Sosyal bilimlerde araştırma-IV, okuma ve not alma

Araştırmanın en zevkli bölümü olan okuma ve not almada, insan kendini başka dünyalara girmiş bir gezgin gibi hisseder... İyi okumalar.

III – OKUMA VE NOT ALMA

Araştırmacı bir yandan kaynak toplarken, öte yandan bu kaynakları okuyup, notlar alır. Zaman ve emek kaybını önlemek için okuma seçici olmalı, araştırmayla ilgili kaynaklar değerlendirilmelidir. Bu konuda araştırmanın hipotezi ve geçici plân yol gösterici olacağından sürekli el altında bulundurulmalıdır.

Araştırmacı incelemesine başlarken konusuyla ilgili her bilgiyi toplamaya çalışır. Öyle ki bir süre sonra, belge yığınıyla karşı karşıya kalır. Belge yığınlarının zamanla altından çıkılamayacak bir duruma gelmemesi için incelemenin bir düzen içinde yapılması gerekir. Burada kimi araştırmacılar defteri, kimi de not kartlarını kullanmaktadır.

· Defter kullananlar, bilgileri yazarken konulara bakmaksızın sıralarlar. Sayfanın bir yanında geniş boşluk bırakıp, oraya kılavuz olacak sözcük ve terimi koyarlar. (Defter notları, sayfalar çoğaldıkça kesilip kart biçimine sokulabilir. Bunun için bölümler halinde yazılmalı, arka sayfa boş bırakılmalıdır.)

· Kart sistemini kullananlar ise, bir konuyu veya bir maddeyi kart üzerine yazarlar. Kartlar 7, 5 x 12, 5 cm, 10 x 15 cm, 12, 5 x 20 cm’lik boyutlarda veya yarım sayfa kesilen kağıtlardan elde edilir.

Kartlarda sol üst tarafa, belli konu – madde (anahtar) başlıklar yazılır.(Aynı olanlar bir araya veya birbirleriyle olan ilişkilerine göre ard arda dizilerek araştırmada kolaylık sağlanır, zaman kaybı önlenir.) Sağ üst köşeye ise dönem, yer yazılır.

Kartın orta yerine özet olarak alınan not, aynen aktarılan (alıntı) not (tırnak içinde) yazılır. Bunların üstüne özet, aktarma veya kişisel not yazılarak, bilginin niteliği belirtilir.

Alt tarafa ise bilgi alınan yazar, kitap adı veya makale adı (makaleyi yayınlayan kitap / dergi), basım yeri ve yılı, cildi ve sayfası işlenir. Bu ayrıntılı bilgi ilk kartta yazılır, (Kaynakla ilgili bilgiler ayrıca Bibliyografya kartlarına da yazıldığından) sonraki not kartlarında yazarın soyadı ve sayfa numarası yeterlidir. Eğer aynı yazarın birkaç eserinden yararlanılmışsa; yazar, eserin adının ilk kelimesi ve sayfa numarası belirtilir.

v Derlenen bilgileri kartlara yazarken uyulacak kurallar:

· Her bilgi için alınan not ayrı bir kart üzerine işlenmelidir. Birden fazla bilgiye yer vermek karışıklığa yol açar. Çünkü bu bilgiler araştırma plânında farklı bölümlere ait olup, daha sonra üzerlerindeki bilgilere göre sıraya konulacaktır.

· Bir not kaydedildiği karta sığmıyorsa arkasına devam edilmemeli, yeni bir karta geçilerek ikisi birbirine iliştirilmelidir. Bir cümlelik bilgi varsa arkaya yazılabilir. Ön tarafa bu konuda bir işaret ( ) konulmalıdır.

· Not alırken bilgilerin sayfa numaralarını unutmamaya özen gösterilmelidir. Çünkü bunlar daha sonra dipnotların yazılmasında gerekli olacaktır.

Yararlanılan bilgiler birbirini izleyen birkaç sayfadan alınmışsa, sayfaların başlangıç ve bitiş numaraları, yazar soyadından sonra aralarına bir tire konularak gösterilir. (Bkz: Örnek I)

Eğer bilgiler birbirini izlemeyen değişik sayfalardan alınırsa, her sayfadan alınan bilgilerin ilk kelimesinin başına veya son kelimesinin ardına o sayfanın numarası yazılır. (Örnek II)

· Araştırmacı not alırken, karta her şeyi yazmamalı kendi düşünce süzgecinden geçirdikten sonra bilgiyi aktarmalıdır.(Örnek III) Ancak önemli sayılan bilgiler aynen aktarılarak tırnak içinde gösterilmelidir.(Örnek II)

· Her not alışta kartın altına kaynak hakkında ayrıntılı bilgi verilmemeli, kendince uygun bir kısaltma kullanılmalıdır. (Meydan Larousse: ML, Charles Seignobos Avrupa Milletlerinin Mukayeseli Tarihi: Seignobos, Av. Tarihi.)

· Notlar kurşun kalem yerine, silinmeyen, dayanıklı kalemlerle yazılmalıdır. Arşivlerde sadece kurşun kaleme izin verildiğinden, burada alınan bilgiler daha sonra silinmeyen kalemle yazılmalıdır.

· İstatistik dolu araştırmalarda delikli kart kullanılırken (klasöre yerleştirilir), biyografi ve diğer incelemelerde buna gerek duyulmaz.

· Not alma işlemi yarılandığında, kartlar geçici plândaki başlıklara göre dizilir ve aynı başlıkları taşıyan zarflara veya bir kutuya konulur. Kutuda her bölümün başına

-dışarıdan görülecek biçimde- o bölüm veya alt bölümün adı yazılı daha yüksek başlıklı kartlar yerleştirilir.

Bazı bilgilerin geçici plândaki hiçbir başlığa uymadığı görüldüğünde, bunlar için yeni başlık ve alt başlıklar açılır. Bazı başlıkların da gereksiz olduğu kanısına varılır. Böylece araştırma ilerleyip bilgiler sıraya dizildikçe araştırma plânı da son şeklini alıncaya kadar değiştirilebilir.

Kartlar sınıflandırıldıktan sonra araştırmanın ulaştığı durum daha iyi bir şekilde görülür. Eksik veya zayıf kalan bölümlerde araştırma derinleştirilir, fazlalıklar çıkarılır, tekrarlamalar birleştirilir, şüpheli noktalar aydınlatılır. Bu arada hipotez de sürekli denetlenir, eğer edinilen bilgiler hipotezi desteklemiyorsa onu gerçeğe uyacak biçimde değiştirmek gerekir.

Önceki Bölümler:

1-http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=138860

2-http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=139218

3-http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=139433