Kızılcahamam soğuksu Milli Parkı kaynak değerleri

Mehmet TUNÇER

Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, Sosyal Çevre ABD ve Gazi Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi, Ankara, Mehmettuncer56@gmail.com

Anahtar Kelimeler: Soğuksu Milli Parkı, Uzun Devreli Gelişme Planı, Koruma, Kullanma, Endemik, Flora, Fauna.

AMAÇ

Bu yazının amacı; Ankara, Kızılcahamam, Soğuksu Milli Park Alanı’nın sahip olduğu kaynak değerlerini koruyarak, kaynak değerlerinin devamlılığını koruma-kullanma dengesinin tesisi ile sağlayacak “Soğuksu Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı” (UDGP)  hazırlanması amacı ile yapılan araştırma ve sonuçlarını özetle açıklamaktır.

YÖNTEM

Soğuksu Milli Parkı UDGP disiplinlerarası bir çalışma ile hazırlanmıştır. Projenin yönetimi  tarafımdan yapılmış ve ekipte biyologlar (Ekolog / Botanik Uzmanı, Ekolog / Flora Uzmanı, Ekolog / Fauna Uzmanı), peyzaj mimarları, jeoloji mühendisi,  orman mühendisi, şehir ve bölge plancıları ve mimarlar yer almışlardır.

Öncelikle fiziki, sosyal, ekonomik ve ekolojik saptama ve belgeleme çalışmaları yapılmış, ilgili kurum, kuruluşların ve Kızılcahamam Belediyesi’nin konuya ilişkin görüş ve önerileri alınmış, Belediye başkanı ve teknik elemanlar ile toplantılar yapılmış  ve yorumlanmıştır.

Milli Parka yönelik olarak literatür taranmış,  çeşitli akademik çalışmalar, yüksek lisans ve doktora tezleri değerlendirilmiştir.

Biyolog danışmanlar tarafından ekosistemler içerisindeki endemik bitki türleri, hakim türler, çalışma alanına özgü türler, biyo çeşitlilik açısından korunması gereken türler, varsa ekonomik önemi olan türler açısından tür tespitleri yapılmıştır[1]. Milli Park Planlama alanı sınırları içinde var olan kuş türleri, özellikle Kara Akbabalar ile ilgili özellikleri belirlemek amacıyla, adı geçen alanda daha önceki dönemlerde gerçekleştirilen ornitolojik gözlemlerde elde edilen verilerden yararlanılmıştır.

Orman mühendisi danışman tarafından orman ağaçları ve bitki kompozisyonlarını etkileyen biyotik faktörler ve abiyotik faktörler belirlenmiştir[2].

Bu çalışmalar esnasında öncelikle 1/25 000 ölçekli topografik haritalar sayısal hale getirilmiş, üzerinde Milli Park sınırı, ağaçlı ve ağaçsız alanlar, tepeler, sırtlar, yollar, ağaçlandırma alanları, yerleşim yerleri, günübirlik dinlenme yerleri ve arazide CPS ile alınan önemli diğer detaylar sayısallaştırılarak ayrı katmanlar (layer) halinde gösterilmiştir. Bu şekilde hazırlanan altlık harita daha sonra sunum kolaylığı açısından 1/10 000 ölçeğine büyütülerek, mevcut durumu ayrıntılarıyla ortaya koyan paftalar hazırlanmıştır.  Bu analiz haritalarının yardımı ve sentezlenmesiyle değerlendirme paftaları elde edilmiştir.

MİLLİ PARKIN KONUM ve NİTELİKLERİ

Milli Park; İç Anadolu Bölgesi, Yukarı Sakarya Bölümü’nde, kuzey 40° 31´ 26" – 40° 34´  13" enlemler ile doğu 32° 35´  10" – 32° 39´  31" boylamlar arasında yer almaktadır.  1997 Yılında Milli Park sınırları, Bakanlar Kurulu kararı ile Kuzeyde Osmandede Tepe ve Kayavatanı Tepe’ye doğru genişletilmiştir.

Harita 1: SOĞUKSU MİLLİ PARKI UYDU GÖRÜNTÜSÜ (Kaynak: www.Googleearth.com)

Milli Park; kuzeyinde Biraderin Pınarı, Çakmaklı’nın Doruktepe, Tolubelen Tepeler, Samankaya Sırtı, Tepeler doğusunda; Karatepe, 1220 rakımlı tepe ve Koltepe, güneyinde; Samrıdoruk Tepe ve Harmandoruk Tepe, batısında ise; İncegeliş Sırtı, Göllü Mevkii ve Tolubelen Tepe ile sınırlanmaktadır.

Ankara-İstanbul eski ana güzergâhı olan E-5 devlet karayolu üzerinde, Ankara’ya 80 km., Bolu’ya 110 km., İstanbul’a ise 370 km.dir. Bu bölge ormanlarının İç Anadolu Step Ekosistemine geçiş bölgesindeki nadir ormanlardan bir tanesi olması, 1400 rakımlı bir yayla üzerinde bulunması; ender doğal güzellikleri bünyesinde saklaması, yayla hayatına, kamp kurma amacına uygun, kaplıca ve içme suları bulunan ve her türlü sosyal, kültürel ve turizm faaliyetlerine uygun olduğundan Milli Park ilan edilmiştir. Milli Park, Orman Genel Müdürlüğü’nün teklifi ve Tarım Bakanlığı’nın onayıyla 1959 yılında kurulmuştur[3].

 Milli Park Alanını da kapsayan Kızılcahamam Çevresi “Turizm Bölgesi” ilan edilmiş[4] ve 7.12.1985 Tarih ve 18951 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir [5].

23.05.1997 tarihinde Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine[6]; Soğuksu Milli Parkı sınırları kuzeyde Osmandede ve Kayavatanı Tepelerine doğru genişletilmiştir. Böylece, 1050 hektar olan Milli Park Alanı, 1150 hektara ulaşmıştır. Milli Parkta ilk olarak 1972 yılında yapılan kesin amenajman planlarından sonra bu alanda 1988 yılına kadar hiçbir amenajman planı çalışması yapılmamıştır. Soğuksu Milli Parkı 2004-2005 yıllarında hazırlanan son Orman Amanejman Planları ile GPS ölçümleri ile hesaplanmış ve toplam 1183,2 hektar olduğu belirlenmiştir.

Bahçeyeri Mevkii’nde; Orman İşletme Müdürlüğü tarafından eğitim merkezi binası olarak yapımına başlanılan ve tamamlanmadan Başkent Üniversitesi Vakfı’na devredilen “Patalya Termal Resort Oteli”  Bakanlar Kurulu kararı ile Milli Park Sınırları dışına çıkarılmıştır.

Park Alanı, önceleri Kızılcahamam Orman İşletmesi tarafından korunmuş, Milli Park ilanı sonrasında (1959), Orman Genel Müdürlüğü, Ankara Orman Baş Müdürlüğü oluşturulmuştur.

2006 yılından bu yana, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne bağlı, Ankara Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü,  “Kızılcahamam Doğa Koruma ve Milli Parklar Mühendisliği” tarafından yönetilmektedir.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI BİYOİKLİMİ

Milli Park’da iklim tipi B₁C₂, S₂b₂’dir. İşaretlere göre açıklama; nemlilik indisine göre C₂ mikro termal, yağış rejimine göre S₂ yazın çok kuvvetli su azlığı, kışın çok kuvvetli su çokluğunu, sıcaklık şartlarına göre b₂ okyanus ikliminden karasal geçiş iklimini gösterir. Soğuksu Milli Parkı ve çevresi, İç Anadolu’nun step karakterli karasal iklimi ile yağışlı Kuzey Anadolu iklimi arasında geçiş zonu özelliği göstermektedir.

Kızılcahamam’da yıllık ortalama sıcaklık 9.6^oC’ dir. Milli Park’ın en yüksek noktasında enterpole edilmiş ortalama sıcaklık ise 4.9 ^oC olup, yaklaşık  5 ^oC ‘lık bir fark vardır. Kızılcahamam da  en düşük sıcaklık ortalaması  4.7 ^oC ile Ocak ayına rastlamaktadır.

Yağışlar kış ve ilkbahar aylarında yoğunlaşır. Yıllık ortalama yağış miktarı 578.3 mm.dir. En fazla yağış alan ay 82,2 mm ile Aralık, en az yağış alan ay ise 18,6  mm ile Eylül ayıdır. Yörede az da olsa yaz aylarında yağışlar olur. Yoğun kullanım dönemindeki (Nisan-Ekim) toplam yağış miktarı ise 203 mm.mdir.Kışın karlı günler sayısı 12,6’dır. Ortalama karla kaplı gün sayısı 14,6, donlu günler sayısı 88,6’dır. Ortalama güneşli günler sayısı yıllık olarak 85,8’dir.Bununla birlikte Milli Park’ın en yüksek noktasındaki yağış miktarı 979.5 ^oC dır.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI  JEOLOJİK YAPISI VE DEPREMSELLİĞİ

Milli Park alanı tümüyle volkanik kayalardan (lav, aglomera, tüf) oluşmaktadır. Kaya zeminlerde taşıma gücü ve oturma sorunu yoktur. Alanda andezit, bazalt, tüf ve anglomeralar jeolojik yapının ana kayaçlarıdır. Milli Park; 2. Derece Deprem Bölgesi’nde yer alır. Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun 45 km güneyinde yer alan proje alanı, kırıklı yapısı nedeniyle bu fayın etki alanında kalmaktadır. Tarih içinde Kızılcahamam yerleşimini etkileyen depremler görülmüştür[7].

Bölge yapısal olarak yoğun bir şekilde kırıklıdır. Baştanbaşa faylanmıştır ve faylı yapılarla kaplanmıştır. Eski lavların yüzeylendiği kesimlerde faylar K-G ye KJB-GD doğrultuludurlar.

Geri kalan kesimlerde ise D-B ve KD-GB doğrul tulular egemendir. Tüm önemli yapılar da bu sonuncularca belirlenir. Bu yapılardan en önemlisi Çeltikçi Grabeni'dir. GB-KD doğrultusunda inceleme alanını boydan boya keser. Birbirine koşut çok sayıda normal fayla sınırlanmaktadır ve gelişimi Orta Miyosen'den Kuvaterner’e değin sürmüştür.

Soğuksu Milli Parkı’nın da içinde yer aldığı Kızılcahamam’ın güney-batısında yapılan bir çalışmaya göre; alt lavlar ve üstteki tortul-volkanik istif içinde ara lavlar diyebileceğimiz üç lav (volkanik)birimi (Aluç Lavı, Binkoz Lavı, Karalar Lavı) yer almaktadır[8].

SoğuksuMilli Parkı’nın zeminini oluşturan volkanik birimlerin akifer olma özellikleri yoktur. Bu nedenle yeraltı suyu olanakları açısından fakirdir.  Ancak bölgenin tektonik yapısı nedeniyle kırık ve çatlaklardan süzülen suların geçirimsiz tüf tabakalarından boşalmasıyla düşük debili 23 adet kaynak suyu oluşmuştur. Bu sular mineral konstrasyonu düşük içmeye elverişli sulardır. Milli Park içindeki akarsu alüvyonları yeraltı suyu rezervuarı oluşturacak nitelikte değildir. Volkanik birimler, lavların çatlaklarının az olması ve yer yer tüflerle geçişli oluşu nedeniyle bol miktarda yeraltı suyu taşımayacak özelliktedir.

Soğuksu Milli Park Alanı içerisinde termal su kaynağı bulunmamaktadır. Çam Motel ve Patalya Termal Otelinin kaplıca suyu Kızılcahamam merkezinden pompajla getirilmektedir.

Ülkemizdeki jeotermal sistemlerin bugüne kadar keşfedilmiş olanların tamamı su etkin sistemlerdir. Kızılcahamam (Ankara) sistemi ise düşük entalpili “Dağlık Arazi Sıcak Su Sistemi” rezarvuarını oluştururlar.  Bu kaynakların çoğunluğu, hemen hemen tamamı bikarbonat anyonunca, bazıları sodyum olmak üzere bir kısmı kalsiyum katyonunca zengin jeotermal sistemlerdir. Bunun başlıca nedeni ülkeyi oluşturan jeolojik birimlerin sedimanter kökenli oluşu, çok genç volkanik faaliyetlerin olmayışı ve bu nedenle çıkan gazların CO2 ce zengin olmasıdır[9].

Taşlaşmış Ağaç (Silisleşmiş Ağaçlar)

Soğuksu Milli Park’ın, güney-batı kesiminde Gölündoruk Sırtı çevresinde, Kuzcapınarı çevresinde ve kuzeyinde 10-12 milyon yıl önceki volkanik faaliyetler sonucu oluştuğu belirlenen taşlaşmış ağaçların yer aldığı bir bölge bulunmaktadır. Taşlaşmış ağaçların gözlendiği kesimde kayaç istiflenmesinin en altında olasılıkla, önceki bir çalışmaya göre 10 milyon yıl yaşında olduğu belirtilen bazaltlar yer alır. Milli Parkın bu kesimi “Ağaç Fosillerinin bulunmasından dolayı” 2006 yılında “Birinci Derece Doğal Sit Alanı” ilan edilmiştir[10]. Milli Park’ın en önemli kaynak değerlerinden olan silisleşmiş ağaç bölgesi saptanarak haritalara işlenmiştir. Uzun Devreli Gelişme Planı’nda bu alan kesin koruma altına alınmalı ve “Açık Hava Jeoloji Müzesi” olarak değerlendirilmelidir.

Fotoğraf 1: Soğuksu Milli Parkı’nda Taşlaşmış Ağaç

Taşlaşmış (silisleşmiş ağaç) ağaçların varlığı, Milli Park Alanı’nda özellikle İnsan kullanımından etkilenebilecek, dikkatle ele alınması gerekli, hassas, sıra dışı bir kaynaktır. Gerekli bilimsel araştırma ve sondaj kazıları yapıldığı taktirde dünya çapında önem taşıyabilecek bir alan olacağı düşünülmektedir.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI JEOMORFOLOJİK YAPISI

Soğuksu Milli Parkı; iki ana vadiye açılan pek çok yan dere ve vadiler arası düzlüklerden meydana gelen jeomorfolojik bir yapıya sahiptir. Bölge ormanlarının bulunduğu alan ise volkanik arazi parçasıdır. Yakın çevrede sıcak ve soğuk su kaynakları bulunmakta olup, bunlar Kızılcahamam Kaplıcalarını oluşturmakta ve önemli bir çekim kaynağı olmaktadır. Soğuksu Milli Parkı engebeli bir topoğrafik yapıya sahiptir. 1030 metreden başlayan yükseklikler; Tolubelen Tepe’de 1776 metre ile en yüksek noktasına ulaşır.

Harita 2: Soğuksu Milli Parkı Alanı

Vadi tabanı düzlükleri: Akarsu yataklarının iki tarafında uzanan düzlüklerdir. Karışık şekilde çökelmiş; çakıl, kil, kum, mil gibi gereçlerden ibarettir. Bu çökeller düzenli tabakalanma göstermeyip, doku bakımından da gevşektirler.

Orta Yükseklikte Platolar 1100 m. – 12000 m. yükseltilere sahip olup, dağ eteklerine doğru geçişin başladığı eski havzalardır. Yüksek Platolar; 1200-1300 m. olup, dağ etekleri boyunca uzanan Orta Pliyosen düzlüklerinin derin vadilerle yarılıp platolar haline dönüşmeleriyle oluşmuşlardır. En yüksek platolar; dağların doruklarına yakın, oldukça eski yayılma alanı sınırlı olan 1400-1500 m. yükseklikteki aşınım döneminde kaldıkları için yer yer 125-150 metre derinlikteki vadilerle de bölünmüşlerdir. Bu yüzeyler uzun süreli bir aşınım dönemine maruz kaldıkları için çatlaklı olup, kar yağışlarının fazlalığı nedeniyle su kaynakları açısından zengindir.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK YAPISI

Milli Parkın doğu sınırını; yaz kış sürekli akan Kocaçay (Kirmir Çayı) teşkil eder. Park içerisinde önemli sayılabilecek akarsu olmamakla birlikte, her mevsim suları akan Batılgan Dere, Göl Deresi ve bunlara karışan mevsimlik yan dereler ile beslenen Soğuksu Deresi bulunmaktadır. Dere’nin kış aylarında yağan karların ilkbaharda erimesiyle beslenerek debisi artmakta, yazın sonlarına doğru debisi azalmaktadır. 

Milli Parkın zeminini oluşturan volkanik birimlerin akifer olma özellikleri yoktur. Bu nedenle yeraltı suyu olanakları açısından fakirdir. Ancak bölgenin tektonik yapısı nedeniyle kırık ve çatlaklardan süzülen suların geçirimsiz tüf tabakalarından boşalmasıyla düşük debili 21 adet kaynak suyu oluşmuştur. Bu sular mineral yoğunluğu düşük içmeye elverişli sulardır.

Milli Park içindeki akarsu alüvyonları yeraltı suyu rezervuarı oluşturacak nitelikte değildir. Volkanik birimler, lavların çatlaklarının az olması ve yer yer tüflerle geçişli oluşu nedeniyle bol miktarda yer altı suyu taşımayacak özelliktedir.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI TOPRAK KABİLİYETİ

Milli Park toprak yapısı ağırlıklı olarak 6-7. sınıf orman toprağıdır. Toprağın doğal yapısını korumak ve heyelan ve erozyonu önlemek amacıyla yer yer ağaçlandırma, seddeler yapılmış, dere tabanlarına sel kapanları inşa edilmiştir.

Çeşitli jeolojik etüt verilerinin değerlendirilmesi ışığında, bölgede denizsel birimlerin bulunmadığı,  ancak Kızılcahamam’ın GD’sinde muhtemelen Pliyosen yaşlı alan gölsel çökellere rastlanmıştır. Alüvyon, akarsu vadilerini dolduran genç çökellerdir. Bölgenin tümünü kaplayan birimler volkanik lav, aglomera ve tüflerdir.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI EKOLOJİK YAPISINA İLİŞKİN SENTEZ VE DEĞERLENDİRME

Milli Park Alanı’nda eşsiz biyolojik değerler, vejetasyon tipleri ve arazi formlarının bulunması ve nedenleri bu başlık altında değerlendirilmiştir.  Hassas, tehdit altında veya tehlike altındaki bitkiler, hayvanlar ve habitatların değerlendirilmesi de bu ana başlık altında yer almaktadır. Gerçekleştirilen arazi çalışmaları ve yapılan literatür taramaları sonucuMilli Park sınırları içinde; orman, step, çayır, dere ekosistemi olmak üzere başlıca 4 ekosistem tipi olduğu belirlenmiştir[11].

Orman Ekosistemi

Milli Park bitki coğrafyası bakımından Avrupa-Sibirya bölgesinin Öksin provensinin batı sektörü sınırları içinde yer almaktadır. Milli Park alanı ihtiva ettiği vejetasyon tipleri bakımından Kurak-Öksin sektörüne girmektedir.

Avrupa-Sibirya bölgesine ait türlerin fazlalığı bölgenin floristik bakımdan bu bölgenin Öksin provinsini daha çok yansıttığını göstermektedir. Bölgede hakim olan vejetasyon tipleri, bölge vejetasyonunun İç Anadolu'dan çok Karadeniz vejetasyonuna benzediğini göstermektedir.

Milli Park sınırları içinde orman ekositemi kendi içinde Yaprak Döken Ormanlar ve İbreli Ormanlar olmak üzere iki farklı orman ekosistemi tespit edilmiştir. İç Anadolu’da ormanların tahrip edilmesi, iç kısımlarda da kuraklığın artması sonucu orman vejetasyonunda daralmalara neden olmuş, antropojen stepler yaygınlaşmaya başlamıştır. Yıllık yağış miktarının azlığı ve yıl içinde dağılış şekilleri burada kurakçıl bir floranın oluşmasına neden olmuştur[12].

Soğuksu Milli Parkı sınırları içerisindeki ibreli orman ağaçları, Sarıçam, Karaçam ve Göknardır. Bu türler alan içerisinde belirli bölgelerde saf veya karışık topluluklar oluşturmaktadırlar. 

 

Fotoğraf 2 - 3 : Soğuksu Orman Peyzajı

Yaprak Döken Orman Ekosistemi

Quercus pubescens toplulukları yaprak döken türlerin dominat ve yaygın türü olup, yüksekliği 1100–1380 m’ler arasında değişen Kayabeleni, Kuyubaşı, Yanık sırtı ve Çatal gelişim mevkiilerinde yayılır Meşeler 3–8 m boyunda ve % 60–90 örtüşe sahiptir.

İbreli Orman Ekosistemi

Milli Parkta dominant olan ibreli türler Pinus nigra subsp. pallasiana ve Pinus sylvestris topluluklarıdır. Pinus nigra subsp. pallasiana Karatepe, Yanık sırtı, İncegeliş mevkiilerinde, yüksekliği 1100–1500 m arasında olan yerlerde yayılış gösteren ibreli ormanlar, İncegeliş mevkiinde yer yer Pinus sylvestris ile karışık topluluklar oluşturmaktadır. Milli Park çevre yolunun araçlara ve insanlara açık olması nedeniyle baskı altında bulunan bu topluluk alt seviyelerde pek iyi gelişim göstermemektedir.

Pinus sylvestris ise Tolubelen, İncegeliş, Çakmaklı mevkiilerinde yaygın olup alt seviyelerde Pinus nigra subsp.pallasiana ile üst seviyelerde de Abies nordmanniana subsp. bornmuelleriana ile karışık olarak bulunmaktadır. Bu alanda topluluğa Populus tremula iştirak eder.

Step Ekosistemi 

Keltepe, Kuzcapınar, Harmandoruk ve İncegeliş mevkiilerinde orman açıklıklarında, Göllü mevkiinde, ayrıca irili ufaklı taşlı bir yapıya sahip ve alanda yayılış gösteren step toplulukları tek tabakalı bir yapıya sahiptir. 

Step topluluklarının başlıca karakteristik türleri Thymys sipyleus subsp. rosulan, Alyssum sibiricum, Arenaria ledebauriana var. ledebauriana, Teucrium chamaedrys subsp. syspirense ve Festuca valesiaca, Tanacetum armenum, Sedum pallidum var. pallidum, Trifolium hybridum var. anatolicum, Hypericum orientale’dir

Çayır Ekosistemi

Milli Park alanında düz ve genellikle yaz ortalarında suyu çekilen nemli alanlarda yayılış gösteren çayırlar  % 100 örtüşe sahip ve tek tabakalı bir yapı gösterirler.

Çayır ekosistemlerinin karakteristik türleri Eleocharis palustris, Euphrasia pectinata, Elatine alsinastrum,          Agrostis stolonifera, Phleum bertolonii, Trifolium hybridum subsp. anatolicum, Rumex tuberosus subsp. tuberosus, Trifolium campestre, Potentilla recta, Helichrysum arenarium subsp. aucheri, Plantago lanceolata, Poa pratensis ve Lotus corniculatus’dır.

Dere Kenarı Ekosistemi

Yazları suları çok azalan ya da kuruyan Batılganın Dere ve Küçük Soğuksu Dere kenarlarında Salix alba, Ranunculus repens, Mentha longifola subsp. typhoides var. typhoides, Lysimachia vulgaris, Datisca cannabina, Tussilago farfara, Epilobium roseum subsp. consimile, Apium nodiflorum, Lathyrus pratensis ve Saxifraga cymbalaria var. cymbalaria’dır.

Aynı şekilde Çakmaklı’nın ayağı ve Gölderesinde de aynı formasyon yaygındır.  Dere içinde gruplar halinde yer kaplayan Viburnum lantana, Poa angustifolia, Elymus caninus, Rubus canescens türlerinin yanısıra daha az sayıda Rosa canina, Berberis crataegina, Cerasus mahaleb, Colutea cilicica veJasminum fruticans gibi çalılar da bulunmaktadır. Bu türler liste halinde Analitik Etüd Raporunda verilmiştir. 

SOĞUKSU MİLLİ PARKI BİYOLOJİK YAPISI

Milli Park’ın İç Anadolu'nun kuzey batı kısımlarında yer alması ve çeşitli orman bitki gruplarını da içermesi nedeniyle, İç Anadolu'nun Xero-Euxin kuşağını temsil etmektedir. Bu durum floristik yapıda da kendini gösterir. Alanda Avrupa-Sibirya kökenli türlerin oranı İran-Turan kökenli türlere eşittir[13]. Bu durumda alanın Avrupa-Sibirya Bitki Coğrafyası Bölgesi ile İran-Turan Bitki Coğrafyası Bölgeleri arasında bir geçiş kuşağında olduğunun bir göstergesidir. Milli Park florasında 50 endemik tür tespit edilmiştir.

 Flora

 

Milli Parkta 113 mantar türü, 116 Karayosunu ve iletim demetli bitkilerden ise 74 familyaya ait 428 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir. 

Endemik Bitki Türleri

Endemik türler ve tehlike dereceleri bilimsel kaynaklardan yararlanılarak incelenmiştir[14]. Milli Park alanında 50 Endemik bitki türü tespit edilmiştir. Endemik bitkilerin tamamı IUCN (The World Conservation Union) kategorilerine göre sınıflandırılmış olup 1 adet LR(cd), 1 adet LR (nt), 45 adet LR(Ic) ve 3 adet VU kategorisine giren endemik bitki türü bulunmaktadır.  Aşağıdaki grafikte toplam 50 Endemik bitki türüne ait IUCN kategorilerinin dağılımı görülmektedir.

GRAFİK 1 : IUCN Kategorileri Dağılımı

IUCN Kategorilerine göre;

VU-VULNERABLE-Zarar Görebilir:

LR-LOWER RISK-Az Tehdit Altında:

a-(cd) Conservation Dependent -Koruma Önlemi Gerektiren

b- (nt) Near Threatened  -Tehdit Altına Girebilir.

c- (lc)  Least Concern - En Az Endişe Verici.

 

VEJETASYON

Milli Park alanında orman, step, çayır ve dere vejetasyon tipleri hakimdir.  Vejetasyonun analizi Braun-Blanquet metoduna göre çalışılmış, orman, step, çayır ve dere vejetasyonları tiplerine ait 8 bitki birliği sınıflandırılarak tanımlanmıştır.

1.       Cirsio-Pinetum nigrae Birliği

2.       Populo-Pinetum sylvestris Birliği

3.       Trifolio-Quercetum pubescentis Birliği

4.       Linario-Quercetum petraeae Birliği

5.       Festuco-Thmetum sipylei Birliği

6.       Trifolio-Tanacetetum armeni Birliği

7.       Euphrasio-Eleocharitetum palustris  Birliği

8. Tussilago-Datiscetum cannabinae Birliği

Yer almaktadır.

Orman Vejetasyonu

Soğuksu Milli Parkı’nda orman kuran başlıca türler Pinus nigra, Pinus sylvestris, Quercus pubescens ve Quercus petraea ‘dır. Bunun yanında Populus tremula, Abies nordmanniana ve Juniperus communis orman vejetasyonu içersinde yer almaktadır. Milli Park ormanlık alanında en baskın ağaç türü  Pinus nigra’ dır. 1183,2 hektar olan Soğuksu Milli Parkı alanının 1114,0 hektarı ormanlık alandır. % 93 gibi yüksek bir düzeye ulaşan orman alanlarının, 763.4 hektarı normal koru, 321.6 hektarı bozuk koru, 29.0 hektarı bozuk meşe baltalık orman durumundadır.

Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) Ormanları

Milli Park alanında Karatepe, Yanık Sırtı, İnce geliş mevkilerinde,  ağaç ağaçlar; Pinus nigra subp. pallasiana, Querces pubescens, Q. petraea, Populus tremula, çalı katında Crataegus tanacetifolia, C. orientalis, Pyrus elaeagnifolia,  P. communis, Juniperus  communis subsp nana,  Colutea cilitea, Cotoneaster nummularai , Sorbus umbellata,  Rubus canescens eşlik etmektedir.

Sarıçam  (Pinus sylvestris ) Ormanları

Milli Park orman alanında 1400-1700 m. arasında Tolubelen, İnce geliş, Çakmalı mevkiinde yaygın olup, Pinus sylvestris ormanı Gülüm doruk sırtı – Göl ayağı Dederesi ile Çakmaklının ayağı Dere, Kızılset Sırtı dolaylarında alt seviyelerde Pinus nigra subs. pallasiana ile  Arhuttepeler  Gülümdoruk  sırtı dolaylarında yüksek  sevilerde kuzey yamaçlarda Abies nordmanniana  subsp. bornmüelleriana ile karşık olarak bulunmaktadır. Tulubelen mevkiinde  daha nemli olan yamaçlarda,  eğimi az olan yerlerde Pinus syvestris Populus tremula ile karışık  olarak bulunmaktadır. Bu alanda Populus tremula daha baskın durumdadır.

Meşe Ormanları

Milli Parkın kuzeydoğu kesimlerinde özellikle karaçamın tahrip olduğu sahalarda gelişmişlerdir. Başlıca iki türün baskınlığı görülmektedir. Bunlardan Quercus pubescens,    devamlı hayvan otlatılması neticesinde bu meşe ormanlarının önemli bir kısmı tamamen bodurlaşmış, çalılık halini almıştır. Park alanında Karatepe, Yanık Sırtı, İnce Geliş,  Kayabeleni,  Kuyubaşı,  Çatal gelişim mevkileri 1100- 1400 metreler arasında olan alçak yerlerde Crataegus  tanacetifolia ile birlikte bulunmaktadır.

Karışık Ormanlar

Milli Parkın en önemli özelliklerinde Karadeniz dağlarını İç Anadolu’ya bağlayan kuşak üzerinde bulunmasıdır. Bu bölgelerde sarıçam ormanlarına; karaçam ve göknar karışarak ibreli-ibreli,  meşe ve kavak karışarak ibreli-yapraklı karışımları görülmektedir.

a- Sarıçam Göknar karışımı

b- Karaçam – Sarıçam Karışımı : Karaçamdan sarıçama geçiş alanlarında görülen bu karışım Uzun kayalık, Harmandoruk Tepe, İnce Geliş Sırtı, Çakmaklının ayağı Dere mevkilerinde sarıçam ormanlarının alt seviyelerinde yayılış göstermektedir.

c- Karaçam – Meşe Karışımları: Milli Parkda karaçamın değişik alanlarda farklı meşe türleriyle ve farklı oranlarda karışımını görmek mümkündür. Meşelerin bir dolgu ağacı olmasından dolayı bu karışımlar ormancılık açısından istenen karışımlardır. Gölyaka deresi, Kıl Tepenin güney yamaçları, Cehennem Deresi’nin batısında Karaçamın tahrip olduğu sahalarda B Çk M meşçere tipinde karaçam- meşe karışık ormanları mevcuttur.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI KARASAL OMURGALI FAUNASI

Alanda bulunan eşsiz biyolojik değerler, fauna varlığı bu başlık altında değerlendirilmiştir.  Nadir fauna varlığı ve sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi bu bölümde yapılmıştır. Park alanında karasal omurgalı faunası amfibiler, sürüngenler, kuşlar ve memeli hayvanlar sınıflarından meydana gelmektedir.  Soğuksu Milli Parkı içerisinde alanın simgesi haline gelmiş olan “Kara Akbaba” dünya çapında nesli tükenmekte olan bir kuş türüdür. Bu türün yaşam alanlarının saptanması ve korunması UDGP kapsamında önemli hedeflerden biridir.

Sürüngenler (Reptilia)

Milli Park alanı ve yakın çevresinde var olduğu belirlenen sürüngen türü sayısı 10’dur.

Kuş Faunası  (Aves)

İnsan kullanımından etkilenebilecek, hassas sıra dışı kaynakların değerlendirilmesi, özellikle Milli Park ve yakın çevresine özgü ender türlerden olan kara akbabaların yuvalama ve habitatı burada ele alınacak ve değerlendirilecektir.

Milli Park alanı ve yakın çevresinde varolan kuş türleri ve bu türlerle ilgili gözlemlerde toplanan verilerin, literatür çalışmaları sonucunda tespit edilen kuş türü sayısı 128’dir. Bunlardan Kara Akbaba Milli Park alanında varlığı bilinen ve tehdit altında olan önemli türlerdendir.

Kara Akbaba (Aegypius monachus) :

Yurdumuzda da üreyen ve nesli dünya çapında tehlike altında olan Kara Akbaba, 1 metreye varan boyu, 3 metreye ulaşan kanat açıklığı ve 10 kilodan fazla ağırlığı ile Avrupa’nın en büyük yırtıcı kuşudur.

Popülasyon ve Beslenme

Dağınık koloniler halinde üreyen Kara Akbaba’nın Türkiye’de 50 – 200 çift arasında bulunduğu tahmin edilmektedir. Eskişehir-Türkmenbaba mevkiinden sonra en fazla çifti Ankara-Kızılcahamam bölgesinin barındırdığı bilinmektedir. Türkiye’nin bilinen ikinci büyük kolonisi ise 7 çift ile Kızılcahamam (Ankara) ormanlarında bulunmaktadır.

Tahminlere göre Türkiye’de bulunan 50-200 çift Kara Akbaba, İspanya’dan sonra Avrupa’nın ikinci büyük popülasyonunu oluşturmaktadır. Bu durum Türkiye’nin Kara Akbaba için ne kadar önemli olduğunu ve türün korunması için ulusal koruma eylem planındaki tedbirlerin ivedilikle uygulanması gerektiğini göstermektedir.

Resim 2 : Kara Akbaba Türü

Kara Akbabalar genellikle leşlerle, nadir olarak küçük canlı hayvanlarla beslenirler. Üreyen bir çiftin maksimum günlük besin ihtiyacı Haziran sonu-Temmuz başında 2,2 kg.dır. Başarılı bir çiftin yıllık besin ihtiyacı ise 600 kg.dır.

Üreme ve Habitat

Genellikle 5-6 yaşında üremeye başlar ve dağınık koloniler oluşturur. Tek yumurta bıraktığı büyük yuvasını çam meşe ve ardıç ağaçlarının tepesine yapar. Nadiren kayalıklarda da üreyebilir. Beslenme alanları genellikle ormanlar içindeki açık alanlardır. Türkiye’de 600 metreden 2000 metreye kadar olan alçak ve orta yükseklikteki çam ve karışık çam ormanlarında ürerler. Milli Parkın kuzey-kuzey doğusunda, Milli Park Sınırları dışında da yaşam alanları bulunmaktadır.

Proje ve Bilimsel Çalışmalar

Soğuksu Milli Parkı şefliği Kara Akbaba popülasyonunun bulunduğu Yunanistan “Dadia National Park” ile işbirliği içerisinde “Akbaba Restaurant” projesi yürütülmektedir. Bu proje kapsamında belirlenen ‘Yanık Sırtı’ mevkiine akbaba türlerinin beslenmesi amacıyla gıda bırakılmakta ve gözlem sınırı dahiline toplu kuş gözlemevleri yapılması planlanmıştır.

Diğer bir proje yapımı tamamlanan “Dev Kanatlar-Kara Akbaba” belgeselidir. Kara Akbaba Koruma ve Araştırma Deneyim Paylaşımı Projesi kapsamında Türk ve Yunan bilimsel heyetleri ilk kez 16-17 Aralık 2004 tarihlerinde "Kara Akbaba Koruma Çalışmalarında Ormancılık Faaliyetleri Uluslararası Çalıştayı" için bir araya gelmiştir

Memeli Hayvanlar (Mammalia) 

Memeli hayvanlar çevre kirliliğinden en çok etkilenen gruplardan olmalarından dolayı yaşam alanları her gün daha da daralmakta, buna bağlı olarak sayıları da gittikçe azalmaktadır.

Analitik Etüd çalışmaları sonucunda Soğuksu Milli Parkı sınırları içerisinde toplam 14 memeli hayvan türünün varolduğu belirlenmiştir. Milli Park Alanı’nda böcekyiyenler, kirpiler, sivrifareler, yarasalar (nalburunlu yarasa, küçük nalburunlu yarasa), tavşanlar, kemiriciler, sincap, hamsterler (kır faresi), yediuyurlar (ağaç yediuyuru), ayı,  köpekgiller (kurt, kızıl tilki), sansargiller (porsuk), çift tırnaklılar (yaban domuzu), ulugeyik, kızılgeyik türleri bulunmaktadır. Uzun Devreli Gelişme Planı’nda özellikle omurgalı hayvan türlerinin yoğun olarak yaşam alanları koruma altına alınmalıdır.

Yerleşim Alanı

Soğuksu Milli Park Alanı ile yoğun etkileşim içinde bulunan Kızılcahamam yerleşiminde yaşayanların Milli Park doğal kaynak değerleri ile ekonomik ve rekreasyonel etkileri değerlendirilmiştir.

Milli Park’a doğrudan Kızılcahamam Kent Merkezi’nden geçilerek ulaşılmaktadır. Bu nedenle, Milli Parka gelen ziyaretçi araçlarının, özellikle yaz aylarında ve hafta sonlarında kent merkezini canlandırmakla birlikte, trafik sıkışıklığına, gürültüye ve kazalara neden olduğu saptanmıştır. Ziyaretçi sayılarına bakıldığında 1999 ile 2003 yılları arasında yıllık ortalama giriş yapan küçük vasıta sayısı 26 666, büyük vasıta sayısı (otobüs, minibüs) 141, ortalama ziyaretçi sayısı ise 121 500’dür. Sadece bu rakamlar bile Milli Parkın ve Kızılcahamam Merkezinin büyük bir baskı altında olduğunu göstermektedir. Uzun Devreli Gelişme Planı’nda araç ve ziyaretçi sayısının sınırlandırılması, belirli kesimlere araç ile girişin önlenmesine yönelik öneriler geliştirilmelidir. Ayrıca, Kızılcahamam kent merkezi ile ilişkilerin ayrı bir çalışma ile kurgulanması uygun olacaktır.

SOĞUKSU MİLLİ PARKI PEYZAJ GENEL DEĞERLENDİRMESİ

Milli Park; Kızılcahamam ilçesini çevreleyen ormanların flora yönünden step ile orman zonu arasında bir geçiş teşkil etmesi sebebiyle biyolojik bakımdan önem taşımaktadır. Alanda zengin flora ve fauna varlığı bulunmaktadır. Milli Parkın aktif rekreasyon alanları İnsan etkisiyle kısmen değişime uğramış peyzaj ögelerine sahiptir. Bu alanda dahi doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını gösteren seçkin örnekler bulunmaktadır. 

Görsel Peyzaj Değerleri Sentez ve Değerlendirilmesi

Milli Park alanının görsel peyzaj değerlerinin saptanabilmesi için National Trust of South Australia tarafından kullanılan Kontrol Listesi tekniği kullanılmıştır.

Öncelikle alanın görsel değerlerinin algılanış biçimlerini belirlemek amacıyla 5 Temel ve 34 Alt Değerlendirme faktörü belirlenmiştir.

Kontrol Listesi yerel halk, ziyaretçiler, Milli Park idari elemanlarından oluşan 70 kişiye verilerek değerlendirme yapmaları istenmiştir. Daha sonra elde edilen listelerdeki verilerin toplam değerlerinin yüzdeleri alınmış, yüzde ortalaması ile ‘Görsel Peyzaj Değeri’ tespit edilmiştir. Kontrol Listesi, anket sonucu, her bir anketin kişi sayısı (12, 20, 15, 23 kişi) değerlendirilerek sonuç kutuların içine yazılmış; Aşağıdaki Tablo 7 de ise toplam kişi ( 70 ) üzerinden kaç kişinin alt faktörlerin hangi kutusunu işaretlediği ( -2, -1, 0, 1 , 2 ) Toplam Puanlama olarak yazılmıştır. 

Net Puanları bulunduktan sonra (Örn; Su rengi 5*-2+17*-1+24*1+2*6=Net Puan 9 ) Net Puan üzerinden o faktörün yüzdesi bulunmuştur. Toplam yüzde üzerinden Milli Parkın Görsel Peyzaj Değeri sonucuna ulaşılmıştır.

 

 

 

 

 

SOĞUKSU MİLLİ PARKI
1/25 000 (ÖLÇEKLİ) UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI
GÖRSEL DEĞERLENDİRME KONTROL LİSTESİ (CHECKLIST)
							Net Puan	Yüzde Oranları %
		Toplam Puanlama
		Çok Zayıf	Zayıf	Etkisiz	İyi	Çok iyi
1. AKARSU (SOĞUKSU DERESİ)	Kaliteye	-2	-1	0	1	2
	Katkısı
SU RENGİ		5	17	18	24	6	9	52,14
SU TEMİZLİĞİ		4	16	9	40	1	18	54,29
SU AKIŞ HIZI		13	39	12	4	1	-59	35,95
GENEL AKARSU YATAĞI FORMU		6	19	33	12		-19	45,48
SELKAPANI, SEDDELER		6	21	30	13		-20	45,24
KÖPRÜLER		6	18	15	31		1	50,24
SU SESİ		15	22	19	14		-38	40,96
DİĞER
2. BİTKİ ÖRTÜSÜ	Kaliteye	-2	-1	0	1	2
	Katkısı
ORMAN				2	28	40	108	75,71
ORMAN İÇİ AÇIKLIK		1	11	7	43	8	46	60,95
BODUR ÇALILIK / FUNDALIK		2	12	16	36	4	28	56,67
MEŞELİK		3	19	16	30	2	9	52,14
DÜZENLENMİŞ ALANLAR		3	15	6	26	11	27	56,43
3. İNSAN ETKİSİ	Kaliteye	-2	-1	0	1	2
	Katkısı
ANA (1. DERECE ) YOLLAR			4	3	37	26	85	70,23
TALİ (2.DERECE ) YOLLAR		5	13	31	20	1	-1	49,76
OTEL, DİĞER YAPI GRUPLARI,		4	12	20	31	3	17	54,04
YEME İÇME BİRİMLERİ		4	18	21	26	1	2	50,48
YÖNETİM BİNASI, DOĞA MÜZESİ		2	7	9	28	24	65	65,48
ÇÖP, ATIK ETKİSİ		3	2	5	31	29	81	69,29
ELEKTRİK HATLARI		7	21	20	21	1	-12	47,14
ÇİTLER, DUVARLAR,		5	23	17	24	1	-7	48,33
DİĞER
4. KOMPOZİSYON	Kaliteye	-2	-1	0	1	2
	Katkısı
PEYZAJIN SÜREKLİLİĞİ			3	9	32	26	81	69,29
AİT OLMA HİSSİ		3	8	11	38	12	48	61,71
FORMLARIN TEKRARI		1	8	27	30	4	28	56,67
DOKU ÇEŞİTLİLİĞİ			6	4	46	14	66	65,71
RENK ÇEŞİTLİLİĞİ		1	2	4	23	13	45	60,71
FOSİL AĞAÇ BÖLGESİ		3	4	33	23	6	25	55,95
5. GEÇİCİ FAKTÖRLER	Kaliteye	-2	-1	0	1	2
	Katkısı
BULUTLAR		5	10	16	29	10	29	56,90
RÜZGÂR, OLAĞAN DIŞI HAVA		3	6	11	43	7	45	60,71
GÖRÜNÜR HAYVAN YAŞAMI		3	11	11	31	14	42	60,00
HAYVAN SESLERİ		3	12	8	42	5	34	58,10
İNSAN KAYNAKLI SESLER		19	15	7	21	8	-16	46,19
DİĞER
		70 Kişi
Soğuksu Milli Parkı Görsel Peyzaj Değeri							%	55,90

 

TABLO 1 : GÖRSEL DEĞERLENDİRME KONTROL LİSTESİ PUANLAMA TABLOSU

(Toplam Puanlama, Net Puan, Yüzde Oranları Ve Görsel Peyzaj Değeri)

 

AKARSU: Kontrol Listesinde birinci faktör olan Akarsu alt faktörlerinde alınan sonuçta ziyaretçi ve yerel halkın sel kapanı ve seddeler, Genel akarsu yatağı formu, Su akış hızı ve Su sesi faktörlerinin değerlendirme sonucu  %50’nin altında olup, toplam değerlendirmeye önemli bir katkısı bulunmamaktadır. Milli Park; Soğuksu Deresinden ( Akarsu ) adını almakla birlikte değerlendirme sonucu akarsuyun yukarıda bahsi geçen alt faktörlerde Görsel Peyzaj Değerini düşürdüğü tespit edilmiştir.

BİTKİ ÖRTÜSÜ: Milli Park için karakteristik olan ‘Bitki Örtüsü’ alt faktörü olan ‘Orman’ değerlendirmenin en yüksek yüzdesini almış, diğer alt faktörlerde yine %50’nin üzerindeki değerleriyle Görsel Peyzaj Değeri yüzdesini artıran en önemli faktör olmuşlardır.

İNSAN ETKİSİ: ‘İnsan Etkisi’ bilhassa ‘Bitki Örtüsü’ özelliği ile ‘Rekreasyonel Aktivite’ amaçlı kullanım yoğunluğundan dolayı önemli bir faktör olarak Kontrol Listesinde yer almıştır. Rekreasyon aktivitesinde dolaşımı sağlayan Ana Yollar %70,23 olarak değer bulurken Tali Yollar %49,76’da kalmıştır. Elektrik Hatları ve Çitler/Duvarlar alt faktörleri ise Görsel Peyzaj Değeri Yüzdesini düşüren diğer alt faktörlerdir.

KOMPOZİSYON: Peyzajın oluşturduğu ‘Kompozisyon’; Görsel Peyzaj Değerini yükseltmektedir.  ‘ Fosil Ağaç Bölgesi’ alt faktörü bilinmemesi dolayısıyla 70 kişi üzerinden 33 kişinin etkisiz olarak değerlendirmesi sonucu; yüksek bir puan alabilecek ve Görsel Peyzaj Değerini yükseltebilecek iken %55,95 gibi önemine binaen çok az bir değerde kalmıştır. Bu değerlendirme sonucu ‘Fosil Ağaç Bölgesi’ Bölgeye ve Alana Yönelik Projeler kapsamında ‘Özel Proje Alanı’ olarak tespit edilmesi uygun olacaktır.

GEÇİCİ FAKTÖRLER: Beşinci ve sonuncu faktör olan ‘Geçici Faktörler’ genel olarak olumlu bir etkiye sahipken; ‘İnsan Kaynaklı Sesler’ alt faktörü Milli Parkın yoğun bir şekilde rekreasyon amaçlı kullanımı sonucunda %50’nin altında bir değer olarak karşımıza çıkmıştır. Görünür hayvan yaşamı ve hayvan sesleri ise Soğuksu Milli Parkı’nın Karaakbabaların yaşam alanı içerisine giriyor olmasına karşın, hak ettiği yüksek bir yüzde alamamıştır. Ziyaretçilerin büyük çoğunluğunca Karaakbabaların varlığı bilinmemektedir. Hayvan sesleri olarak ise genel olarak kuş sesleri değerlendirmeye alınmıştır. Bu faktörün değerlendirilmesi sonucunda Milli Park Şefliği’nce önceden düşünülmüş olan ‘Karaakbaba Lokantası’ Projesinin; Bölgeye ve Alana Yönelik Projeler kapsamında  ‘Özel Proje Alanı’ olarak değerlendirilmeye alınması uygun olacaktır.

SENTEZ ÇALIŞMALARI

Sentez sürecinin birinci aşamasında[15];

Alanda doğal, görsel-peyzaj, ekolojik, bilimsel, flora, fauna ve rekreasyonel kaynaklar açısından seçkin-üstün örneklerinin bulunması ve nedenleri değerlendirilmiştir,

Eşsiz biyolojik değerler, vejetasyon tipleri ve arazi formlarının bulunması ve nedenleri değerlendirilmiştir,

Korunan alanın ekolojik bütünlüğünü korumak için alanın dışındaki gelişmeler de dahil olmak üzere Soğuksu Milli Park Alanına olabilecek etkileri irdelenmiştir,

Milli Park Alanı’nda ve çevresinde yaşayan yöre insanı için ekonomik, kültürel veya diğer yollarla çok önemli olan alanların ve kaynakların mevcudiyeti ve var ise nedenleri değerlendirilmiştir,

Korunan alanın dışındaki insanlar için temel hizmet ve servisleri sağlayan alanların ve kaynakların (ekonomik ve/veya geleneksel değerler) mevcudiyeti ve var ise nedenleri değerlendirilmiştir,

Nadir ve endemik bitkiler ile hayvanların mevcudiyeti ve sürdürülebilirliğinin değerlendirilmiştir,

Hassas, tehdit altında veya tehlike altındaki bitkiler, hayvanlar ve habitatların değerlendirilmiştir,

7İnsan kullanımından etkilenebilecek, hassas sıra dışı kaynakların değerlendirilmesi, (bu alan için fosil ağaçların bulunduğu bölge, kara akbaba yuvalama ve habitatı ele alınacaktır),

İnsan etkisiyle değişime uğramış peyzajların ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını gösteren seçkin örneklerin bulunması ve nedenleri irdelenmiş ve değerlendirilmiştir,

Başlıca arkeolojik ve tarihi sitlerin mevcudiyeti ve var olması durumunda nedenleri irdelenmiştir,

Başlıca kültürel alanlar ve doğal sit alanı (Taşlaşmış ağaç kesimi) irdelenmiştir,

Dünya çapında tanımlanan özellikler irdelenmiştir,

Yine önemli doğal kaynak-insan ilişkileri (su kaynağı kullanımı-insan ilişkisi, rekreasyonel alan kullanımı-insan ilişkisi vb) irdelenmiştir.

Sentez bölümünün ikinci aşamasında ise; sınırlayıcılar-fırsatlar ve tehditler tanımlanmış, Milli Park Alanı ve alandaki kaynak değerlerine yönelik var olan temel-başlıca her bir tehditin tanımlaması yapılmıştır.  

Bazı kısıtlar ve sınırlayıcılar alandaki kaynakların ve doğal çevrenin fonksiyonlarından kaynaklanmaktadır. Soğuksu Milli Parkı’nın alan olarak küçük bir Milli Park olmasına rağmen zaman zaman aşırı kullanımı nedeni ile oluşan insan kaynaklı baskılar eşsiz ve müdahaleye açık değerlerini tehdit etmektedir. Endemik türler, tehdit altındaki türlerin bulunması, özellikle kara akbabaların nadir yaşam alanlarından biri olması insan eylemlerinin kısıtlanması gerekliliğini getirmektedir.

Diğer sınırlayıcılar;

Yasal zorunluluklar,

Mülkiyet durumu,

Önceki kullanım durumu,

Yönetsel sınırlayıcılar, (Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Ankara Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan protokol, Turizm Alanı ilanı vd.)

Öncelikli faaliyetler ve kullanımlar,

Milli Park Alanı çevresindeki kullanım veya uygulamalar, ziyaretçilerin neden olduğu sorunlar,

Diğer politik faktörler,

Olarak tanımlanmıştır. Sınırlayıcıların açıklanmasından sonra Soğuksu Milli Parkı’na yönelik tehditler ve baskılar tanımlanacaktır. Bu tehdit veya baskılar;

İnsan kaynaklı veya doğal tehdit ve baskılar,

Korunan alanın içinden ya da korunan alanın çevresindeki nedenlerden kaynaklanan tehdit ve baskılar,

Sosyal veya ekonomik taleplerden kaynaklanan tehdit ve baskılar olarak,

Ana başlıklarla verilmiştir. Soğuksu Milli Park Alanı’nın geleceğini etkileyebilecek faktörler tanımlanmış ve değerlendirilmiştir.

 

KAYNAKLAR

DAVIS, (1965, 1988), GÜNER ve ark. 2000,  “FLORA OF TURKEY AND EAST AEGEAN ISLAND“, Vol. I-X.

ADIGÜZEL, N.  ve VURAL, M. 1995. “KIZILCAHAHAM SOĞUKSU MİLİ PARKI (ANKARA) VEGETASYONU”, Turkish Journal of Botany, 19; 213-234.

AKATA, I., 2004. “ANKARA-KIZILCAHAMAM SOĞUKSU MİLLİ PARKI MAKROMANTAR FLORASI”,  Yüksek Lisans Tezi.  Ankara Üniversitesi, Ankara.

AKMAN, Y. 1999, “İKLİM VE BİYOİKLİM”. Palme Yayın dağıtım, 350 s., Ankara.

YAKLAŞ, S., 2005, “ANKARA-KIZILCAHAMAM IŞIK DAĞI KARAYOSUNLARI (MUSCİ) FLORASI”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Biyoloji ABD, Ank.

ANONİM, 2002., “TC. BAŞBAKANLIK DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. ORTALAMA, EKSTREM SICAKLIK, YAĞIŞ VE RÜZGAR DEĞERLERİ VERİLERİ (AYLIK-YILLIK), KIZILCAHAMAM İSTASYONU”, Ankara. 

EMBERGER, L. 1954, “POJE D’UNE CLASSİFİCATİON BİOGEOGRAPHİQUES DES CLİMAS COLLAQUES UN MONDE”, Paris.

UYAR, G. 1999, “KIZILCAHAMAM SOĞUKSU MİLLİ PARKI KARAYOSUNLARI (MUSCİ) FLORASI”, Doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.

ERİNÇ, S., 1988. “KLİMATOLOJİ VE METOTLARI”, ALFA Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.

AKMAN, Y., 1981.   « CLIMATS ET BIOCLIMATS EN TURQUIE » . Ecol. Mediterranea. T.8.      Fasc. 1/2. 73-87. Marseille.

AKMAN VE DAGET 1971. "QUELQUES ASPECTS SYNOPTIQUES DES CLIMATS DE LA TURQUIE" Bull. Soc. Long. Georg. Tome 5, Fasc 3, 269-300.

ADIGÜZEL, N.  VE VURAL, M. 1995. “KIZILCAHAHAM SOĞUKSU MİLİ PARKI (ANKARA) VEGETASYONU”. Turkish Journal of Botany, 19; 213-234.

ÖNGÜR, T., 1977, “KIZILCAHAMAM GB’SİNİN VOLKANOLOJİSİ VE PETROLOJİ  İNCELEMESİ” Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, C.20, S.2, S. 1-12, Ağustos 1977.

SOYLU, R., Nisan 2000, “İÇ ANADOLU BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ MİLLİ PARKLAR BAŞMÜHENDİSLİĞİ KIZILCAHAMAM (ANKARA) SOĞUKSU MİLLİ PARKI MİSAFİRHANE BİNASI VE ÇEVRESİNİN ZEMİN ETÜD RAPORU”, Hazırlayan: GD Mühendislik Ltd. Ank.

 AKYOL E. 1969, “ÇELTİKÇİ ÇEVRESİ LİNYİT ZUHURLARININ JEOLOJİSİ”;    

     MTA Rap. 4405,   Yayımlanmamış, Ankara

  EROL O. 1954, “ANKARA VE CİVARININ JEOLOJİSİ HAKKINDA RAPOR”: 

     MTA Rap. 2491,   yayımlanmamış rapor,Ankara

  ÖNGÜR.T.1976, “KIZILCAHAMAM ÇAMLIDERE,ÇELTİKÇİ,KAZAN

     DOLAYININ JEOLOJİ  DURUMU VE JEOTERMAL ENERJİ OLANAKLARI;

     MTA Rap. Yayımlanmamış rapor ,Ankara

 TATLI.S.,1975, “Kızılcahamam D alanının jeolojisi jeotermal enerji olanakları;   

     MTA Rap.  Yayımlanmamış rapor,Ankara

ÖZBEK,G., 2001,  “KIZILCAHAMAM – SOĞUKSU MİLLİ PARKI’NIN HALKLA İLİŞKİLER AÇISINDAN İNCELENMESİ” , Bitirme Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Bartın Orman Fakültesi, Orman Müh. Böl.,  BARTIN,

AKÇA, Y., 2000, “KIZILCAHAMAM-SOĞUKSU MİLLİ PARKI DEĞERLERİNİN TOPLUM TALEPLERİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ”, Bitirme Ödevi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Bartın Orman Fakültesi, Orman Müh. Böl.,  BARTIN,

SOĞUKSU MİLLİ PARKI UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI SENTEZ RAPORU, Haziran 2007, Yurtteknik Harita İmar İnş. Tur. Ltd. Şti. ve UTTA Planlama, Projelendirme, Danışmanlık Ltd. Şti. İşortaklığı.

KOZAN, Y., 2004, “MİLLİ PARKLAR’IN REKREASYON FONKSİYONU: SOĞUKSU MİLLİ PARKI ÖRNEĞİ”, Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Bölümü.

KARA AKBABA İLE BARIŞIK ORMANCILIK FAALİYETLERİ, 2004, Hazırlayanlar; BİLGİN, C., CAN, O., ARIHAN, O., KARAÇETİN, E., CAN, Ö.K., Kitapçık, Kuş Araştırmaları Derneği, Hollanda Tarım, Doğa ve Gıda Kalite Bakanlığı.

ANKARA’NIN MESİRE YERLERİ, Ekim 2005, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ankara Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü.

RESMİ YAZIŞMA VE DOKÜMANLAR :

KARAKURUM, E., BATUR, T., KILINÇ, İ., AYTEMİZ, T., DİLCİMEN, S., OĞUZ, H., Haziran 1988-Mart 1989 (Reviz.), “SOĞUKSU MİLLİ PARKI 5 YILLIK PLAN RAPORU (1989-1994), Orman Bakanlığı, Parklar ve Tabiat Anıtları Şubesi, Tabiatı Koruma Alanı ve Çevre Sorunları Grubu.

BOZ, M., SOMUNCU E., 1988, “SOĞUKSU MİLLİ PARKI ÖZEL AMENEJMAN PLANI (1989-2008)”, Yayınlanmamış Rapor, Kızılcahamam Orman İşletme Müdürlüğü, Soğuksu Milli Parkı Bölge Şefliği.

DEMİRBAĞ, S., Soğuksu Milli Park Mühendisi, “SOĞUKSU MİLLİ PARK    MÜHENDİSLİĞİ HUDUDUTLARI DAHİLİNDE EKSİK PROJE VE YATIRIMLAR”,  1999-2005, Çeşitli Yıllarda Hazırlanan Raporlar.

Soğuksu Milli Parkı ilanına ilişkin Orman Genel Müdürlüğü’nün  19.2.1959 tarih ve 6.KS.11-6885/13 sayılı yazısı.

Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı, Çevre Koruma Dairesi Başkanlığı, Yeşil Alanlar Düzenleme Şube Müdürlüğü’nün Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne yazdığı 21.02.2005 Tarih ve 10.01.H.2.05/346-501 Sayılı Yazısı.

T.C. Bakanlar Kurulu’nun 7.11.1985 Tarih ve 85/10036 Sayılı Kararı.

07.12.1985 Tarih ve 18951 Sayılı Resmi Gazete.