Referandum 2017

2017 referandumu sona erdi. Katılım oranının % 85,46 olduğu oylamada, evet oyları % 51,4 olurken hayır oranı % 48,6 oldu. 25 milyon 133 bin 391 kişi Evet oyu verirken, 23 milyon 785 bin 401 seçmen Hayır oyu kullandı. 

Bu referandumu önemli kılan, Türkiye' nin 94 yıldır yönetildiği parlamenter sistemin değişmesini oylaması oldu. Aslında sandığa giden halkın önemli bir bölümü için referandumun içeriğinin önemi yoktu. Cumhurbaşkanı bir şey istiyor, o ne isterse Evet derim diyenlerle, o ne isterse Hayır derim diyenlerin mücadelesi oldu. Zaten miting meydanlarında ve tv programlarında, özellikle Evet cephesi yeni sistemi anlatmaktan ziyade başka konulardan bahsetmeyi tercih etti. Önce Hayır oyu kullananların hain oldukları söylendi. Bu yaklaşım tepki görünce vazgeçildi. Daha sonra yapılan ve yapılacak olan yatırımlardan bahsedildi.

Yurtdışı Oyları

2 milyon 972 bin olan yurt dışı oylarının seçim sonuçları üzerinde önemli bir etkisi var. Bu nedenle Avrupa ülkelerindeki seçmenin milliyetçi duygularını harekete geçirmek için Hollanda ve Almanya ile suni krizler çıkartıldı ve Avrupa' nın bize karşı olduğu vurgulandı. Bu hamle sandığa Evet olarak yansıdı. Almanya' da Evet % 63,1 olurken, Hayır % 36,9 oldu. Hollanda da ise Evet 70,9, Hayır % 29,1 oldu. Bazı yurt dışı oyları ise ilginçti. Kuveyt % 23,4 Evet % 76,6 Hayır,  Azerbaycan %38,3 Evet % 61,7 Hayır, Birleşik Arap Emirlikleri % 13,3 Evet % 86,7 Hayır, Katar % 18,9 Evet % 81,1 Hayır, Umman % 24 Evet % 76 Hayır oyu verdi. Bu ülkeler, Cumhurbaşkanı' nın iyi ilişkilerinin olduğu ve başkanlık, sultanlık ya da emirlikle yönetilen ülkeler.

Büyükşehirler

Türkiye' de 30 büyük şehirden 13 ü Evet derken, 17 si Hayır dedi. Özellikle İstanbul ve Ankara gibi çok uzun yıllardır AKP ve onun çizgisinde yönetilen iki büyük şehirde seçmenin Hayır demesi sürpriz oldu. Son yıllardaki seçim meydanlarında anlatılan 3. Köprü, 3. Havalimanı, Körfez Geçiş Köprüsü, Marmaray gibi büyük projeler, o bölgede yaşayıp, onu kullanabilecekler tarafından oya dönüşmedi. Orada yaşamayan ve bu yatırımlardan belki de hiç faydalanmayacak İç Anadolu ve Karadeniz seçmeni bu projelerden gurur duyarak Evet oyu verdi.

Parti Performansları

MHP' nin niye başkanlık konusunu gündeme getirdiği ve AKP' ye destek verdiği bilinmiyor. MHP tabanı da buna tepki gösterdi ve % 65' i Hayır oyu kullandı. Ama o yüzde % 35 lik Evet oranı parlamenter sistemin sonu oldu. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu bir seçim daha kaybetmesine rağmen en başarılı performansını bu seçimde gösterdi. Sakin sakin, polemiğe girmeden Evet in sakıncalarını anlattı. Muhalefet olarak ilk kez bu kadar başarılı bir sonuç aldılar. 2019 Kasım' ında yapılacak olan yerel yönetim seçimleri için önemli bir motivasyon kazanmış oldular. Ama bu bile onun bir Loser yani sürekli kaybeden biri olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Evet cephesinde Cumhurbaşkanı ve Başbakan tüm Türkiye' de miting yaptılar. Cumhurbaşkanı meydanlara çıkmasaydı seçim sonucunun Evet çıkması mümkün değildi. Tayyip Erdoğan' ın halk üzerinde ne kadar etkili olduğu bir kez daha görüldü. Yine de devletin tüm imkanlarını kullanmalarına rağmen çok az bir farkla kazanmaları morallerini bozdu. Cumhurbaşkanı' nın sonuçlar açıklandıktan sonra yaptığı basın toplantısındaki moral bozukluğu yüzünden okunuyordu.

YSK 

Mühürsüz oyların geçersiz sayılacağı seçim kanununda açıkça yazıyor. YSK burada yetkisi olmadığı halde inisiyatif alarak mühürsüz oyları geçerli saydı. O oyların Evet ya da Hayır olmasına bakmadan geçersiz sayılması seçimin hakkaniyetli yapılması açısından gerekliydi. Şimdi kafalarda soru işaretleri oluştu. YGS' ye bir kaç dakika geç kalan öğrencileri sınava almayıp bir senelerini heba eden görevlilerin kuralları uygulamadaki titizliğini burada göremedik.