkarma ve düşmanını sakın hafife alma.

Delirtir: S.S. adlı arkadaşım, Marx’ın eserlerini 20’sinden önce okuduğu için delirdi diyebilirim; hoş, er geç delirecekti. Sanatçı eğilimliydi, psikotikti ve aile içi sorunları büyüktü. Ancak zihinsel çöküşünü bu kitaplar tetikledi. Nasıl emin olunabilir? Bu insanı 22 yıldır tanıyorum ve yaşam seyri hakkında kimi kendisinin bile ayırsamadığı ayrıntıları biliyorum. Kendisi hala sağ ve deli. Deliliğinin kalıcılığını, gördüğü kemoterapi kesinleştirdi. Öyküsü, kitapların dışına çıktı. Asıl soru şudur: Hangi kitaplar ve ne zaman okunmalıdır veya delirtir? Kısmi yanıt: Marx’ın eserleri, 30 yaşından önce ve 200 kitaplık bir ön dağarcık-altyapı tamamlanmadan okunmazsa, zihin sağlığı açısından iyi olur. Tabii buradan, delirmek isteyenlerin Marx okuması gerektiği sonucu çıkarılamaz.