Şemsi Efendi İlkokulu ve milliyetçi öğretmen Şemsi Efendi

ŞEMSİ EFENDİ İLKOKULU’NUN TARİHÇESİ

Hepimiz, Atatürk’ün Şemsi Efendi İlkokulu’nu bitirdiğini biliriz; ama çoğumuz Şemsi Efendi’yi ve Şemsi Efendi İlkokulu’nun hikayesini bilmeyiz.

Şemsi Efendi Selanikli bir Türk öğretmendir; branşı da Türkçe’dir. Şemsi Efendi Türkçe’den başka dil de biliyordu. Fransızca’ya Türkçe kadar vakıftı. Yabancı bir okulda Türkçe öğretmenliği yapan Şemsi Efendi, görev yaptığı okuldaki modern eğitimi beğenir ve Türk çocukları için de böyle bir modern okul yapıp; eğitim ve öğretime açmaya karar verir.

Öğretmen Şemsi Efendi mesleğini ve çocukları çok severdi. Çocukların kalbini kazanır; kimsesiz çocukların bulunduğu barınma yuvalarında ders verirdi, eğitim ve öğretimde çağdaşlığı benimserdi. Öğretmen Şemsi Efendi idealistti, fedakardı, mücadeleciydi, sabırlıydı ve zorluklardan yılmayan bir kişiliğe sahipti.

Çevresinden de yardım alarak kendi imkanlarıyla kurduğu okula, kendi adını veren Şemsi Efendi, bu okulu 1872’de hizmete açarak, aynı yıl eğitim ve öğretime başladı. O yıllarda Balkanlar karışmış bir haldeydi. Osmanlı Devleti’ne karşı yer yer isyanlar başlamıştı. Bu isyancılar ile, “Öğretmen Şemsi Efendi gavur icadıyla ders veriyor” diyen yenilik düşmanı bazı kimseler Şemsi Efendi İlkokulu’na değişik zamanlarda saldırdılar; okulu yakıp yıktılar. Şemsi Efendi de saldırılara maruz kaldı, ama gördüğü tedavi neticesinde sağlığına kavuştu.

Zorluklar karşısında yılmayan Öğretmen Şemsi Efendi, okulunu tekrar tekrar yaparak eğitim ve öğretime açtı. İlk defa kara tahtayla eğitim bu okulda başladı. Birer saat süren derslerden sonra oyun araları, yani teneffüs verildi. Sınıfların pencerelerinin açılması ve sınıfların havalandırılması sistemli hale getirildi. Jimnastik dersleri de müfredata alındı. Gezi ve mentor uygulaması başlatıldı. Mentor, üst sınıf öğrencilerin, kendilerine emanet edilen yeni gelen öğrencilere bir üst sınıfa geçinceye kadar rehberlik edilmesi sistemiydi.

Fransızca bilen öğretmen Şemsi Efendi; mesleği ile ilgili olarak yabancı dilde yayımlanmış kitap, dergi ve makaleleri okurdu. Yenilikleri izler ve okulunda uygulardı.

Kız çocuklarını okutmaya da büyük önem veren öğretmen Şemsi Efendi; toplum problemlerinin çözümü üzerinde çalışır ve hürriyet fikirlerine de ilgi duyardı. Kendi kızı Yekta’yı da okutan Şemsi Efendi, kızını; gazetelerin ondan yazı isteyecek derecede yetiştirmiştir. Öğrencileri çok sever ve onlara karşı büyük bir güven duygusu taşırdı. Kötü niyetli kimselerin baskılarıyla ve o zamanın zor şartlarının başka sebepleriyle okulu kapanan öğretmen Şemsi Efendi, her defasında yenisini açtı.

Atatürk bu okulda okumaya 1886’da başlamıştır. Maddi yetersizlikler sonucunda da bu okul 1891 yılında kapanmıştır. Öğretmen Şemsi Efendi de, Feyz-i Sıbyan Okulu’nda öğretmenliğe başlamıştır. Günümüzde halen eğitim ve öğretime devam eden Fevziye okulları ile, Şişli Terakki okulları Şemsi Efendi İlkokulu’nun devamı olduklarını söylerler.

Öğretmen Şemsi Efendi’nin ilk müsbet tesirleri Atatürk için de geçerlidir.

Bir okul yapılır; bir öğretmen bir çocuğu kurtarır, o çocuk da gün gelir vatanı kurtarır. Okul, öğretmen ve öğrenci bir ülkenin ilerleyiş yoludur. Okul gibisi, öğretmen gibisi, okumak gibisi var mı?!. Okul; yenilmez yıkılmaz kalelerin en başında gelir...

Okuduğum gazete ve dergiler ile dinlediğim konferans notlarından yararlanarak yazdım bu yazıyı. Şemsi Efendi ile ve adını verdiği okulla ilgili bir kaynağa bugüne kadar rastlamadım. Varsa da ben bilmiyorum. Bu okulu ve Şemsi Efendi'yi anlatan kitapların olmaması büyük bir eksikliktir. Tarihi cesur insanlar şekillendirir.

Bugünkü (29.03.2010)Yeniçağ gazetesindeki köşesinde Osman Pamukoğlu Paşa'yı konu alan yazısında; Arslan Bulut, Pamukoğlu Paşa'nın bazı sözlerini yazmış. Biri şöyle, çok beğendiğim için buraya alıyorum: "Dünya tarihinde cesur insanların eylemlerine ilişkin bilginin dışında değerli hiçbir şey yoktur."

Sevgilerimle...Hepinize iyi haftalar ve iyi bir gelecek diliyorum...