OTELCİLİKTE ELASTİKİYET

OTELCİLİK SEKTÖRÜNDE ODA DOLULUĞUNUN FİYAT ELASTİKİYETİ VE OTEL ODA PAZARINDA TABLO ÇALIŞMASI VE BAŞARI GRAFİĞİ

Tüm Makro Ekonomi kitaplarında bahsi geçer ve hatta İktisat fakültesinde veya bağlı yüksek okullarında okuyan herhangi birine hemen çağrışım yapar bu “Talebin fiyat elastikiyeti” konusu...

TALEBİN FİYAT ELASTİKİYETİ: Talepteki yüzdesel değişmenin, fiyattaki yüzdesel değişmeye oranı.

Formülde gösterirsek aşağıdaki şekildedir.

                                                                       Talep edilen miktardaki % değişme

TALEBİN FİYAT ELASTİKİYETİ=      _____________________________

                                                                       Fiyattaki % değişme

Eğer 1 den büyük ise bu oran, diyebiliriz ki talep, fiyattaki değişmelere çok duyarlıdır. Genellikle lüks nitelikteki mallar örnek verilir...

Eğer 1 den küçük ise bu oran, diyebiliriz ki talep, fiyattaki değişmelere az duyarlıdır. Genellikle de burada zorunlu tüketim malları örnek verilir...

Tüketim kültürü farklılıklarından dolayı ülkeden ülkeye de farklılıklar arz edebilir talebin fiyat elastikiyeti...

Talep edilen miktardaki yüzdesel değişmenin Fiyattaki yüzdesel değişmeden küçük olması halinde elastik olmayan talepten söz edebiliriz. Yani Fiyatta ne kadar değişim olursa olsun, Talepteki değişimin Fiyattaki değişimin altında kaldığı bir durumdur. İnelastik ya da esnek olmayan talep de diyebiliriz bu duruma.

Buna mukabil, Talep edilen miktardaki yüzdesel değişmenin, fiyattaki yüzdesel değişmeden büyük olması halinde elastik/esnek talepten söz edebiliriz. Yani fiyatta ne kadar değişim olursa olsun, Talepteki değişimin Fiyattaki değişimden büyük olduğu bir durumdur. Elastik ya da esnek talep de diyebiliriz bu duruma...

Yukarıdaki fiyat elastikiyeti formülünü, Otel işletmesine uygularsak şu şekilde yazabiliriz.

                                                                             Doluluk oranındaki % değişme

DOLULUĞUN FİYAT ELASTİKİYETİ =   _______________________________

                                                                             Ortalama Oda fiyatındaki % değişme

Ortalama oda fiyatındaki değişimlerin hesabında  Ortalama oda fiyatından [ ADR (Annual Average daily rate)] yola çıkarak, satışa hazır oda başına geliri REVPAR (Revenue per available room) ı kullanabilirsiniz...

Elastikiyet;

                   1 den büyükse, doluluk (talep) fiyat değişimlerine duyarlıdır.

                   1 den küçükse, doluluk  (talep) fiyat değişimlerine duyarsızdır diyebiliriz.

Örnek 1;

Ortalama Oda Fiyatlarını % 15 indirdikten sonra Doluluk oranını gözlemledik ve %20 arttığını gördük. Burada doluluğun fiyat değişimlerine duyarlı olduğunu görüyoruz. Doluluktaki değişim, Ortalama oda fiyatlarındaki değişimden daha büyük olduğu için, 

Doluluk oranlarının (Yani talebin) elastikiyetinden/esnekliğinden söz edebiliriz burada...

Örnek 2;

Ortalama Oda Fiyatlarını % 15 indirdikten sonra Doluluk oranını gözlemlediğimizde %5 arttığını görüyoruz. Burada ise doluluğun fiyat değişimine (elastiktir/esnektir şeklinde söyleyebileceğimiz kadar) duyarlı olmadığını görüyoruz. Doluluktaki % sel değişim, Ortalama oda fiyatındaki değişimden daha küçük ( üçte biri kadar) olduğu için Doluluk oranının( yani talebin) elastik/esnek olmadığını söyleyebiliriz...

Örnek 3;

Ortalama Oda Fiyatlarını % 15 artırdıktan sonra Doluluk oranını gözlemledik ve %5 azaldığını veya azalmadığını gördük. Burada doluluğun fiyat değişimlerine çok fazla duyarlı olmadığını görüyoruz. Doluluktaki değişim, Ortalama oda fiyatlarındaki değişimden daha küçük olduğu için, Doluluk oranlarının (Yani talebin) elastikiyetinden/esnekliğinden söz edemeyiz burada...

Örnek 4;

Ortalama Oda Fiyatlarını % 15 artırdıktan sonra Doluluk oranını gözlemlediğimizde  % 20 azaldığını görüyoruz. Burada ise doluluğun fiyat değişimine duyarlı olduğunu görüyoruz. Doluluktaki % sel değişim, Ortalama oda fiyatındaki değişimden daha büyük olduğu için doluluk oranının (yani talebin) elastik/esnek olduğunu söyleyebiliriz...

Yukarıdaki örnek hesaplamaları aylık, 3 aylık, 6 aylık, 9 aylık ve yıllık olarak kolaylıkla yapabiliriz... Veya değişik dönemler itibariyle de yapabiliriz... Dolayısıyla Otelcilikte aylar veya dönemler itibariyle bazen doluluk(talep) esnekliği için “elastik”, bazen de “elastik değil” şeklinde söyleyebiliriz...

Talebin fiyat esnekliğine değişik dönemler itibariyle göz atıp tahliller yapmak, özellikle fiyatlama stratejilerinin belirlenmesinde önemli rol oynayabilir. Hatta şunu da söyleyebiliriz;  Talebin fiyat esnekliğinin yıl içerisinde aylar veya dönemler itibariyle ne zaman elastik veya ne zaman elastik olmadığı konusunda bilgiye sahip olunması dahi otelcilerin önüne hatırı sayılır fırsatlar çıkarabilir... Özellikle Talebin fiyat esnekliğinin elastik olmadığı dönemler (örnek 3) fırsat dönemleri olarak değerlendirilebilir.

Buraya kadarını kısaca özetlersek; Otelcilikte çeşitli dönemlere ait fiyatlamadaki değişime karşın oda doluluğunun esnek olup olmadığını anlamaya ve özellikle esnek olmayan dönemleri ise birer fırsat olarak değerlendirmeye yarayan çalışmalardır.

Bu konuda Cathy A. Enz, Linda Canina, and Mark Lomanno “Strategic Pricing in European Hotels 2006 -2009”  başlıklı, değişik tipteki  kuzey, güney, doğu ve batı Avrupa otelleri ile ilgili güzel bir çalışma yapmışlardır. Bu çalışma Turizmdebusabah.com’da haber olarak ana hatlarıyla geçmiştir... Özellikle değişik fiyat seviyelerindeki (Olumlu yada olumsuz) doluluk (Occupancy) değişimleri ile beraber satışa hazır oda başına gelirde meydana gelen değişimleri de inceleyip ortaya koymaktadırlar. Turizmdebusabah.com haberde kullandığı başlıkta, bir cümle ile özetlemiştir raporu; “Fiyat indirmeyen otel sezonu iyi kapatır”

Dileyenler İngilizce Raporun tamamını aşağıdaki linkten indirip okuyabilir;

Cornell Hospitality Report;“Strategic Pricing in European Hotels 2006 -2009”  by Cathy A. Enz, Linda Canina, and Mark Lomanno 

Gelelim faydalı yöntem olarak benim geliştirdiğim bir başka rapora;

Bu raporun adı “Pazar başarı tablosu ve grafiği”.

Herhangi bir şehirde/kasabada/beldedeki konaklama pazarının durumunu ortaya koyar bu rapor. Otellerin günlük/aylık olarak pazara sundukları/ arz ettikleri oda sayılarını, Pazardaki Oda Arz ına göre otellerin pazar paylarını, Otellerin yarattıkları oda talep i (satılan oda), Talep e göre otellerin pazar payları ve pazar paylarındaki artış (+) ve azalışları (-) cari ve kümülatif olarak gösterir pazar başarı tabloları ve grafiklerini ihtiva eder...

Bu şekilde geniş bir açıyla konaklama pazarına bakıp, objektif olarak pazara dahil diğer otellerle birlikte kendi otelinizin pazardaki durumunu quantity olarak değerlendirebilir, Otelinizin ya da diğer otellerin ayrı ayrı pazar payının artmakta mı yoksa azalmakta mı olduğunu görebilirsiniz...

Hepsinden önemlisi bulunduğunuz mahaldeki konaklama pazarını ay be ay veya kümülatif olarak gözlemleyerek, pazardaki genişleme veya daralmaları ve bunların yanında otelinizin Pazar payındaki büyüme ve küçülmeleri dikkate alarak önemli kararlar verip stratejiler belirleyebilirsiniz. Bunun yanında yatırımcıların ileriye yönelik yatırım kararlarında da etkili olabilirsiniz.

Şimdi size konuyu biraz daha açarak 2003 yılı aralık ayı sonundaki İzmir pazarının durumu ve İzmir pazarındaki otellerin Pazar paylarından ve pazardaki başarılarından söz etmek istiyorum. Yaptığım Pazar başarı tablosu ve grafiklerine göre;

Aralık/2003 ayında İzmir pazarı doluluğu % 44,19 ,  kümülatif olarak ise yıllık doluluğu %52,46 .... Bir başka ifade ile Aralık ayında İzmir pazarındaki satılabilir her 100 odanın 44,19 u dolu, 55,81 i ise boş geçmiş... Yıllık olarak baktığımızda ise her 100 odanın 52,46 sı dolu, 47,54 ü ise boş geçmiş...  Kısaca 2003 yılında İzmir pazarında, talep e göre  yaklaşık % 50 arz fazlasının olduğunu çok rahat söyleyebiliriz...

Şimdi yatırımcı/işletmeci % 50 arz fazlasının olduğu bir konaklama pazarına -durumdan bihaber olup- hasbelkader girdiğinde, şayet elinde yatırım yaptığı oteli dolduracak hazır müşterisi yok ise, ve de ilave bir talep yaratamıyorsa, yapacağı tek şey fiyat enstrümanı ile oynayarak diğer otellerin müşterilerine/acentelerine saldırmak olacaktır...

Bu noktada size 2003 yılında % 52,46 sı dolu olan İzmir konaklama pazarında, hangi otellerin arza göre oluşturdukları Pazar payının, yarattıkları talebe göre ne kadar artmış veya azalmış olduğunu söyleyeyim;

Kaya prestij % 4,71 artmıştır             Crown Plaza % 11,78 azalmıştır

Ege palas % 4,39 artmıştır                 İzmir Princess hotel % 0,77 azalmıştır

G.Mercury % 2,87 artmıştır

İzmir Hilton % 0,56 artmıştır

BULUNDUĞUNUZ YÖRE TURİZM PAZARININ İSTİKRARLI BİR ŞEKİLDE GENİŞLEMESİ VE PAZAR PAYLARINIZDAKİ ARTIŞLARIN DA DAİM OLMASINI DİLİYORUM...

Sevgi ve Saygılarımla,

Adnan Şişman

06.04.2010