Sera gazları

2008 yılı içerisinde çeşitli ortamlarda Çevre ve Doğa konulu semineler ve panellerde Küresel Isınma konulu da sunumlar yapmıştım. Bu sunumlar esnasında bizi dinleyen hedef kitleye atmosferin Sera Etkisinden de bahsetmiş, sera gazlarının artmasına karşı alınacak kişisel ve toplu önlemleri anlatmıştım. Ancak yeterince kişiye ulaşamamışız herhalde ki geçen gün okumuş, kültürlü bir hanımefendinin ; “elbette küresel ısınma olur doktor bey, baksanıza her yer sera dolu” diye etraftaki seraları eliyle gösterip ” bütün bu sera gazları hep bunların yüzünden” demesiyle bu konunun anlatılması esnasında yeterince vurgulu olamadığımızı bana düşündürdü. Tıpkı bu hanımefendi gibi konuyu yanlış bilen veya yanlış algılayan insanlarımız olabileceğini düşünerek, bu yazımın konusunu atmosferdeki sera gazları ve sera etkisi olarak belirledim.

Hepinizin de bildiği gibi dünyamızın etrafını saran atmosfer çeşitli gazlardan oluşmaktadır. Dünyamıza gelen güneş ışınları bu tabakadan geçmekte dünyayı ısıtmakta ve yansıyarak geri dönmektedir. Ancak bazı ışınlar hemen dönemez. Seralarımızın etrafındaki cam ya da naylon tabaka nasıl içeriye güneş ışığı ve ışınımını alıp hepsini geri yansıtmayıp bir kısmını sera içerisinde tutarak, güneşin olmadığı gece vakitlerinde sera içerisini soğuktan koruyorsa, atmosferde bulunan bazı gazlarda tıpkı bunun gibi bir özellik göstererek dünyamızın ısısını dengelemektedirler. Yani yeryüzünden yansıyan güneş ışığı atmosferi terk etmeden önce sera gazlarına temas eder. Bu gazlar, enerjinin bir bölümünü yeryüzüne doğru yansıtarak atmosferin ısınmasını sağlarlar. Bu etkiye sera etkisi denir. Sera etkisi, yeryüzündeki hayat için gerekli bir durumdur. Bu etki olmadan yeryüzü sıcaklığının yaklaşık olarak 30°C daha düşük olacağı hesaplanmıştır. Atmosferin ısıyı tutma yeteneği sayesinde suların sıcaklığı dengede kalır. Böylece akarsu ve denizlerin donması engellenmiş olur. Aksi bir durumda gündüzler sıcak geceler ise dondurucu olurdu. Görüldüğü gibi sera etkisi olmazsa olmaz bir durumdur. Ancak insanların artan faaliyetleri sonucu sera gazlarının yoğunluğu arttıkça, yeryüzüne yansıyan enerjinin miktarı artmakta ve sıcaklık yükselmekte, küresel ısınma dediğimiz bir felaketle yüz yüze gelmekteyiz.

Sera gazlarının bir kısmı kendi kendine oluşur ve dünyanın dengeleri sebebiyle müdahale edilemezken, bir kısmı da sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle insanlar tarafından üretilirler. Doğal yollarla oluşan sera gazları su buharı(H2O), karbondioksit(CO2), metan (CH4), nitroz oksit (N2O) ve ozon (O3) içerir. Yine sera gazları arasında sayılan hidroflorokarbonlar (HFC), perflorokarbonlar (PFC) ve sülfür hegzaflorid (SF6) ise atmosferde doğal olarak bulunmazlar. Bu maddeler sanayi faaliyetlerinin sonucu açığa çıkmaktadır. Bu saydığımız gazların atmosferdeki yoğunluğu, hiç olmadığı kadar artmıştır. İnsan aktiviteleri sonucunda da bu gaz seviyelerine eklemeler olur ve bunun sonucunda da güneş altında bekleyen arabaların iç sıcaklığı nasıl artarsa dünyamızın da ısısı sürekli artar ve sera etkisi tehlikeli hal alır.

Bu gazların artmasını önleyerek felaketi de önleyebiliriz. Katı atıklar, fosil yakıtlar (petrol, doğalgaz, kömür), odun gibi maddelerin yanmasıyla (orman yangınları dâhil) karbondioksit; kömür, petrol ve doğalgazın üretim aşamasında metan; tarım ve endüstride nitröz oksit açığa çıkmaktadır. Ayrıca metan gazı okyanuslardaki kirlenmeler nedeniyle oluşan kimyasal olaylar sonucu da oluşur. Başka bir ifadeyle fosil yakıtlardan uzak durmak, otomobiller yerine toplu taşıtları tercih etmek, denizleri ve gölleri kirletmemek, zararlı gazlar ihtiva eden spreyler, klima ve buzdolabı gibi soğutucular kullanmamak, her yeri yeşillendirmek çözümler arasındadır. Hızla yok edilen orman alanları da yeniden hızla ormanlaştırılmalıdır.

Görüldüğü gibi Sera Gazlarının bütün Akdeniz ve Ege’yi kaplayan sebze ve meyve seralarıyla hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Bu seralardan hiçbir şekilde sera gazı salınmamaktadır. Sera içerisinde yoğunlaşan sıcak havanın sera gazlarıyla uzaktan-yakından en ufak bir benzerliği yoktur.Yani atmosferdeki sera gazlarının bizim seralarla hiçbir ilgisi yoktur. Aksine verimli ova ve arazilerin betonlaştırılıp yok edilmesini önlediği için seraların çevre ve doğaya olumlu katkıları vardır.