Köyden Mektup - 3

Var mısıñız gavilleşip bu sene
Bizim köyde buluşalım arkıdeş.
İlmek ilmek hatırdeki desene
Yâreñniğe buleşelim arkıdeş.

Hasıradı anamızıñ gucağı
Durup duru bubamızıñ ocağı
Dığan, hapaz, haranı, sac, sâcâğı…
Da ne olsun yerleşelim arkıdeş.

Değil miyiz memleketiñ âşığı?
Bir bir yansıñ haneleriñ ışığı
Sallayalım tanaşına gaşığı
Sofralara doluşalım arkıdeş.

Hayatlardan ufuklara bakalım
Guşluk vakdi çoveşliğe çıkalım
Çokeşelim yılgıñlığı yıkalım
Damardını doleşelim arkıdeş.

İşimiz çok astığımız elekle
Endirelim dovalarla, dilekle
Çayırlarda şu gırannık felekle
Gıyasıya güleşelim arkıdeş.

Keyfi gelsiñ davıllarıñ, zurnanıñ
Derdi diñsiñ gökyüzünde durnanıñ
Mıñarlarda gürül gürül gurnanıñ
Neşesiyle gülüşelim arkıdeş.

Tüttürelim bacamızdan ümidi
Gocarağı, goşumları, hamidi
Gonu gonşu, akırbala kim idi
Gençle bilmez, bilişelim arkıdeş.

Vereñ diye haber alsak biriñden
Yüreğimiz yaralanır deriñden
Düşenneri galdıralım yeriñden
Ver elini elleşelim arkıdeş

Bırakalım gurbet ile gumarı
Üñneñ geliñ Aynımah'ı, Omar'ı
Bağlıyalım damarına damarı
Toprak ile oluşalım arkıdeş.

Kötü günne galsın eski çağlarda
Meşk ederek bahçelerde, bağlarda
Goyun… guzu… geçilerle dağlarda
Ovalarda meleşelim arkıdeş.

Er dediğiñ yakışır mı gulluğa?
Hadeñ bakam yapışalım pulluğa
Geñ göñüller dönsüñ gari bolluğa
Çok diñnendik, çalışalım arkıdeş.

Ürünnemiz hiç olmasıñ cılıñgız
Daha evvel nasıl ise gızañ gız
Ölene dek yâr bizimdir yalıñız
Gayrısını üleşelim arkıdeş.
Gayrısını bölüşelim arkıdeş.

07.02.2018
Salih ERDEM

***

Akırba: hısım, akraba
Bakam: Bakalım
Buba: Baba
Buleşmek: Başlamak
Cılıñgız: Zayıf, cılız, kuru, sıska, arık
Cume: Cuma
Çokeşmek: Çokaşmak, Toplanmak, birikmek, üşüşmek, kalabalık etmek
Çoveşlenmek: Güneşlenmek.
Çoveşlik: Çoveşlenmek için çıkılan yer
Damardı: Evin arkası
Davıl: Davul
Dığan: Yaş tavası
Diñnenmek: Dinlenmek
Doleşmek: Dolaşmak
Dova: Dua
Durna: Turna
Endirmek: İndirmek
Gavilleşmek: Sözleşmek, söz birliği etmek, anlaşmak
Geñ: Bir müddet sürülmeyerek boş kalmış ve otla kaplanmış tarla [gen toprak -1]
Gırannık: Gıramlık, Ölmesini istediği kimse için ölesice anlamında kullanılır
Gonu gonşu: Komşular
Goşum: Atların kayış takımı
Gul: Kul
Gurna: Kurna, çeşme önündeki oluk
Guşluk: Sabah ile öğle arası
Güleşmek: Güreşmek
Hadeñ: Haydi
Hamit: Ata arabasına atların koşumunda veya harman döverken beygirlere takılan saptan yapılmış boyunduruk.
Hapaz: Saçta pişirilen yufkayı, ekmeği çevirmeye yarayan tahta araç.
Haranı: Tencere
Hasıramak: Özlemek
Hayat: Sofa, Evlerde oda kapılarının açıldığı genişçe yer, hol
Mıñar: Pınar
Üñnemek: Seslenmek, çağırmak.
Vereñ: Çürük, yıkılmış, çökmüş yapı vb. için, hasta insan, mamır olmayan iş
Yalıñız: Yalnız
Yâreñlik: 1. isim Yakın arkadaşlık, muhabbet 2. Ahbapça, dostça konuşma, söyleşme, sohbet

***

Genizcil (nazal) n sesi

Türkçenin önemli seslerinden biridir.
Türkçede hâlâ yaşayan bir sestir ancak alfabemizde gösterimi yoktur. Bu ses bazı kaynaklarda “ng” diye gösterilir. Ancak iki ses değil, tek sestir. Gerçekte n ve g arası, genizden gelen bir ñ sesidir.

Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumunda önerilen Ñ ñ ile gösterilir.

Binlerce yıl Türk devletlerinde kullanılan Genizcil ñ sesi, Türkçenin, Arapça ve Farsça kökenli sözcük ve dilbilgisi kurallarından arındırılıp Türkiye Cumhuriyeti'nin ortak, ulusal dili olarak yazı ve konuşma dili haline getirilmesini amaçlayan İstanbul Türkçesinin temel alındığı Dil Devrimi (1932) ile alfabemizden çıkarılmıştır.

Genizcil ñ sesinin alfabeden çıkarılması halk arasında kullanılmadığı anlamına gelmiyor. İç Anadolu, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Kıbrıs’ta kullanımı hâlâ devam etmektedir.

Bu şiirin kaleme alındığı Deñizli Acıpayam ve civarının ağzında içinde genizcil ñ sesinin geçtiği birçok kelime vardır. Hâlen günlük konuşma dilinde yaşayan bu kelimelerin yazıyla ifade edilmesinde genizcil ñ kullanmak bir ihtiyaçtır.

Beñ
Geñ:
Geliñ
Gireñiz
Doñuz
Deñizli
Yalıñız
Seniñ
Neşlepbasıñız
...