Solaklık üzerine II

Doğu-Batı ile sağ-sol ilişkisi

Bir genelleme yapacak olursak Doğu felsefedir, Batı bilim. Doğu ülkeleri yani Asya toplumları felsefi bilgiye değer verir. Doğu tıbı bile bilimsel (scientific) değil, felsefidir. Batı ise bugünkü düzeyini bilimsel gelişmelere borçludur. Bilimsel çıkarsamaları önemser.

Beynin sol yarımküresi batıdır, yani bilimi önceler. Kabaca söylersek ayrıntılarla düşünür, yani tümdengelim yöntemine yatkındır.

Sağ yarımküre ise doğudur; yani felsefi düşünüşü, genellemeleri önemser: Doğu ezoterizmi, İslam tasavvufu gibi... Sol, mantık, analitik düşünce ve ayrıntılara odaklanır. Buna karşılık tüm resmi anlamada güçlük çeker. Sağ bütünü gören yaratıcı taraftır. Yap bozun parçalarını bir araya getiren sağ beynimizdir.

Tabii burada unutulmaması gereken nokta şu ki her insanda her iki beyin yarıküresi de işlev görüyor. Ancak kişiler arası farklar bağlamında, bazı insanlarda sol bazılarında ise sağ yarı küre daha baskın, daha etkili oluyor.

Bakıyorum da her işimiz tamam gibi gereksiz konularda kalem oynatmakla kalmayıp üstüne bir de kavga etmekten hiç çekinmiyoruz. Bana öyle geliyor ki kopan gürültülerin çoğu da bakış açısı farklılıkları yüzünden. Filin tanımı gibi herkes konunun farklı bir ucundan tutup kendi tuttuğunun tek gerçek olduğunu iddia ediyor. Sağcılığı, solculuğu, milliyetçiliği, vatanseverliği, Atatürkçülüğü, liberalizmi, İslami solu, Orhan Pamuk’u hep böyle değerlendiriyoruz. Peki tüm resmi gören tarafa mı inanacağız. Yani solaksa bir insan daha mı iyi görüyor demektir? Hayır ayrıntılar da önemlidir. Ayrıntıları, yap-bozun parçalarını kendi içinde incelemek de gereklidir. Orhan Pamuk’un hem edebiyatını hem politikasını bir arada değerlendirmek kadar edebiyatını politikadan bağımsız edebiyat olarak da değerlendirmek zorundayız. Bakış açısı farklılıkları yüzünden kavga etmeden önce bu tür biyolojik nedenleri de göz önünde bulundurarak karşımızdakine bir şans tanısak daha kavgasız gürültüsüz yaşamak mümkün olabilir belki.