Nevruz kimin bayramı?

Zaman zaman Hıdırellez ve 1 Mayıs da aynı adlarla anılsa da Nevruz, bizim çocukluğumuzdan beri; Asya'da  özellikle Türk egemenliği altında kalmış topraklarda kültürel etkileşimle binlerce yıldır kutlanan, bilinen ilk ve özgün "Bahar Bayramı".

Beni rahatsız eden; yaklaşık son 10 yıldır, Nevruz'un sanki yalnızca bir azınlığa özgü, salt onlarca kutlanması gereken geleneksel bir bayrammış gibi yansıtılmaya çalışılması. Bahar bayramı gereğince; halk oyunları, şarkılar, türküler, eğlenceli gösteriler, oyunlar, pikniklerle kutlansa neyse, her fırsatı ırkçı ve bölücü propaganda malzemesine dönüştüren bir kesim güya bayram saydığı Nevruz'un da içine ediyor yıllardır! Yobazların insanı dinden müslümanlıktan soğutması gibi, bunların da insanı Türk'ün bahar bayramından illallah dedirttiği anlar geldi! Nevruz nedir? Nasıl kutlanır, nasıl kutlanmalıdır? Ansiklopedik ve kitapsal anlatıma girmeden, bu geleneğin doğup, günümüze ve Anadolu topraklarına dek geldiği anavatanında yaşadığım deneyimlerle anlatmaya çalışayım:

Çin’de yaşadığım bir buçuk yıl içerisinde ilgilendiğim, araştırdığım, hakkında yazıp çizdiğim konular arasında Tarih, Uygurlar, Türklerin kökeni, Moğollar, Tatarlar, Dinler ve Diller de vardı. Hiçbir tarihsel ve kültürel bilgisi bulunmayan bir Türk, Uygurlarla tanışsa, onların evine konuk olsa, düğünlerine gitse, kökeninin, ırkının, milliyetinin aynı olduğunu anlar. Bunu oradaki yabancılar bile rahatlıkla farkedebiliyor. Türkiye Türkü olduğumu bilmeyen Çinliler ve Uygurlar beni genelde ya Uygur ya da Özbek sanıyorlardı. Hatta Pakistanlı ve Afgan dostlarım beni kendi ülkelerinde özellikle Türk kökenliler (Özbek, Tacik) arasında sıkça kullanılan “Gülşin” adıyla çağırıyorlardı. Orada izlediğim televizyon programları, okuduğum makaleler, gezdiğim müzeler ve tarihsel yapılar beni araştırmaya ve yazmaya yöneltti. Japon arkeologlar tarafından, bugünkü Sincan Uygur Özerk Bölgesi (Doğu Türkistan) sınırları içindeki Nişa’da gün yüzüne çıkarılan 3 bin yıllık “Loulan Güzeli”ni Hong Kong’daki Ulusal Hazine Müzesi’nde sergilenirken gördüm. Rahmetli babaannemin mumyasıydı sanki. Ne kadar çok bizlere benziyordu. Giysileri bile bir Anadolu köylüsününkini andırıyordu…Çin'deyken yaptığım araştırmalar, okumalarım, konuştuğum insanlar bana öğretti ki; Nevruz, hem Çin'deki Türklerce (Uygur, Özbek, Kırgız, Tacik, Tatar...) hem de onların bulunduğu tüm ülkelerde (Afganistan, Pakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, İran, Azerbaycan, Irak...) kutlanan bir bayram.

Uygurlar beni, 21 Mart öncesinden hazırlıklarını yaptıkları kutlamalara çağırdıklarında, Nevruz’un hem kendi memleketlerinde (Sincan Uygur Özerk Bölgesi=Doğu Türkistan) hem Pekin’de Azınlıklar Üniversitesi’nde ve akşam dostlar, akrabalar arasında ne denli geniş kapsamlı ve coşkuyla kutlandığına tanık oldum. Üniversite öğrencilerinin, Uygur, Özbek, Tacik sanatçıların dansları, şarkıları, Ozanların Türküleri, orta oyununu andıran skeçler, izlemeye gelen herkesi kendinden geçirmişti. “Meselles” denilen rengi ve lezzeti çok tatlı ve çarpıcı şarabı da ilk o akşam topluca gittiğimiz Uygur lokantasında içmiştim.

Kutlamalar sabahtan, akşamın geç saatlerine dek bayram havasında sürmüştü. İşte Nevruz bir Türk geleneğiydi, nasıl kutlandığı ve nasıl kutlanması gerektiği de belliydi. Öyle, tozu dumanı birbirine katıp, taşlarla, sopalarla, şiddet ve korku içeren bölücü ve kışkırtıcı gösterilerle kutlanan sözde Kürt bayramı değildir Nevruz!