Sigara, sinsi düşman!

ÇOK SİGARA İÇME HASTALIĞI

Çok sigara içme hastalığı KOAH kalp damar hastalıkları, kanser, kazalar gibi hastalık ve felaketlerle yarışmakta, dünyada dördüncü ölüm nedeni olarak gösterilmektedir. Hastalığın asıl adı obstrüktif akciğer hastalığıdır. Pek çok ülkede 40 yaş üzeri nüfusun yaklaşık dörtte bir bu hastalığa yakalanmaktadır. KOAH hastalarının kanında karbondioksit artar. Hava akciğerlere ana bronşlar yoluyla girip çıkmaktadır. Sonra bronşiol adlı dar hava kanallarına ve en son olarak da terminal bronşiol denilen ve ancak mikroskopla görünen noktalara doğru ilerlemektedir. Bu yapı bir ağacın dallarının giderek küçülmesi gibidir. Akciğerin son kısmında ise kese şeklinde en küçük akciğer birimleri vardır. Burada oksijen, karbondioksit değişimi yapılır. Bu birimlere alveol adı verilmiştir.

Tedavisiz Astım ve ağır kronik bronşit gibi hastalıklarda zamanla küçük hava yollarında tıkanıklık sonucu, giren hava çıkarken tam olarak dışarı çıkamaz. Bu durumda akciğerlerde aşırı hava birikir ve fazla havalanma(şişme) ortaya çıkmaya başlar. Buna amfizem adı verilir. Pek çok hastada kronik bronşit, astım bronsaile ve amfizem iç içe geçmiştir daha ön plana çıkmıştır. Amfizemin belirtisi de nefes darlığıdır.

Ülkemizde KOAH yaygın olarak ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında tanı almakta ve tedavi edilmektedir. Bu hastalıktan kaynaklanan ölüm oranını düşürmenin, sosyal yükünü azaltmanın yol birinci basamak hekimlerinin daha aktif rol almasından geçmektedir. Profesör Caner’e göre, birinci basamakta kullanıma uygun tanı ve tedavi rehberlerine gereksinim vardır. İstatistiklerde bu tür rehberlerin solunum hastalıkların ölüm oranını düşürmede etkili oldukları görülmüştür. Sağlık Bakanlığının birinci basamağa yönelik rehberlere KOAH’ın eklenmesi hastalıkla mücadelede öncelikli hedefler arasında olmalıdır.

15 Kasım KOAH’la mücadele günüdür. Profesör Metin Caner bu hastalığın meşum sürecini şöyle özetliyor: “Bu hastalığın gelişmesi çok yavaş ve sinsi bir süreçtir. Erken dönemlerinde kişilerde fazla soruna neden olmaz. Öksürük, zaman zaman hırıltı ve balgam görülebilir. 20 ile 40 yıl arası sürelerde günde ortalama bir paket sigara içenlerin çoğunda bu süreç ciğerlerde tıkayıcı tahribatını, avına fazla belirti vermeden sürdürür. Bu dönemde hastanın akciğer grafisi normaldir. Hasta günün birinde akciğer filmi çektirdiğinde film normal çıkar ve bakın ne güzel, sigaramı içiyorum, ciğerlerimde bir şey yokmuş diye sevinir.

Zamanla hava kanallarında tıkanıklık, solunum fonksiyonunun kritik bir düzeye inmesiyle yani hastanın artık rahat yürüyemez, hatta dinlenirken bile nefes alamaz bir konuma gelmesiyle sonuçlanır. Bu durumlarda akciğerlerde geri dönüşümü imkânsız noktaya gelinmiştir. Yıllardır heybetle ve gururla taşınan o can çaresizdir artık: Bir zamanların yelkenleri rüzgâr dolu gemisi artık nefessiz kalmıştır.”

Dünyada ve Türkiye’de on milyonlarca hastası bulunan ama pek az kişinin adını bildiği nefessiz ölüm KOAH hastalığıyla mücadele etmeli, savaşmalı, kendimizi bu hastalığın pençesine teslim etmemeliyiz.

Sigarasız, temiz havalı, temiz çevreli günlere ulaşmak için el ele verelim.

Erhan Tığlı