Mizah mı, 'Dilsel sulanma mı'?

Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlükte: ‘Mizah’ sözcüğünün karşılığı ‘gülmece’ yer almaktadır.

‘Mizah,’ insanı ‘güldüren’ ‘resim,’ ‘karikatür,’ ‘konuşma’ ve ‘yazı’ sanatıdır. ‘Mizah ‘ ‘Arapça’ kökenlidir.

Yaşamımızın güldüren yanlarını gündeme getiren, ‘birikimli’ ve ‘kıvrak zekalı’ kişilerin yaptığı ‘sözlü,’ ‘yazılı’ ve ‘çizgili’ bir sanat türüdür.

Bu yazımızda daha çok ‘mizahın’ ‘yazılı’ türü üzerinde çalışacağız.

‘Mizah tarihimizde’ Cemal NADİR, yalnızca ‘karikatürist’ değil, bir ‘mizah ustasıydı.’ Bir ‘mizah ustasının’ başarılı bir sanatçı olabilmesi için ‘önyargısız,’ öncelikle ‘kendisiyle barışık’ ve‘alay edebilen’ bir ‘kişiliğe’ sahip olmalıdır.

Ülkemizde ‘mizahın’ ‘sözlü’ örneği olarak ‘fıkra,’ ‘Türk Mizahının’ ilki olmuştur.

Tazminattan sonra ‘yazılı mizah’ daha çok ‘gecekondu’ ve ‘metropol’ insanını konu almaya,  politikaya ağırlık vermeye başlamıştır.

Ülkemizde 1870’li yıllarda yayın yaşamına atılan Ziya Paşa’nın ‘Zafernamesi’ döneminin bir numaralı ’yazılı mizah’ yapıtıdır.

Yirminci yüzyıl başlarında Hüseyin Rahmi GÜRPINAR ‘yazılı mizahta’ ‘ekol’ olmuştur.

Neyzen TEVFİK ise,‘yazılı mizah’ konusunda ‘yaratıcılığını zorlayan’ bir şairdir. NEYZEN, özel yaşamında ‘bohem’ ve marjinal’ yaşam tarzını tercih etmesi ile ‘mizah’ ve ‘argo’ dağarcığına oldukça katkısı olmuştur.

Yusuf Ziya ORTAÇ ‘Akbaba’ dergisi ile  ‘olağanüstü’ yapıtlar çıkarmış, bir dönemin ‘ustalarını’ temsil etmiştir.

‘Yazılı mizah’ dalında Aziz NESİN, Rıfat ILGAZ’dan günümüze Cihan DEMİRCİ, Hasan KAÇAN, Nihat GENÇ’e kadar adını anmadığımız daha nice ‘yetenek,’ ‘usta’ var…

Mizah yazarı bir ‘fenomendir.’  Onun ‘yaratıcılığı’ ve ‘zeka ürünü’ mizah anlayışı, genleri ile ortaya çıkmış, ‘yaşam tarzı’ olmuştur.

Bir ‘mizah yazarının’ ‘usta’ olabilmesi için “bir fırın ekmek yemesi gerekir.” Onu ancak ‘okuyucuları’ ‘usta’ yapabilir. Hayranları tarafından ‘usta’ mertebesine yükseltilen ‘Türk Mizahını’ en güzel yansıtan“Nasrettin HOCA” olmuştur.

‘Mizah dili’ile ‘boş,’ ‘düzeysiz’ yazma arasında çok ince bir çizgi vardır.

Sakın!.. Anadilimizin içinde yer alan, özel bir dil olan‘argo’ ile karıştırdığımı sanmayın…

‘Argo,’ ‘kaba’ve ‘küfürlü’ bir dil olarak anlaşılır. Ancak ‘küfürlü’ ve ‘bozuk’ dilden ‘jargon’ farkı vardır.

Benim vurgulamaya çabaladığım; ‘Sözde mizah yaptığını sanan ‘kaba-saba’ ve ‘aşağılık,’ genellikle ‘eğitim düzeyi düşük,’ ‘donanımsız’ ‘ayak takımının’ üslubudur.

Bunlar, ‘mizah yazarı’ değil , “dilsel sulanmanın” ürünüdür.

Ne yazık ki; böyle ‘kaba’ bir kültürün bireylerinin ’iletişim kanallarında’‘dilsel sulanma’ üslubunu yeğlemesini hiç yadırgamıyorum!..