Sosyal yenilik başarı örnekleri 7: Avrupa Birliği ve Sivil Toplum Kuruluşlarımız

Sosyal alanda yenilik nasıl üretilir? Sosyal problemlere çözüm modelleri neler olabilir? Sivil toplum kuruluşlarımız yeniliklere nasıl imza atabilirler? Bu konularda iyi örnekleri ve etkin başarı modellerini masaya yatırmak amacıyla bu köşede Sosyal Yenilik Başarı Örnekleri yazı dizisi devam ediyor. Bu yazı dizisinde Türkiye'den ve dünyadan umut vadeden sosyal yenilik vakalarını masaya yatırıyoruz.

Yedinci bölümde konumuz Avrupa Birliği ile entegrasyon sürecinde sivil toplum kuruluşlarımız. (Haber kaynağı: Zaman).

Bunun için farklı örnekleri ve atılımları masaya yatıracağız: AB hibe projeleri, STK'larımızda AB eğitimleri ve AB entegrasyonumuzda STK'ların rolü.

AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARIMIZ

Sosyal Problemler: İçine kapanmış ve vizyonu eksik STK'lar

Sosyal yenilik: Sivil toplum kuruluşlarımızın Avrupa Birliği sürecinde daha etkin rol üstlenmeleri ve AB ile entegrasyonu hızlandırıcı bir fonksiyon üstlenmeleri.

Sosyal çözüm modeli: Sivil Toplum kuruluşlarının AB fonlarını ve projelerini etkin takip etmeleri, bunun için uzmanlık geliştirmeleri, evrensel kalitelerini ve etkinliklerini arttırmaları, uluslararası işbirliklerini ve projeleri hayata geçirmeleri

Kritik başarı faktörleri: Uzun vadeli düşünme, uzmanlaşma, danışmanlık ve AB eğitimleri alma, sistemli işbirliği, kaliteli eğitim hamleleri, kalıcı eğitim projeleri, uluslararası projelere öncelik verme, Avrupa STK'ları ile kaynaşma, diyalog ve işbirliği geliştirme

ÖRNEK VAKA 1: AB MERKEZİ SİVİL TOPLUM DİYALOĞU HİBE PROGRAMI

STK’lar AB’nin hibe projeleri ile daha da etkin hale gelecek

AB Merkezi Finans ve İhale Birimi, Türkiye'de sivil toplum kuruluşlarının güçlü ve etkin hale gelmesi için sunulacak projelere destek verecek. Projeleri değerlendirmeye alacak olan birim, 'Sivil Toplum Diyaloğunun Güçlendirildiği Hibe Proğramı' çerçevesinde STK'lara mali destek sağlayacak.

KURUMSAL KAPASİTE ARTTIRIMI HEDEF

STK'ların kurumsal kapasiteleri arttırılarak karar alma sırasında daha etkin hale gelecek. AB'nin STK'lara yaptığı teklif çağrısı ile aday ülkeler kadın, gençlik, engelliler, çevre insan hakları ve kültür konularında işbirliği projeleriyle daha etkin hale gelecek. AB hibe programının, katılım öncesi Türkiye'de sivil toplumun güçlendirilmesinin hedeflendiğini bildiren Antalya İl Dernekler Müdürü Ömer Büyükpepe, STK'lara yapılacak mali kaynağın hibe kapsamında olacağını açıkladı. Konu ile ilgili yazılı açıklamada bulunan Ömer Büyükpepe, projeler hakkında ilgililerin http://www.deltur.cec.eu.int, http://www.cfcu.gov.tr, http://www.stgm.org.tr ve Antalya Valiliği AB Projeleri Koordinasyon Merkezi'den detaylı bilgi alabileceğini aktardı.

ÖRNEK VAKA 2: BURSA'DA STK'LARA AB EĞİTİMLERİ

Sivil toplum kuruluşlarına AB eğitimi

Bursa Büyükşehir Belediyesi, sivil toplum kuruluşlarına Avrupa Birliği ile ilgili eğitim programı düzenledi. Tayyare Kültür Merkezi'nde verilen eğitimde AB süreci her yönüyle ele alınarak katılımcılar bilgilendiriliyor.

HEDEF AB PROJELERİNE DAHA AKTİF VE ETKİN KATILIM

Bursa Büyükşehir Belediyesi, Avrupa Birliği (AB) program ve proje süreçlerinde aktif bir biçimde yer alabilmeleri, proje yönetimi ve uygulanmasında etkinliklerini artırabilmeleri amacıyla sivil toplum kuruluşlarına yönelik eğitim vermeye başladı. Tayyare Kültür Merkezi'nde 3 gün sürecek Avrupa Birliği Mali Yardımları ve Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi'nde sivil toplum kuruluşları yöneticileri ile üyeleri hazır bulundu.

ÇAĞDAŞ TÜRKİYE'NİN MOTORU SİVİL TOPLUM

Eğitimin açılış konuşmasını yapan Bursa Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Recai Ekmekçi, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran Atatürk ve silah arkadaşları gibi bugünün yöneticileri olan kendilerinin de değişmez hedefinin çağdaş ve modern bir Türkiye olduğunu belirtti. Bu hedeflerin hayalin ötesine geçebilmesi için 7'den 70'e her yaştan insanın üzerine düşen görevleri en iyi şekilde yapması gerektiğini söyleyen Ekmekçi, "Büyükşehir Belediyesi olarak bizler de Bursa'yı tarihi kimliğine, sahip olduğu potansiyele ve büyüklüğüne yakışır bir seviyeye taşımak için büyük bir gayretle çalışıyoruz. Bursa için yapılması gerekenlerin farkındayız ve bu bilinçle hazırladığımız projeler arka arkaya hizmete giriyor. Önemli bir adım atarak Bursa Büyükşehir Belediyesi Avrupa Birliği Koordinasyon Merkezi'ni kurduk." diye konuştu.

AB PROJE BAŞVURULARI EKSİK VE YETERSİZ OLDUĞUNDAN İSTİFADE EDEMİYORUZ

AB Koordinasyon Merkezi'nin Avrupa Birliği süreciyle ilgili önemli işlevleri yerine getireceğini belirten Recai Ekmekçi, şunları kaydetti: "Bildiğimiz gibi Avrupa Birliği'ne üyelik süreciyle birlikte, kamu ve özel sektör kuruluşlarımızın yanı sıra sivil toplum kuruluşlarımızı da memnun edecek bazı uygulamalar gündeme geldi. Bunların başında da AB'nin üye ve aday ülkelerde araştırma ve teknoloji yatırımlarının desteklenmesi amacıyla oluşturduğu fonlar yer aldı. Ama ne yazık ki bugüne kadar 'projeyi getir, yardımı al' şeklinde özetleyebileceğimiz uygulamadan yeterince yararlanamadık. Yeterli ve kaliteli proje ortaya konamadığı için Türkiye, AB fonlarından beklenildiği ölçüde istifade edememiştir. Küçük ve orta boy işletmelerimizin eksik proje sunması nedeniyle 2 bin 500'e yakın projenin yüzde 85'i geri çevrilmiştir. Avrupa ülkelerinde kişi başına yüzde 0,45 proje düşerken aynı oran Türkiye'de sadece 10 binde 4'tür. AB 6. Çerçeve Programı'na 248 milyon Euro'luk kaynak aktaran ülkemiz, AB'den 370 proje için sadece 44 milyon Euro alabildi. Bu rakam ülkemizin AB fonlarından zarar ettiğini çok çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır."

KÜRESEL REKABET İÇİN ARGE ŞART

Küresel rekabette ayakta kalabilmek için Ar-Ge yatırımlarına daha fazla önem verilmesi gerektiğini vurgulayan Ekmekçi, "AB fonlarından nasıl yararlanılacağı konusunda bilgi eksikliğimizi gidermeliyiz." dedi.

AB Akademi Yönetim Kurulu Üyesi Erkan Bil de sivil toplum kuruluşlarına yönelik gerçekleştirilecek eğitimlerde Türkiye'nin Avrupa Birliği yolundaki 40 yıllık serüveni ile Türkiye'nin Avrupa Birliği mali kaynaklarından nasıl yararlanabileceği konularına açıklık getireceklerini belirtti.

AB EĞİTİMLERİ SÜRÜYOR

Avrupa Birliği Mali Yardımları ve Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi'nin ilk oturumunun konuğu ise, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. İhsan Dağı ve Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Murat Erdoğan oldu. "Avrupa Birliği'nde son gelişmeler" konusu adı altında gerçekleşen ilk oturumda ODTÜ Öğretim üyesi Prof. Dr. İhsan Dağı, Avrupa Birliği fonlarını kullanan firma ve sivil toplum kuruluşlarının Türkiye'de vatan haini olarak görüldüğünü belirtti. Hacettepe Üniversitesi Öğretim üyesi Dr. Murat Erdoğan ise, sivil toplum kuruluşları için en önemli şeyin AB'nin mali fonlarından yararlanmak kendi fonlarını zenginleştirmek ve farklılaştırmak olduğunu belirterek, "Avrupa Birliği, Kopenhag Kriterleri'ni 1993 yılında çıkarttı. Amacı da üye sayını arttırmak ve dünya yerküresindeki gücünü arttırmaktı. Çok tartışılan Kopenhag kriterleri sadece Türkiye için çıkartılmadı." hatırlatmasında bulundu. Eğitim toplantılarının öğleden sonraki oturumda ise Tümgeneral Dr. Süha Atatüre, Doç. Dr. Ercüment Tezcan, "Avrupa Birliği nereye?" ve "İlerleme Raporları ve Avrupa Güvenlik ve Savunma politikası" üzerine birer konuşma yaptılar. Tayyare Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilen eğitimin ikinci gününde ise Avrupa Birliği Akademi Eğitim Koordinatörü Pınar Kavas, "Proje Döngüsü Yönetimi ve Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı" konusunda bir konuşma yapacak.

ÖRNEK VAKA 3: GAZİANTEP STK VE AB GİRİŞİMİ

Sivil toplum kuruluşları AB sürecinde önemli rol oynuyor

Gaziantep Ticaret Odası (GTO) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Aslan, sivil toplum kuruluşlarının (STK) Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri ekseni ve özellikle uyum sürecinde önemli rol üstlendiğini belirterek, STK’lara yönelik olarak açılan AB Hibe Programlarının bunun en önemli göstergesi olduğunu söyledi.

SİVİL TOPLUM; GELİŞİM VE DEMOKRASİ

Gaziantep Ticaret Odası (GTO) AB Bilgi Bürosu tarafından sivil toplum kuruluşlarına yönelik, “Sivil Toplum Kuruluşları ve Avrupa Birliği “ konulu eğitim semineri düzenlenecek. Seminere, İstanbul Bilgi Üniversitesi öğretim Üyesi ve AB Uzmanı Emre Gönen konuşmacı olarak katılacak. GTO Başkanı Mehmet Aslan, oda bünyesinde faaliyet yürüten AB Bilgi Bürosu’nun 2006 Yılı Faaliyet Programı kapsamında düzenlenecek seminerin yerel Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) gelişimi ve AB’ye uyum sürecine entegre olmaları açısından önem taşıdığını söyledi. Aslan, açıklamasında şu görüşlere yer verdi: “STK’ lar, Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri ekseni ve özellikle uyum sürecinde önemli bir rol üstlenmektedir. Sivil toplum kuruluşlarına yönelik açılan AB Hibe Programları da bunun en önemli göstergesidir. Gelişmiş bir sivil toplum, ülkenin demokrasi anlayışının aynasıdır. Bu noktada sivil toplum örgütlerimizin gelişimi ve Avrupa Birliği uyum sürecine entegre olması ülkemiz için önem taşımaktadır.”

Aslan, Gaziantep’teki STK temsilcilerine 10 Temmuz 2006 Pazartesi Günü saat 10.00’da GTO Toplantı Salonu’nda gerçekleştirilecek olan seminere katılmaları yönünde çağrı yaparak, “İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve AB Uzmanı Emre Gönen’in de konuşmacı olarak katılacağı seminer, STK’ lar için büyük önem taşıyor. Seminerde, Avrupa Birliği, Avrupa fikri, AB tarihi, Ortak politikalar, AB Kurumları, Ortak Pazar, Genişleme Süreci ve AB- Türkiye İlişkileri konularında detaylı bilgiler aktarılacak. Bu nedenle Gaziantep’teki sivil toplum kuruluşları yetkililerinin bu seminere katılımları önem taşımaktadır” diye konuştu.

SON ANALİZ:

Avrupa Birliği maceramız tekleyerek ve aksayarak da olsa sürüyor. AB treni durmadı, kaza yok, ancak eksik vagonlarla ilerliyoruz ve yavaşlama var.

Ancak AB maceramızda belki en önemli atılım kalemlerinden birini Sivil Toplum oluşturuyor. Bu noktada STK'ların rolü çok daha merkezi ve hayati hale geliyor.

STK'larımız ekseriyet itibarı ile AB ile entegrasyonun getirileri, AB ile işbirliği, AB projeleri, AB hibe programları ile ilgili halen tam bilinçli değil.

BU noktada kurumlarımıza daha fazla eğitim, vizyon, perspektif ve danışmanlık sağlamak gerekiyor. Yukarıda AB Merkezi, Bursa ve Gaziantep'te işte bu kalite arttırımını sağlamaya yönelik üç girişimin haberini okudunuz.

Üç girişimde de ortak nokta şu: STK'larımız daha uluslararası çapta faaliyet göstermeliler ve hedeflerini büyütmeliler. Kurumsallaşma ve profesyonelleşme açısından AB hibe programları ve projeleri STK'larımız için önemli kapılar aralayabilir. Bu açıdan sivil toplum kuruluşu liderlerimiz ve gönüllülerimiz AB konusunda daha sistematik olarak bilgi sahibi olmak zorundalar. Bunun için belediyelerimiz, üniversitelerimiz ve mesleki kuruluşlarımız tarafından daha fazla seminer, eğitim ve sertifika programları başlatılmalı.

Asıl ve nihai hedefimiz aslında AB olmamalı; muasır medeniyet vizyonumuzda çağdaş, demokratik ve sivil oluşumların daha profesyonel, daha kurumsal ve daha evrensel hale gelmesini sağlamak olmalı.

Saygılarımla,

Fahri Karakaş