Kur'an'da İnsanlığın eğitimi

Kelime anlamı "okunacak şeyleri toplayan kitap" olan Kur'an'da insanın yaradılışı; öncesi, sonrası, insan ömrünün sınırları, ölümün bir bitiş olmadığı, evrenin yaradılışı ile ilgili bilginin insanoğlunun varlık yapısına konduğu, bu bilgilere bilimsel çalışmalar sonucunda erişilebileceği, evrende yalnız olmadığımız ve bunun, "konuşabildiğimiz gibi bir gerçek" olduğu, bu dünyada bulunuş sebebimiz, ölüm ve hayatın amacı, insanlığın bir bütün olduğu… verilmektedir.

Yaradılışa ait ayetlerdeki bilgiler; fizik, kimya, biyoloji, antropoloji gibi birçok bilim dalına gönderme yapıyor. Temel amaç, bilim dersi vermek değil, Yaratıcı'nın yüceliğini tüm varlıkta göstermek ve insanın ahlaksal dünyasını zenginleştirmektir. Ancak Kur'an, bu temel amacı gerçekleştirirken tüm bilimlere de ufuklar açacak saptamalar yapmaktadır.

Şöyle de diyebiliriz: Kur'an'ın insandan istediklerinden biri de dinin verilerinin, insanlığın geldiği bilim ve düşünce düzeyine göre yeniden yorumlanmasıdır. Bu noktada en büyük görev, genç kuşaklara düşmektedir.

Allah'ın iradesine ters düşmemesi gereken "din"in insandan istedikleri nelerdir?

Bunları da özetle şöyle verebiliriz: Aklı çalıştırmak, insanlığın yararına her türlü çalışmanın içinde olmak, barış, özgürlük ve düşünceyi korumak, insanın temel ihtiyaçlarının karşılanmasını, haksızlık ve saldırılardan korunmasını sağlamak, gelecek kuşakları sağlıklı ve sorumluluk üstlenecek şekilde yetiştirmek, bu kuşaklara dinin iman ve ibadetle ilgili konularını hurafelerden arınmış olarak aktarmak ancak bunları yaparken "baskı ve zorlama" uygulamamak, haksız kazancı önlemek ve ekonomik değerleri yararlı hale getirmek...

Kendisini; “O âlemlere bir öğütten başka şey değildir, içinizden, dosdoğru yürümek isteyen için” (1), “Gerçek şu ki o, sakınanlar için tam bir uyarıcı ve düşündürücüdür.”(2), “Saygıyla ürperene bir hatırlatma” (3) olarak tanıtan Kur’an; evrenin özünde ve insan hayatında; bilginin ve bilginin sonsuzluğunun, ilmin, düşünmenin, üretmenin, okumanın, yazmanın, değişimin, kayıt altına almanın, önemine sık sık vurgu yapıyor; yemin ediyor.

Örnek olarak bazı ayetleri verelim:

“Yaratan Rabbinin adıyla oku/çağır! … Oku! Rabbin Ekrem’dir/en büyük cömertliğin sahibidir. O’dur kalemle öğreten. İnsana bilmediğini öğretti.” (Alak Suresi 1,3,4,5)

“Nun! Andolsun kaleme ve satır satır yazdıklarına…” (Kalem Suresi,1)

“… Ve Kur’an’ı ağır ağır, düşüne düşüne oku.” (Müzemmil Suresi, 4)

“Zorluğun yanında bir kolaylık muhakkak var. O halde, bir iş ve oluştan boşalır boşalmaz yeni bir iş ve oluşa koyulup yorul.” (İnşirah Suresi, 6-7)

Gerçek şu ki insan, öz benliği üzerine yönelmiş keskin ve derin bir bakıştır; dökse de ortaya tüm mazeretlerini.” (Kıyamet Suresi,14 - 15)

“Eğer yeryüzündeki ağaçlar kalem olsa, deniz de arkasından yedi deniz daha katılarak yardımcı olsa, Allah’ın kelimeleri tükenmez. Allah Azîz’dir, Hakîm’dir.”(Lukman Suresi, 27)

“Ve şu kuşkusuz ki, sizin üzerinizde koruyucular-bekçiler var. Çok değerli yazıcılar, bilirler yapmakta olduğunuzu.”
(İnfitâr Suresi, 10-12)

“… Gerçek şu ki, Allah, bir toplumun mâruz kaldığı şeyleri, onlar birey olarak içlerindekini/birey olarak kendilerine ilişkin olanı değiştirmedikçe, değiştirmez…”(Ra’d Suresi, 11)

***

Kur’an’da; bilgi-bilgisizlik ve ilim kelimeleri de çeşitli bağlamlarda defalarca verilmektedir. Bunları özetle şöyle sıralayabiliriz:

Tartışılmaz ve karşı çıkılmaz bilgi…
Kavrayışını bilgi ile derinleştir.
Şaşmaz ve aldatmaz bir bilgi…
Bilgiden nasipli bir topluluk…
Bilgiyle donanmış bir topluluk…
Bilgi sahibi topluluk…
Bilgi ile donanmış bir toplum
Her bilgi sahibinin üstünde bir başka bilen vardır.
Her kim bilgisizlikle bir kötülük işler de…
O’nun bilgisi dışında bir yaprak bile düşmez.
Açık-seçik bilgi sunan Kitap…
Bilgisizce saptırmak…
Kıyamet saatine ilişkin bilgi… 
Sana öğretilenden bana bilgi öğretmen şartıyla…
Her birine hükümdarlık ve bilgi verdik.
Kesin bilginin tam gerçeği…
Bilgiden yoksun olanlar…
Onu bilgi ve beden gücü yönünden üstün kıldı.
Doğru bilgiye dayalı eriş, bozuk bilgiye dayalı sapış…
Hakkında hiçbir bilginiz olmadığı şeyde neden tartışmaya giriyorsunuz?
Açık-seçik bilgiler veren ayetler indirdik.
Kendinde kitaptan bir ilim olan kişi
Onların çokları ilimden nasipsizliği sürdürüyorlar.
Yiğitlik çağına ulaşıp olgunlaşınca ona hikmet ve ilim verdik.
Kendilerine ilim verilmiş olanlar/verilenler
İlimden nasipsizlerin yolunu izlemeyin.
Gerekli olgunluğa oluşunca ona hükmetme yeteneği ve ilim verdik.
İlimden nasiplenen bir toplum
Birçokları ilimsiz bir biçimde kendi keyiflerine uyarak halkı şaşırtıyorlar.
İlimsizlik yüzünden öz evlatlarını beyinsizce katledenler
Eğer doğru sözlü iseniz bana ilimle haber verin.
İlim dışı bir şekilde insanları şaşırtmak
Biz onları bir ilim sayesinde âlemlere üstün kılmıştık.
İlimsizlik yüzünden saptırdıkları kişilerin günahlarının bir kısmını da yüklenecekler.
İlim sahipleri için elbette ibretler vardır.
Zulme sapanlar ilimsiz bir biçimde keyiflerine uymuşlardır.
İlimde derinleşmiş olanlar… İlim ve hikmette derinleşmiş olanlar

Kur’an; “İçinizden hayra çağıran, doğruyu-güzeli emreden, kötü ve çirkinden alıkoyan bir topluluk olsun. Kurtuluş ve zafere eren işte onlardır.” (4) diyor ve ekliyor; “Gevşemeyin, tasalanmayın. Eğer inanıyorsanız üstün olan sizsiniz.” (5)

Selam, saygı, sevgi, sâlat ve sağlıcakla kalın…

___________________________
1.Tekvîr, 27-28
2. Hâkka, 48
3. Tâhâ, 3
4. Âli İmran, 104
5. Âli İmran, 139