Recep İvedik'e sosyolojik analiz..

Recep İvedik karekterinin toplumsal bir "fenomen" haline geldiğini ve bu anlamda sosyologlar tarafından incelenmesinde yarar bulunduğunu film üzerine yazdığım iki blogta belirtmiştim.

Benim bu arzumu, Prof.Dr.Nevzat Tarhan, Haber7.com'daki köşesinde yerine getirmiş..Nevzat Hoca, bütün eleştirilere rağmen bu kadar ilgi gören Recep İvedik filmlerinin ana hatlarıyla da olsa sosyo-pisijik yönünü ele almış.. Yazının belli bölümlerinden alıntılar yaparak değerlendirmek istiyorum..

Hoca'ya göre, İvedik karekteri şöyle biridir:

"Kaba saba, patavatsız, yol yordam bilmeyen, oturup kalkmasını beceremeyen, görgüsüz, münasebetsiz, saygısız özelliklere sahip. Diğer taraftan da saf, içten, iyiliksever, içi dışı bir, aklına ilk geleni söyleyen, en son duyduğuna inanan, kendisi ile dalga geçebilen, düşünmeden konuşan, kötülük düşünmeyen ancak çocuksu hırsları olan, kimseyi küçük görmeyen fakat kendisine çok inanmış özgüven sahibi bir karekterle karşı karşıyayız."

Görüldüğü gibi Nevzat Tarhan, Recep İvedik karekterine pek çok özellik yüklemiş.. Bu özellikler, birer birer ya da birer ikişer toplumsal yapımızda bulunan özellikler.. Yani geniş halk katmanlarında Recep İvedik özellikleri toplu halde değilse bile, parça parça yaşıyor.. Böyle olduğu için de insanlar, Beyaz Perde de kendilerinden bir yansıma buluyor ve bununla rahatlıyor..

Nevzat Tarhan Hoca, aynı yazısında, Recep İvedik fenomeninin Türk toplumsal yapısındaki "kadim tepki" yi ortaya koyduğunu da şu cümleleriyle vurguluyor:

"Bu filim kültürsüz gibi gözükse de anti entellektüel özellikleri ile halkı küçük gören Çankaya elitlerine, fildişi kulede toplum mühendisliği yapan megalomanlara, açgözlü doyumsuz İstanbul dükalığına, modern yaşam tarzı diyerek toplumun değerlerini küçümseyenlere sanal bir haddini bildirme özellikleri de taşıyor. Bu özellikler nedeniyle ilgi görüyor.."

Nevzat Tarhan'ın bu yargısı, filmin yapımcıları tarafından ne kadar "bilinçli" olarak gerçekleştirildi doğrusu kuşku verici.. Ama sonuçta, niyetleri ne olursa olsun, Recep İvedik karakterinin entel duruşlara karşı ve onlara inat bir tipleme olduğuna şüphe yok..

Bunca tepkiye rağmen, filmin bu kadar ilgi görmesi, aslında filme ilgi gösteren 15 yaş cıvarı gençliğin psikolojisini anlamak ve analiz etmek açısından da önemli..Hatta asıl önemli kısmı bu.. Nevzat Tarhan işin bu kısmına şu cümlelere, kısaca değinmiş:

"En çok yapılan eleştiri “Toplumu yozlaştırıyor” iddiasında bulunanlara ölçülü şakanın uzaklıkları yaklaştırdığını hatırlatalım. Çocuğu ile birlikte bu filmi seyreden kişi çocuğuna küfür öğretmek istemiyorsa ne yapmalı? Eğer genç filme defalarca gidiyorsa karşı çıkmak yerine model almamasını sağlayacak formüller arasın. Olumsuz etkiyi önlemek için çocuğu ile birlikte filmi seyretsin, çocuğu ile diyalog kurmak için filmi vasıta yapmanın yolunu arasın bulsun.Yasak çözüm olamaz."

Evet, yasaklamak yerine, çocuklarla birlikte izleyip gerekli uyarıları yapmayı tavsiye ediyor yazarımız.. Ancak, bu durumun bile, Recep İvedik filmlerinin seyirci sayısını katlamaya yarayacağını söylemeye gerek yok.. Her bir çocuk için bir veli girerse, salonlar dolar taşar elbet..

Son olarak da Nevzat Tarhan, Recep İvedik filminin, gergin psikolojilere nasıl bir yarar sağlayacağını söylemiş:

"Üzüntülü durumlarda gülünecek birşey bulmak zekice bir davranıştır ve terapi değeri vardır."

Evet, ama gülünecek bir şey bulamıyorsak ne olacak!!