Trabzon'da Zaman

İnsanların, ulusların yaşamında sevinç, coşku ve mutluluğun doruğa ulaştığı günler vardır. Böylesine özel günler kentler için de söz konusu olabilir.

İşte, 15 Eylül Trabzon için unutulmaz bir gün. Yıl 1924 Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk ilk kez Trabzon’da. Takalar, kayıklar Karadeniz’i kaplamış; Atatürk’ü getiren Hamidiye zırhlısını karşılamaya gidiyorlar.

Atatürk, Gümrük İskelesi’nde kolunda Latife Hanım’la birlikte. Kalabalığı selamlayarak Gümrük İskelesi’nin dibinden başlayan yokuş yolu çıkar. Trabzon Belediyesi konuğunu karşılamanın, ağırlamanın coşkusunu yaşıyor.

Atatürk yemekte Trabzon halkından gördüğü bu ilgiye teşekkür ettikten sonra şunları söyler: “Arkadaşlar, beş yıl önce ilk kez Samsun’a ayak bastığım zaman bana yürek gücü veren yurttaşlarımın en önünde kahraman Trabzonluların bulunduğunu asla unutmayacağım. Sakarya Büyük Kanlı Savaşı’na Üçüncü Tümen’le yetişen Trabzon yiğitlerinin savaş alanında gösterdikleri özverinin değerli anısı belleğimde hep canlı kalacaktır.”

Atatürk, Trabzon’u onurlandırdığı bu günün akşamında Trabzonlular için söylediği övgü dolu sözler gerçeğin kendisiydi. 16 Eylül günü Trabzon Lisesi’ni özellikle yakından görmek ister. Bölge lisesi durumunda olan bu eğitim kurumumuza gelerek öğretmenler kuruluna katılır. Kurulda tarih öğretmeni Rıfat Bey (lakabı, Herodot), Türk’ün ulusal tarihini okullarımızda okutamamaktan duyduğu üzüntüyü dile getirir. Atatürk, öğretmenin bu duyarlılığı karşısında çok duygulanır. “Öğretmen Efendi, bu sözlerinden çok duygulandım. Yakında okullarımızda ulusal tarihimiz okunacaktır.” diye açıklar.

15 Eylül 1924, Atatürk’ün Trabzon’a ilk kez geldiği tarihin adıdır. Bu gezi, kentimiz kadar ülkemiz, ulusumuz için de önem taşır. Ulusal yaşamımızda önemli işlerin yapılmasına karar verildiği bir gündür. Özellikle ulusal tarihimizin okutulacağı, bu gezide Türkiye’ye, dünyaya duyurulur. Bunun yanında, Öğretim Birliği Yasası’nın çıkarılacağı yine kentimizde alınan bir kararın sonucudur. Trabzon’a limanın yapılacağı, Trabzon’un demiryoluyla doğuya, İç Anadolu’ya bağlanacağı Atatürk’ün ağzından diğer önemli kararlarla birlikte muştulanır .

Atatürk, Trabzon’a 26 Kasım 1930’da ikinci kez gelir. Bu gezi üç gün sürer. O günlerin yaşayan tanığı Trabzon Belediye Meclisi Başkanı Sayın Şevket Çulha bakın neler diyor: “1930’da 1580 sayılı Belediye Yasası çıkmış, seçimle üç bayan üye Trabzon Belediye Meclisi’ne girmişlerdi. Bu üyeler, Şaziye Hanım (Seyit Yazıcıoğlu), Faika Hanım, Sakibe Hanım (Akbay). Kadınlarımızın kentimizin yönetiminde görev alması Atatürk’ü çok mutlu etmişti. Belediye Başkanı’nın bugün kullandığı başkanlık odası 1930’da meclis salonuydu. Atatürk, üç bayan üyeyle ayrı ayrı ilgilenmiş, onlara iltifatlarda bulunmuştu. İkisini sağ yanına, ötekisini de - sandalye getirterek - soluna oturtmuştu.“ Şevket Çulha’nın anılarında birlikte gezindik.

Atatürk, Trabzon’u son kez 10, 11, 12 Haziran 1937 tarihlerinde onurlandırmıştı.

15 Eylül 1938’de Trabzon Belediye Başkanı Dr. Cemal Turfan, Trabzon Belediye Meclisinin aldığı bir kararı şu telgrafla Atatürk’e sunar:

“Ulu Önder Atatürk
Reisi Cumhur

İstanbul

Büyük dahisinin Trabzon’u ilk kez teşrif ettiği 15 Eylül gününü “Atatürk Günü” olarak kabul eden Trabzonlular yüksek şahsiyetine olan bağlılıklarını bir daha haykırabilmek için 15 Eylül 1938 belediye meydanında içten gelen heyecanlarla toplanmıştır. Türk dünyasının ebedi güneşine bağlı O’nun izinden yürümeye ant içen Trabzonluların Büyük Şeflerine karşı duydukları ve izhar eyledikleri içten bağlılığı ve sonsuz sevgi ve şükran hislerini en derin saygı ve tazimlerimizle arz eder ellerinizden öperiz.”

Telgrafın altında Sezai Uzay (vali), Dr. Cemal Turfan (Belediye Başkanı), Mesut Evren‘in (Halkevi Başkanı) imzaları yer alır .

Atatürk, tele şu karşılığı verir:

“Bay Cemal Turfan

Belediye Reisi ve Arkadaşları,
Bana karşı gösterilen temiz duygulara teşekkür ederim.”

K . Atatürk

Kentimiz ve kentimizde yaşayanlar için böylesine onurlu, kıvanç verici günler yurdumuzun acaba kaç iline bağışlanmıştır? Trabzon’da 15 Eylül “ATATÜRK GÜNÜ” olarak her yıl kutlanmaktadır. Mutluluk veren bu günün 68. yıldönümünde Trabzon’da yaşamak ne güzel!

(Hürses, Sanat Yorum, 11 Eylül 1992 , s. 2 , Trabzon / Vakfıkebir)