Sokrat, Mevlana, Hegel ve Marx

“İnsan hayatı düşünceden ibarettir.”  ( Mevlana )

Sokrat, hiçbir zaman hayatı alt etmeye çalışmamıştır. Hayatın gerçeğini olduğu gibi kabul etme metanetini gösterebilmiş çok nadir insanların başında gelir.

Kendinden önce üretilmiş ideolojilerden hiçbirine bağlanmadığı gibi, kendisi de bir ideoloji üretmemiş ve bizlere herhangi bir düşünceyi dayatmamıştır.

Üstelik bununla da yetinmemiş, tek bir satır bile yazı bırakmadan bu dünyadan göçüp gitmiştir.

Yokluğu ve yok olmayı göze alabilmiştir.

Buna karşılık Sokrat’ın gözde talebesi Platon ise, ustası öldükten bir müddet sonra içinde yaşayan Sokrat’ı öldürmüş ve ortaya bir sürü idea atmıştır.

Hegel'in felsefesinde varlık ve düşünce bir ve ayı şeydir. Bu Hegel’in bir ontolojisi, felsefi bir ideasıdır.

Madem ki Hegel’in felsefesinde varlık ve düşünce aynı şeydir; o zaman "idea" hem varlık, hem düşünce, hem de hakikat olabilir. Hegel burada idea derken, her şeyin aslını düşünmekte, şeylerin insan zihninden bağımsız kendinde şeyler olarak "ne"liğini ve "nasıl"lığını düşünmektedir.Bunu, kafamızdan geçmekte olan günlük düşüncelerle bir tutmamak gerekir.

Yine Hegel, düşünen varlığın felsefesini yapmıştır. Dolayısıyla onun felsefesi bilinç felsefesidir.

Buna karşın Marks, yaşayan varlığın felsefesini yapar. Bu ise, hayat felsefesidir.

Marks’a göre düşünce hiçbir zaman varlığı açıklayamaz .Çünkü varlık  daima düşüncenin dışında kalır, taşar. Bu yüzden varlık, düşünce tarafından tam olarak kavranamaz ve özümsenemez.

Yine Hegel’e göre bilinç hayatı belirler. Marks’a göre ise, hayat bilinci belirler.

Son olarak, Hegel'in, on iki ciltlik Felsefe Ansiklopedisi'inde Mükemmel Mevlana  olarak değerlendirdiği, andığı, övdüğü, ciddiye aldığı, Mevlana'yı "İnsan hayatı düşünceden ibarettir"  sözüyle anarak yazımızı bitirelim.

Ahmet Güreşçioğlu