Koruyucu ailelik

Ülkemizde her yıl 20 Kasım tarihinde kutlanan Dünya Çocuk Hakları Günü’nü, yalnızca “kutlu olsun” diyerek mi geride bıraktık? Çocuklar için ne yapabiliriz diye hiç düşündük mü? Yapılabilecek birçok şey var elbet. Ancak ben bu yazımda o birçok şeyden bir tanesi olan “koruyucu ailelik” konusuna özellikle değinmek istiyorum. Bu konuyu seçmemin nedeni basında sık sık yer alıyor olması ve maalesef halkın ve basının bu konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmaması kaynaklı yanlış yer alıyor olması.

Basında yer alan haberlere bakıldığında, koruyucu aileliğin ne olduğunun halen bilinmediği, bu nedenle kamuoyunun yanlış yönlendirildiği ve bu konu ile ilgili olumsuz tutumlara sahip olunmasına neden olunduğu görülmektedir. Bu haberlere bakıldığında, genellikle koruyucu aile bakımı altındaki çocukların, bir süre sonra o aileden alınarak çocuğunu “hiç arayıp sormayan” biyolojik aileye verildiği ile ilgili haberler olduğunu görüyoruz. Sanıyorum bu aşamada öncelikle, koruyucu aileliğin ne olmadığına değinmek gerekir.

Koruyucu aile olmak, evlat edinmek demek değildir! Evlat edinme, koşulları, sonuçları ve sona ermesi Medeni Kanun’da düzenlenmiş bulunan, hakimin izni ile tamamlanan hukuksal bir kurum olup, evlat edinenle evlatlık arasında evlilik içi soy bağına benzer bir hısımlık ilişkisi meydana getirir. Evlat edinme, ana–babası hukuken ya da fiilen belli olmayan veya ana–babası bulunmakla birlikte asıl ailesinde sağlıklı yetişme olanağı bulunmayan çocukların, başka bir ailenin devamlı ve asli üyesi durumuna gelmesini sağlar (Medeni Kanun, m. 314). Koruyucu aile bakımı ise, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile koruyucu aile ya da kişi arasında yapılan bir sözleşme ilişkisine dayanır. Çocuk, koruyucu aile yanına kısa ya da uzun bir süre veya kimsesiz ise reşit oluncaya kadar yerleştirilir. Koruyucu aile ile yanına yerleştirilen çocuk arasında herhangi bir soy bağı ilişkisi kurulmaz, çocuk koruyucu ebeveynin velayeti altına girmez.

Peki koruyucu ailelik nedir? Kimlere koruyucu aile denir? Çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocukların, kendi ortamları içinde bakım, eğitim, yetiştirilmeleri sorumluluğunu, kısa veya uzun süreli olarak, gönüllü ya da ücretli statüde, devlet denetiminde paylaşan uygun aile ya da kişilere koruyucu aile denilmektedir. Bu tanımda dikkat edilmesi gereken bir takım unsurlar bulunmaktadır. “Öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocuklar” ifadesi, koruyucu aile hizmet modelinin özünde, bu hizmetin geçici süreliğine yapılmasının yattığını belirtmektedir. Amaçlanan; koruyucu ailenin, öz aile sorununu çözene kadar öz aileye destek olması, bu süre içerisinde çocuğun bakımı üstlenmesi, çocuğa bir aile ortamı sağlaması ve ebeveyn rolünü üstlenen kişiler durumunda olmalarıdır. Ancak, maalesef karşılaşılan en büyük sıkıntılardan birisi, koruyucu aileler tarafından koruyucu ailelik hizmet modelinin kısa süreli bir hizmet modeli olduğunun bilinmesine rağmen, koruyucu ailelerin bu durumu kabullenmekte çoğu zaman güçlük çekmeleri ve çocuklara bağlanmalarıdır. Hatta bazı aileler öz aileleri rakip olarak görebilmekte ve çocuğu öz ailesi ile görüştürmek istemeyebilmektedirler.

Şimdi tüm bu bilgiler ışığında, koruyucu aileliğin ne olmadığına dair doğru bilgilendirildiğinizi düşünerek, sizlere tekrar sormak istiyorum. Çocuklar için ne yapabiliriz diye hiç düşündük mü? Yapılabileceklerden birisinin de koruyucu aile olmak olduğunu hiç düşündük mü? Unutmayalım ki, her çocuğun kendilerini koruyacak, sevecek, destekleyecek, güven sağlayacak, sosyal ve maddi gereksinimlerini karışlayabilecek sıcak bir aile ortamına ihtiyacı vardır. Çocukların bir elinden de biz tutup, bu ihtiyaçların karşılanmasını sağlayabiliriz.