Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

13 Ocak '18

 
Kategori
Bilim
 

Modernizmin Gizli Yasaları (1)

Modernizmin Gizli Yasaları (1)
 

Salvador Dali, “Rose Meditative”, 1958.


Modernizmin tüm faaliyetlerinde ortaya çıkan “gizli yasaları” vardır. Modern toplumların eylem kodlarını programlayan bu gizli yasalar Toffler’a göre, birbirini tamamlayan altı temel bileşenden oluşur: Standartlaşma, uzmanlaşma, senkronizasyon, toplanma, büyüklük, merkezileşme. Ve bu bileşenler bağlamında çözümlenen her olguda, modernizmin örtülü dinamiği ortaya çıkar.

Bu yazıda ilk ikisini, “standartlaşma” ve “uzmanlaşma”yı ele alacağız.

“Standartlaşma” ile vurgulanmak istenen; rollerimizin, görevlerimizin, davranışlarımızın, yaşadığımız mekânların, üyesi olduğumuz örgütlerin, gereksinimlerimizin standartlaşması ya da özlü bir ifadeyle “yaşamlarımızın standartlaşması”dır.

“Uzmanlaşma” ise rollerde, işlerde, mesleklerde, disiplinlerde, denetimde, denetlenmekte uzmanlaşma ya da “standartlaşmada uzmanlaşma” olarak ifade edilebilir.

Bu tanımlar bağlamında modern zamanlarda ortaya çıkan çöküşleri şöyle fotoğraflayabiliriz:

Standartlaşma sonucu; “standardize olmuş” rol kalıpları, görevler, bedenler, beyinler, davranışlar, mekânlar, alt yapılar, örgütler, ilişkiler, zevkler, eğlenceler, tatiller, yaşamlar. Standart insanların ortak paydası; doyumsuzluk, kimliksizlik, duyarsızlık, anlamsızlık, mutsuzluk.

Uzmanlaşma sonucu; rollerde, mesleklerde, işlerde, disiplinlerde, inançlarda, denetimde, denetlenmekte uzmanlaşma. “Standartlaşmada uzmanlaşma”nın çıktısı olarak; tek boyutluluk, fanatiklik, düşünme kısırlığı, sınırlar, kuşatılmışlık, kopukluklar, iletişim-davranış bozuklukları, âtıl potansiyeller.

İlk olarak günümüzde yapısal bozulmalara ve kavramsal erozyonlara uğrayan aile, okul, fabrika, devlet, sermaye, iletişim ve yönetim gibi toplumsal örgütlenmenin temel kurumlarının modern koşullara göre kısa tanımlarını yapalım, ardından postmodern durumlarını değerlendirelim.

AİLE’nin modern durumu: Modern zamanların “çekirdek aile”si olarak ifade bulan anne, baba, bir ya da birkaç çocuktan oluşan aile. Ailenin işlevleri okul, huzurevi gibi temel kurumlarda.  Annenin ev işlerinde (ve varsa mesleğinde), babanın mesleğinde uzmanlaşması.

AİLE’nin postmodern durumu: Solo yaşayanlar, birlikte yaşayanlar, evliler, iki evlilik arasındakiler, ikinci evlilikler, çocuksuz aileler, karma aileler, kalabalık aileler gibi. Rollerde uzmanlaşmaya son: Temel işlevlerde sorumluluk paylaşımı, yan işlevlerde teknolojiden-akıllı çevreden yararlanma.

OKUL’un modern durumu: Okul binalarının mimarisinde, yerleşim planında, araç-gereçlerde, renklerde, giriş sınavlarında, formalarda, not sistemlerinde, müfredatlarda, sınıf geçmede standardizasyon. Kategorize edilmiş disiplinler ve disipliner uzmanlaşma. Her disiplinde “üreten” öğretmenler ve “tüketen” öğrenciler.

OKUL’un postmodern durumu: Kitle eğitiminden uzaklaşma, bireysel yetenekler ve seçimler doğrultusunda öğrenci odaklı eğitim, yaşam boyu öğrencilik. Disipliner derinlik ve uzmanlaşmaya son. Disiplinler arası işbirliği, öğretmenden rehbere dönüşüm, birlikte ve yaparak öğrenme süreçleri, bitmeyen bir süreç olarak öğrenme.

FABRİKA’nın modern durumu: Makinelerin, ürünlerin, süreçlerin standartlaşması: İş ve zaman standartları, görev tanımları, ücret sistemleri, mesai ve yemek saatleri, izinler, ek ödenekler, işe alma yöntemleri. İş bölümü: Daha az zaman ve emek kaybı. Meslekleşme olgusu: Uzmanların işe özgü bilgileri tekelinde toplaması ve yeni gelenleri bu alana almamaları.

FABRİKA’nın postmodern durumu: Kitlesel üretimin geri kalmış teknolojilere aidiyeti. Yeni temel endüstriler; elektronik, uzay, deniz, genetik. Düşünsel emeğe, niteliğe dayalı, Ar-Ge yönelimli süreçlerin tamamında esneklik. Üretim-dağıtımda kitlesellikten uzaklaşma, performans değerlendirmesi. Farklı ve özel küçük partiler halinde üretim gereksinimi. Çok boyutlu bakış açılarının sinerjisi.

DEVLET’in modern durumu: Ulus Devlet: Toprakların, kaynakların, işyerlerinin, sektörlerin, ideolojinin korunması. Fren ve dengeler: Bürokrasi. Siyasetçi+bürokrat arasında paylaşılan iktidar hiyerarşisi.

DEVLET’in postmodern durumu: Sınırsız dünyanın doğal ekonomik bölgeleri: Bölge-devletler. İnsanlık ve yurttaşlık hakları. Karar darboğazı döneminde şişip hantallaşmış olan devletin küçülerek büyümesi. Karar alma süreçlerinin paylaşılması: “n-sayıda atomize karar mekanizması”.

SERMAYE’nin modern durumu: Paranın ve fiyatların standartlaşması. Devletin para basması, tek fiyat politikası, tek para. Sermayenin denetimi uzmanlarda. İki temel kriter: Kârlı mı? Askeri açıdan yararlı mı?

SERMAYE’nin postmodern durumu: Sermayenin ya da teknolojinin denetimi. Toplum ve doğa ile sermayenin ilişkisi: Sermaye doğayı korusun ve sermaye piyasanın değil, bireyin gereksinimlerini karşılasın.

İLETİŞİM’in modern durumu: Kitle haberleşme araçları, standartlaştırıcı mesajlar ve imajlar, diyalektlerin kaybolması. Gazete, radyo, sinema, TV.

İLETİŞİM: Standart mesajlara, standart beyinlere ve standart kamuoyuna son. Her bir örgüt, topluluk, hatta bireyin kendi mesajlarını üretmesi ve paylaşması: Kültür mozaiği. Uzmanlaşmaya son: Kitlelerden uzaklaşma, çeşitlilik eğilimi.

YÖNETİM’in modern durumu: Büyük bütün işlerin standart parçalara ayrıştırılması: Hareket ve zaman etütleri, iş ve görev tanımları, prosedürler, talimatlar.  Aşırı uzmanlaşmış ve birbirinden izole olmuş görevler ve roller.

YÖNETİM’in postmodern durumu: Esneklik ve uyum. Çoklu perspektifler, düzensizliğin düzeni, yaratıcı gerilim. Sinerji yaratarak algıda tek boyut tutsaklığından kurtulma. Bir konuda uzmanlık, birçok konuda genel bilgi sahibi olma.

Ve sözün sonunu, “iyi yaşam” ile “tasarım” arasındaki ilişki hakkında argümanlar geliştirilebiliriz, geliştirmeliyiz diyerek noktalayalım.

“Senkronizasyon” ve “toplanma”, bir sonraki yazıda…

 
Toplam blog
: 10
: 222
Kayıt tarihi
: 07.12.17
 
 

Kimya Mühendisi, Yönetim Doktoru ..