Şaraba İhtiram

Dün bir gazetenin ikinci sayfasının sağ alt köşesinde yer bulan küçük bir haber gözüme ilişti. Başlığı: “Fason Şarap Yasağına Tepki”. Konuya ilgim, şarap üretimi ve tüketiminin derin kökleri olan kültürel boyutu nedeniyle kayıtsız kalamamamın dışında arkadaş sohbetlerinde bu ürüne yönelik, otoritenin yanlı tutumunun tartışma konusu olmasından kaynaklanmaktaydı. Tüm iyi niyetimle, tıpkı zeytinyağı gibi kültürel, ekonomik bir değer ve uluslararasında prestije sahip bu türden tarımsal bir üretimin salt ideolojik ve dini reflekslerle organize olarak kösteklenebileceğini kabul etmek istememiştim. Nitekim sektörün kuruluşlarının girişimleri ve Avrupa Birliği’ne uyum çerçevesinde, yetersiz bulunsa da yakın zamanda getirilen ÖTV indirimi bu düşüncemi dolaylı yoldan da olsa desteklemekteydi. Taaki yukarıda değinilen haberi okuyup detaylarına bakıncaya kadar. Konuya girmeden önce kendime haksızlık da etmemek uğruna, bu habere konu olan yasağın gerisinde mevcut düzenlemelerden kaynaklanan, sağlık ve benzeri kaygıların ön planda olduğu yasal nedenlerin bulunma olasılığını, konunun uzmanı olmadığımdan saklı tutuyorum.

Bu yazıya konu olan düzenleme, Tütün ve Alkol Piyasası Kurulu’nun 15 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan; Başka Firmalar Adına (Fason) Alkollü İçki Üretiminin Yapılamayacağına İlişkin Kararı (Karar No:4832) (http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2009/07/20090715-18.htm ). Karar şöyle başlıyor;

“Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu;

1 – Bira ve şarap haricindeki alkollü içkilerin üretimine ilişkin olarak, 4619 sayılı Kanunla değişik 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 1 inci maddesinde yer alan; “…, üretici firmaların ise en az bir milyon litre yıl kapasiteli yeni teknoloji ile kurulmuş entegre tesis kurmaları şarttır. …” hükmüne istinaden distile alkollü içki üreticisi firmalar tarafından, başka firmalar adına (fason) distile alkollü içki üretimi yapılamayacağını, ...”.

Bu ifadeyi okuyunca ilgili kanunun 1. maddesinin tamamını merak etmemek elde değil (Kanun No:4250, Kabul Tarihi:08.06.1942)(http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/880.html) Söz konusu kanun maddesinin son fıkrası şu hükmü taşıyor; <ı>“Bira ve her türlü şarap ve meyve şaraplarının üretimi, fiyatlandırılması, dağıtılması ve satılması ile viski ve tabii köpüren şarapların ithali, fiyatlandırılması, dağıtılması ve satılması bu maddede öngörülen şartlar aranmaksızın, bu Kanun hükümlerine göre serbesttir. Kısmen tahammür etmiş olmakla beraber, içki vasfını haiz bulunmayan şıra ve boza gibi maddeler bu Kanun kapsamı dışındadır.” (italikler yazara aittir) Kanunda yer alan ifade bu. Şimdi karara kaldığımız yerden devam edelim:

"... 2 – <ı>1 numaralı maddede belirtilen başka firmalar adına (fason) distile alkollü içki üretimine ilişkin düzenlemenin, bira ve şarap dahil olmak üzere her türlü alkollü içki üretimini kapsadığını, (italikler yazara aittir)

3 – Bu Kararın yayımlandığı tarihte başka firmalar adına (fason) üretim yapmakta olan alkollü içki üreticisi firmalar tarafından, bu Kararın Resmî Gazete’de yayımı tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde başka firmalar adına yaptıkları üretimlerine ait mevcut stoklarının piyasaya arzının sonlandırılmasını; bu süre sonunda fason üretilmiş ürünlerin hiçbir surette piyasaya arz edilmemesini,

4 – Yurt içinde kayıtlı bir firma adına yurt dışında fason olarak ürettirildiğini işaret eden bir ifadenin ürünün ambalajı üzerinde yer alması halinde, söz konusu ürünün bu karar kapsamında değerlendirilerek piyasaya arzına izin verilmeyeceği,

5 – Bu Karar hükümlerine aykırı hareket edenlere 4733 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “…. aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hallerde süre verilmeksizin Kurumca verilen belgeler iptal edilir.” hükmü gereğince işlem yapılmasını,

6 – Bu Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasını ve yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe girmesini,

Karar altına almıştır.”

Kanunda yer alan bir hükmün bir Kurul Kararı ile nasıl tadil edildiğinin herhalde yasal bir açıklaması vardır. Sektörün bu karara olan tepkisi, şarap üretiminin ve yatırımlarının bu karardan olumsuz etkileneceği, amacın bağcıyı dövmek değil üzüm yemek olması gerektiği, vb. pek çok ileri sürülebilecek nokta mevcuttur. Konuya ilgisi çok aktif olamasa da tüm boyutlarıyla sadece bir şarapsever (aynı zamanda; ekmeksever, zeytinyağsever, reçelsever, zeytinsever, peynirsever) olan bana ise bu gelişme üzerine yazımın başında değindiğim arkadaş sohbetlerindeki konumumu artık savunamayacağımı itiraf düşmektedir.

Sözü yazının başlığının ilham aldığı bir dörtlük ve bu dörtlüğün sahibini anarak tamamlayacağım:

Ey zahit saraba eyle ihtiram
Müslüman ol terk et bu kilükali(*)
Ehline helaldir na-ehle haram
Biz içeriz bize yoktur verbali

Sevaba girmek çün içeriz sarap
Içmezsek oluruz duçar-i azap
Senin aklin ermez bu baska hesap
Meyhanede bulduk biz bu kemali

Kandil geceleri kandil oluruz
Kandilin içinde fitil oluruz
Hakki göstermeye delil oluruz
Fakat kör olanlar görmez bu hali

Sen münkirsin sana haramdir bade
Bekle ki içesin öbür dünyada
Bahs açma HARABI bundan ziyade
Çünkü bilmez haram ile helali

(*) Bu mısra Erkan Oğur'un seslendirdiği halinde "İnsan ol cihanda bu dünya fani" olarak okunmaktadır. Şiiri onun sazı ve sesinden dinlemek de ayrı bir vurgu gerektirir.

Harabi; "1853 yilinda Istanbul'da dogdu. Asil adi Ahmet Edip'tir. Harabi sonradan siirlerinde kullandigi mahlastir. Bazi siirlerinde adi Edip olarak geçer. Bahriye Birlik katibi olan Harabi ömrünü Istanbul ve Rumeli'de geçirmistir. 17 yasinda Bektasilige giren Harabi dünyadan göçüs yili olan 1917'ye kadar bu yolun sadik bir bendesi ve yilmaz bir savasçisi olmustur. Tasavvufla tasavvuf üstadlarinin eserleri ile yakindan ilgilenmis, hece ve aruzla yazdigi veya irticalen söyledigi deyislerle koca bir divan meydana getirmistir. Yunus'un sevgi ve birlik duygusuna, Nesimi'nin sertligine, Kaygusuz'un hiciv ve istihzasina, Pir Sultan'in cesaretine bu dünyadaki deyislerde bol bol rastlamak mümkün." http://www.turkuler.com/ozan/harabi.asp