Muhteşem Yüzyıl'dan öğrendiklerimiz

Muhteşem Yüzyıl dizisinden sonra tarihe ilginin arttığı bir gerçektir. Bu sayede, tarihin kuru bilgiden ibaret olmadığı, geçmişi anlamanın bugünü ve yarını anlamaya katkıda bulunduğu anlaşılmıştır. “Dedelerimiz” küçük düşürülüyor iddiasıyla, gerçeklerin üstünün örtülmesi de bir işe yaramaz. Zaten dizi, tarihi birebir yansıttığı iddiasında değildir. 

“Şu savaş şu tarihte şu kadar kişiyle şu ovada yapıldı. Şu kadar kişi telef oldu. / Şanlı bir zafer kazandık” diye yazan kitapları öğrencilere okutamayacağımız açıktır. Tarihin ilgi çekebilmesi için dünle bugün arasında köprü kurmak, gerekirse görsel malzemeler de kullanmak, önemli tarihi olayları ve sonuçlarını sınıfta tartışmak gerekmektedir. Muhteşem Yüzyıl’ın değerli oyuncusu Okan Yalabık bile okuldayken tarih dersleriyle ilgilenmediğini belirtmektedir. Sebebi ise, sanırım Tarih kitaplarının bu denli sıkıcı, derslerin ise rutin metotlarla işlenmesidir. Muhteşem Yüzyıl gibi dönem dizileri hem bize tarihi öğretiyor ve sevdiriyor, hem de bilmediklerimizi araştırma imkanı sunuyor. 

Ben de sizlere Muhteşem Yüzyıl dizisinden sonra öğrendiğim bazı şeyleri paylaşacağım: 

1) Havai fişek 12. yüzyıldan beri vardır. Dolayısıyla İbrahim Paşa’yla Hatice Sultan’ın düğününde kullanılması anormal değildir. 

2) 18. yüzyıldan itibaren batı etkisiyle kızlar düğünde beyaz gelinlik giymeye başlamışlardır. Ondan önce düğünlerde renkli, genelde de kırmızı gelinlik giyiliyordu. 

3) Parga, şimdiki Yunanistan’da bir sahil kasabasıdır. Pargalı İbrahim orada bulunup devşirilmiştir. Keman çaldığı için Şehzade Süleyman’ın ilgisini çekmiş ve saraya getirilmiştir. 

4) Sarayınının duvarlarına ikon resimleri yaptırdığı, hediye gelen masayı kullandığı, resim ve heykele ilgi duyduğu, Avrupai yaşam tarzı sürdüğü için Pargalı İbrahim’in aslında gizli Hıristiyan olduğu dedikodusu yayılmıştır. Bu yüzden “Frenk İbrahim Paşa” lakabını da almıştır. Gerçeği tarihçiler bilir. 

5) Pargalı İbrahim, Hatice Sultan’la evlendiği için Damat İbrahim Paşa, Kanuni’nin gözdesi olduğu için önce Makbul İbrahim Paşa, öldürülünce de Maktul İbrahim Paşa lakabını almıştır. 

6) Pargalı İbrahim, Hasodabaşılıktan Veziriazamlığa getirilmiştir. Buna ek olarak hem Anadolu hem de Rumeli Beylerbeyliği'ni üstlenmiştir. Mısır’daki isyanı bastırdığı için Mısır Beylerbeyi ünvanını da almıştır.Belki Osmanlı tarihinde ilk defa bir veziriazama bu kadar çok sorumluluk verilmiştir. Bunun sonucunda İbrahim Paşa, şımarmış, Sultan’ın yetkilerini kullanmaya başlamıştır. Özellikle Mahidevran’ın çocuğu Şehzade Mustafa’nın tarafını tuttuğu için Hürrem’in nefretini kazanmış ve Hürrem’in kışkırtmasıyla boğdurulmuştur. 

7) Şehzade Mustafa, babası Süleyman’a isyan etmek üzere yola çıktığı dedikodusundan dolayı boğdurulmuştur. 

8) Kanuni’nin şiirlerinde kullandığı mahlas (takma ad) Muhibbi’dir. 

9) Hürrem, nikah kıydıran ilk cariyedir. Avrupa tarihinde “Roxelana”, “Alexandra” gibi isimlerle anılmaktadır. Rus yada Ukraynalı olduğu öne sürülmektedir. Kanuni’den biri kız (Mihrimah Sultan) 6 çocuğu olmuş, çocukların biri ölmüştür. (Yani dizide Hürrem’in habire “gebe” kalması anormal değildir.) Çocuklardan Cihangir kamburdur. Hürrem’in en büyük oğlu Mehmet, 22 yaşında vefat edince oğullarından II. Selim, Kanuni’den sonra tahta geçmiştir. Ancak Hürrem, tahta geçtiğini göremeden vefat etmiştir. 

10) Mihrimah Sultan’a Mimar Sinan’ın aşık olduğu, bazı eserleri onun için yaptırdığı iddia edilmektedir. Ancak aradaki yaş farkından dolayı saraya damat olamamış, Mihrimah Sultan Rüstem Paşa’yla evlenmiştir. 

11) Mihrimah, ay ve güneş, Hürrem neşeli, gülümseyen demektir. 

12) Yeniçerilere Ulufe dağıtımı sırasında kazanlarda akide şekeri kaynatılırdı. Bu yüzden, “Akide” kelimesi “akit”ten gelmektedir. Ulufe dağıtılmazsa, yeniçeriler kazanları devirirdi. “Kazan kaldırmak” deyimi de buradan gelmektedir. 

13) Kanuni zamanında Osmanlı İmparatorluğu en geniş yüzölçümüne ulaşmıştır. Kanuni, son seferi olan Zigetvar fethedilmeden bir gün önce ölmüştür. 

Kanuni Sultan Süleyman dönemiyle ilgili başka neler öğrendiğimi ya da hatırladığımı başka bir yazıya bırakıyorum.