Otopark tasarımı

Otopark kavramından yola çıkarak otopark yapılarının tasarım ve uygulamalarında dikkat edilmesi gerekenler, Türkiye'de ilk kez bir kitapta bu kadar kapsamlı ve ayrıntılı şekilde ortaya konuluyor. Yazarlar,  her türden otopark yapısı için modern bir planlama anlayışının yanı sıra tasarım ve yapım bilgileri içeren Otopark Tasarımı’nda, konuyu akademik titizlik ve bütüncül bir yaklaşımla irdeleyerek kullanıcı dostu, işlevsel, ekonomik ve pratik otopark yapısı çözümleri sunuyor. 

Mimarlık, mühendislik, şehircilik, peyzaj tasarımı, endüstri ürünleri tasarımı, kültür, sanat vb. konu başlıklarında kitaplar yayımlayan YEM Yayın’ın Otopark İşletmecileri Derneği’nin katkılarıyla hazırladığı yeni kitabı Otopark Tasarımı, konuya çok basit bir soruyla başlar: Otopark nedir?

Bu sorunun en iyi yanıtını yine kitabın kendisi vermektedir: Otopark yapıları çoğunlukla dikdörtgen park yerleri ve onlara bağlanan araç yollarının basit kombinasyonu olarak görülmektedir. Oysaki bunun hiç böyle olmadığının en çarpıcı cevabıdır Otopark Tasarımı; özellikle de proje bölümündeki birbirinden ilginç, estetik ve teknik düzeyi yüksek otopark örneklerinden de görüleceği üzere. Ancak bu örnekleri farklı kılan en önemli nokta, tasarım açısından başarılı oldukları kadar işlevsel açıdan da tatmin edici cevap veriyor olmalarıdır. Bu kitabın amacı da buna giden yolu başta mimarlar, mühendisler, trafik planlamacıları olmak üzere, otoparkların yapımında yer alan yapı sahipleri, proje geliştiricileri, yatırımcılar, kentsel ve yerel politikacılar gibi tüm katılımcılara en iyi şekilde tanıtmak ve onlara bu konuda ışık tutan bir yapım ve tasarım rehberi sunmaktır.

Günümüzde her şeyden önce kullanıcı dostu olan ve işletim kolaylığı sağlayan sürdürülebilir projelerin gerçekleştirilmesi istenmektedir. Otopark yapıları öncelikle işlevsel trafik objeleridir ve aynı yol, köprü veya endüstriyel yapılarda olduğu gibi temelde hep sınırlı alanlar içerisinde nesnel ve olabildiğince ekonomik çözümler sunmak zorundadır. Araç ve yayalara işlevsel hareket alanı oluştururken, konumlarına ve işlevlerine uygun bir tasarım sergilemeli, var olan trafik ağına sorunsuzca bağlanmalı ve gerekli tabela ile işaret donanımını içermelidirler. Bunun sonucunda da yüksek mimari beklentiler, standart işlevsel görsel sınırlamalarla çakışabilmektedir.

Kitapta işte tam olarak bu sorulara, “Planlama İlkeleri” başlıklı birinci bölümde yanıt verilmekte ve otopark yapıları için modern bir tasarım öğretisi sunulmaktadır. Konuya ilişkin tarihsel sürecin yanı sıra Almanya’da yürürlükte olanlar başta olmak üzere, Avrupa’da kullanılan teknik yönetmelikler temel alınarak, evrensel ilkeler ve önemli çalışma yöntemleri ayrıntılarıyla aktarılmaktadır. Ilja Irmscher ve arkadaşları bu sayede, kullanıcı dostu, ekonomik ve işlevsel otoparkların yapımına katkıda bulunmayı hedeflemektedir.

Kitabın “Projeler ve Yapılar” adlı ikinci bölümü ise, araçları park etmek için kullanılabilecek bütün yapı tiplerini, bu işleve hizmet eden yapı elemanlarını ve teknik sistemleri kapsamaktadır. Durağan trafiğin yapısal gelişiminin planlama ve mimari tasarım açısından analiz edildiği bu bölümde, özenle seçilmiş örnek projeler, tanıtım metinleri, mimari çizimler ve renkli fotoğraflar eşliğinde sunulmaktadır.

Kuzey Amerika’dakilerin yanı sıra Türkiye’nin de aralarında bulunduğu Avrupa ülkelerinde inşa edilmiş, bazıları ödüllü 50’ye yakın otopark yapısı şu başlıklar altında incelenmektedir:

> Tekil Yerüstü Otoparkları

> Tekil Yeraltı Otoparkları

> Bütünleşik Yeraltı Otoparkları

> Garajlar

> Otomatik Park Sistemleri

> Yarı Otomatik Park Sistemleri

> Mekanik Park Sistemleri

> Türkiye’den Örnek Otopark Yapıları

Genel anlamda en ekonomik, en işlevsel ve mimarlık açısından estetik düzeyi en yüksek çözümleri yerüstündeki tekil açık otoparklar sunmaktadır. Açık otoparklar, çevre duvar alanlarının en az üçte biri büyüklüğünde doğrudan dışarıya bağlanan kapanmayan boşlukların ve kesintisiz yatay hava akımının bulunduğu yapılardır. Ancak bu boşluklar yekpare olmak zorunda değildir ve günümüzde dikey veya yatay bölmeli cephe elemanlarından oluşabilecekleri gibi, zar gibi çelik profillerle de tasarlanabilmektedir. Yeraltı otoparkları ise ister geleneksel, ister mekanik veya otomatik olsun, yoğun ve değerli şehir bölgelerinde yerüstünde yeni veya yenilenen kentsel yaşam alanlarına yer açtıklarından, göz ardı edilmemesi gereken ilginç çözümler oluşturmaktadır. Bu açıdan proje bölümünde sunulan çeşitli örnekler, seçenek ve tasarım yelpazesinin ne kadar geniş olduğunu çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kentlerdeki metro gibi toplu ulaşım ağlarının gelişmesiyle beraber, Park+Ride tipi otoparklara da gittikçe daha çok ihtiyaç duyulacağı ortadadır. Sürücünün aracını toplu ulaşım ağının kendisine en yakın noktadaki P+R otoparkına park edip, şehir merkezine tren, vapur, metro veya metrobüs ile devam etmesi, kuşkusuz ki İstanbul gibi metropollerde gelecekte gittikçe daha da sık uygulanacak olan bir modeldir. Genelde yoğun yerleşim bölgelerinde yer alan toplu ulaşım ağı boyunca gerekli olan otopark ihtiyacını karşılamak için, Otopark Tasarımı kitabında yer alan yenilikçi şaft türü otomatik park sistemlerinden yararlanmak mümkündür. Yeni dikey şaft açma makinelerinin devreye girmesiyle, artık derin şaftlar mekanik olarak açılmakta, teknik ve ekonomik açıdan uygulanabilir ve kısa yapım süreleriyle de çevrelerini fazla etkilemeyen çözümler sunulmaktadır.

Geleneksel ile otomatik park sistemleri arasındaki maliyet ve verimlilik farkını ise yine kitapta yer alan ve büyük bir uluslararası havalimanı adına örnek arsa üzerinde gerçekleştirilen fizibilite çalışması göstermektedir. Geleneksel ve ekonomik olan sistemle 885 park yeri elde edilirken, daha maliyetli olan otomatik sistemle bu sayı aynı yapı kütlesi içerisinde 1.800 park yerine kadar çıkabilmektedir. Otomatik sistemde ise ayrıca farklı senaryo yazılımlarıyla, giriş ve çıkış trafiğinin değişen yoğunluğuna göre, araç teslim alma ve teslim etme işlemleri eşit olarak veya ağırlığı girişlere ya da çıkışlara verecek şekilde düzenlenebilmektedir.

Görüldüğü gibi otoparklar, işlevsel ve estetik tasarımlarının ötesinde, park sistemlerinden bina tekniklerine ve otomasyonlarına kadar üst düzey teknolojiler ve karmaşık planlama ile yapım süreçleri barındıran ve farklı uzmanların bir arada uyum içerisinde çalışmasını gerektiren yapılardır. Otopark Tasarımı, tüm bu süreçleri katılımcılarıyla beraber ayrıntılı bir şekilde ele alırken, aynı zamanda ilgili mimarlık ve mühendislik bölümlerinin öğrencilerine yararlanabilecekleri akademik bir tasarım ve teknoloji platformu da sunmaktadır.

İÇİNDEKİLER

1.       MODERN MIMARLIK TARİHİNİN PARÇASI OLARAK OTOPARK YAPILARI

1.1     Otomobillerin Mimarlık ve Kentleşme Üzerindeki Etkileri

1.2     100 Yıllık Yapı Tarihinden 10 Örnek

2.       OTOPARK YAPILARININ PLANLAMA İLKELERI

2.1     Gerilim Alanı: Araç ve Sürücüler için İşlevsel Mimari

2.2     Araç ve Sürüş Geometrisi

2.3     Kullanıcıların Objektif ve Sübjektif Beklentileri

2.4     Ekonomik İşletme İlkeleri

2.5     Belediyelerin Standart Talepleri

2.6     Yönetmelikler, Öneriler ve Belgelendirmeler

3.       YER SEÇİMİ – İLKESEL BİR KARAR

3.1     Trafik ve Ekonomi Açısından Değerlendirme

3.2     Şehircilik Ölçütleri

3.3     Boyutlandırma

3.4     Trafik Entegrasyonu

4.  BÜTÜNCÜL SİSTEMLER OLARAK OTOPARKLAR

4.1     Tasarım Felsefesi

4.2     İç Trafik İşlevselliği

4.3     Otopark Türleri

4.4     Temel Tasarım Elemanı Olarak Otopark Yolları

4.5     Temel Tasarım Elemanı Olarak Rampalar

4.6     Otopark Yapılarının Kat Yapı Tipleri

5.  OTOPARKLARIN DİĞER İŞLEVSEL KONSTRÜKİYON ELEMANLARI

5.1     Girişler ve Çıkışlar

5.2     Kapı ve Gişe Sistemleri

5.3     Araç Yolları ve Park Yerleri

5.4     Yaya Yolları ve Yönlendirme Sistemleri

5.5     Araç Yolu Yüzeyleri ve İşaretleri

5.6     İç Yüksekliklerin Planlanması

5.7     Drenaj

5.8     Aydınlatma

5.9     Havalandırma ve Duman Tahliyesi

5.10   Karbonmonoksit ve Duman Alarm Sistemleri

5.11   Özel Bina Tekniği

5.12   Cepheler ve Korkuluklar

5.13   Üst Düzey İç Mekân Tasarımları

6.  MEKANİK PARK SİSTEMLERİ

6.1     Giriş

6.2     Park Podyumları: İkili, Asansörlü veya Gömülü Sistemler

6.3     Sürgülü Platformlar

6.4     Döner Platformlar

6.5     Park Asansörleri

6.6     Diğer Mekanik Park Yardımları

6.7     Yarı Otomatik Park Sistemleri

7.  OTOMATİK PARK SİSTEMLERİ

7.1     Giriş

7.2     Çalışma Yöntemi

7.3     Alan ve Mekân Gereksinimi

7.4     İzin Verilen Araç Ölçüleri

7.5     Park Tolerans Payları ve Enaz Mesafeler

7.6     Depolama İlkeleri

7.7     Otomatik Park Sistemlerinin Ana Grupları

7.8     Yükleme Sistemleri

7.9     Otomatik Park Sistemlerinin Planlanması

7.10   İşletim ve Servis

7.11   Yenilikçi Uygulamalar

8.  YAPILAR VE PROJELER

8.1     Tekil Yerüstü Otoparkları

8.2     Tekil Yeraltı Otoparkları

8.3     Bütünleşik Yeraltı Otoparkları

8.4     Garajlar

8.5     Otomatik Park Sistemleri

8.6     Yarı Otomatik Park Sistemleri

8.7     Mekanik Park Sistemleri

8.8     Türkiye’den Örnek Otopark Yapıları

9.  EKLER

9.1     Örnek Otopark Yönetmeliği

9.2     Örnek Denetim Yönetmeliği

9.3     Alman Federal Otopark Yönetmeliklerinin Ana Veri Karşılaştırmaları

ÇEVİRMEN

Zuhal Nakay: 1960 doğumlu, yüksek mimar. Mimarlık eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Planlama yüksek lisansını ETH-Zürich’te devam ettirmiş ve bu süre içersinde Strasburg’da Avrupa Konseyi’nde bölgesel planlama stajı yapmıştır. Ardından Basel’de Gruner AG firmasında şehir ve çevre planlamacısı olarak kamusal ve özel projelerde yer almış, ÇED ekspertizleri hazırlamıştır. Meslek hayatına İstanbul’da BOSS firmasında proje koordinatörü olarak devam etmiş, mimari proje geliştirme ve uygulamalarının yanı sıra Alman MFC – Metall und Fassaden Consulting adlı cephe danışmanlık şirketinde de görev almıştır. Mesleki yayınlarda serbest çevirmenlik yapmaktadır. 

YAZARLAR

Ilja Irmscher: 1956 doğumlu, doktor, mühendis. Eğitimini ve doktorasını Dresden Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde tamamlamıştır. 1988-92 yılları arasında otomotiv mühendisliği doçenti olarak görev yapmıştır. 1993’te GIVT (Gesellschaft für Innovative VerkehrsTechnologien) mbH’yi (Yenilikçi Ulaştırma Teknolojileri Ltd. Şti.) kurmuştur. Durağan trafik için planlama ve mühendislik hizmetleri, otomatik park sistemleri danışmanlığı yapmıştır. 2001’den beri trafik, park ve otopark sistemleri konusunda, resmi yeminli bilirkişi olarak çalışmaktadır. Münih’teki Donnersbergerstraße Otomatik Yeraltı Semt Otoparkı gibi projelerde ve ADAC Otopark Testleri’nde otoparkların planlamasını yapmakta ve bilirkişi raporlarını hazırlamaktadır.

Ivan Kosarev: 1961 doğumlu, mühendisv ve endüstri mühendisi. Mühendislik ve endüstri mühendisliği eğitimini Berlin’de almıştır. 1986-93 yılları arasında Bulgaristan’da mühendis ve yönetici, ardından Berlin Humboldt Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak çalışmıştır. 1993’ten beri GIVT mbH’de proje yöneticisidir. Otopark yapısı ve park alanı planlamalarının yanı sıra GIVT’nin otopark projelerinde ve ADAC Otopark Testleri’nde ikinci test yöneticisi olarak yer almaktadır.

Angela Schiefenhövel: 1973 doğumlu, coğrafyacı. Berlin Humboldt Üniversitesi’nde ekonomi ve ulaştırma coğrafyası okumuştur. 2004–2009 yılları arasında Humboldt Üniversitesi’nin “City Parking in Europe” adlı AB projesinde yönetici olarak yer almıştır. 2009 yılından beri GIVT mbH’de kıdemli danışman olarak çalışmaktadır. Park alanı ve otopark yapısı projelerinin yanı sıra uluslararası proje yönetimlerinde ve ADAC Otopark Testleri’nde görev almak.

Kaynak: http://www.yemkitabevi.com/kitap/otopark-tasarimi-456708